’Friends’ in Nederland

Door het chronische tekort aan huizen hebben singles en alleenstaande starters het momenteel van alle woningzoekenden het zwaarst. In de steden zijn appartementen schaars, en dus duur. De nieuwe generatie alleenstaanden zoekt andere, creatieve vormen van onderdak. Van tiny houses tot kangoeroe- en zelfs heuse Friends-woningen. Huizen delen lijkt het nieuwe motto op de woningmarkt voor alleenstaanden, met vrienden of zelfs ouderen. Door de enorme druk op de woningmarkt met name in en rond de steden wordt het voor jonge alleenstaanden steeds lastiger op zichzelf te wonen, constateert Mirjam Bani, woningmarkteconoom van ING. „Hierdoor zijn andere woonvormen gewenst”, constateert zij. „Vrienden huren steeds vaker samen een appartement. Of vrienden gaan samenwonen in een huis dat door één van de ouders is gekocht. In steden als Amsterdam, Den Haag, Rotterdam en Utrecht komt dit steeds vaker voor.” Terwijl de bevolkingssamenstelling in rap tempo verandert, blijft de focus voor nieuwe huizen opvallend genoeg liggen op woningen voor gezinnen. Van 2012 tot en met 2018 werden er bijvoorbeeld ruim 122.000 gezinswoningen van 100 tot 150 vierkante meter in Nederland gebouwd, zo blijkt uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Voor alleenstaanden verrezen er in dezelfde periode nog geen 85.000 appartementen van 15 tot 50 vierkante meter. En vanwege de stijgende woningprijzen nemen stelletjes veel van de nog geen 40.000 gebouwde grotere appartementen van 50 tot 75 vierkante meter in. Ondertussen hebben alleenstaanden in de jacht op appartementen grote concurrentie van beleggers, die deze woningen voor hoge prijzen willen verhuren aan bijvoorbeeld expats. Peter Boelhouwer, hoogleraar woningmarkt aan de TU Delft, herinnert zich bouwinitiatieven uit het verleden die er specifiek op waren gericht om snelgroeiende doelgroepen van huizen te voorzien. „Bijvoorbeeld de stewardessenwoningen van zo’n 50 vierkante meter voor 90.000 euro die Bouwfonds ooit in Hoofddorp bouwde. Of de Van Dam-woningen uit de jaren tachtig voor huishoudens van één of twee personen. Er zijn met modulair bouwen toch snel van zulke nieuwe woningen voor alleenstaanden te realiseren, desnoods tijdelijk. Containerwoningen bijvoorbeeld.” Van nieuwe bouwinitiatieven voor alleenstaanden ziet Madeline Buijs, bouweconoom bij ABN Amro, voorlopig nog weinig. Zij waarschuwde drie jaar geleden in een rapport al dat er ’meer kleine woningen moeten worden gebouwd’ omdat het aantal alleenstaanden steeds groter wordt. Van de 7,8 miljoen huishoudens in Nederland bestaan er nu al zo’n 3 miljoen uit één persoon. Vanaf het jaar 2000 kwamen er in Nederland volgens het CBS ruim 725.000 alleenstaanden bij, terwijl het aantal samenwonenden met nog geen 300.000 groeide. Maar nog altijd heeft twee derde van de woningen in het land vier kamers of meer. Buijs: „Deze grote woningen zijn voor veel alleenstaanden niet betaalbaar en eigenlijk ook veel te groot. Over het algemeen kan er met grotere woningen en koopwoningen meer verdiend worden door bouwers. Je ziet dus vaak dat dan toch hiernaar wordt teruggegrepen.” Bani benadrukt dat de grote groep alleenstaanden niet alleen bestaat uit jonge, hippe singles. „Het toenemend aantal eenpersoonshuishoudens ontstaat zowel aan de onderkant als de bovenkant van de wooncyclus. Door de vergrijzing komen er steeds meer alleenstaande 65-plussers. Deze groep heeft een heel andere woonbehoefte dan de jonge single. Een kangoeroewoning, waarbij een oudere vaak in één huis gescheiden samenwoont met een jongere, is voor hen bijvoorbeeld heel interessant. Als oudere kun je niet altijd op jezelf blijven wonen, maar zij willen ook niet direct naar een verzorgingshuis.” Veel financieringsvormen zijn er op dit moment nog niet voor vrienden die samen een huis willen kopen om de kosten te drukken, stelt Hans André de la Porte van Vereniging Eigen Huis. „Voor familieleden is het wat makkelijker”, weet hij. Mensen die samen een hypotheek afsluiten zijn als eigenaar/bewoner hoofdelijk aansprakelijk voor de hele hypotheeksom: „Bij een vriendenhypotheek bestaat het risico dat één van de bewoners vertrekt. Die moet dan worden geschrapt uit de hypotheekakte en uitgekocht. Zelfs als er een juridische vorm wordt bedacht om dit eenvoudiger te maken, blijft dit lastig.” Boelhouwer heeft goede hoop dat de bouwproductie voor alleenstaanden de komende jaren toch op gang gaat komen. „Er vindt nu een omslag plaats. Ook woningcorporaties gaan kleinere woningen bouwen. In Amsterdam en Utrecht worden nu veel woningen van 30 vierkante meter gebouwd. De vraag is wel of dat duurzaam is voor de toekomst. Voor net afgestudeerden die net iets groter willen wonen dan hun studentenkamer is het prima. Maar eenmaal in de dertig wil je echt iets ruimers. Betaalbare woningen in het middensegment met een redelijke afmeting zijn er te weinig. En daarom nog duurder.”