Gillian Anderson neurotische ’Goedele’ in nieuwe Netflix-comedy

De aantrekkelijke sekstherapeute met een praktijk aan huis vraagt klasgenoten van Otis (Asa Butterfield) die huiswerk komen maken zonder schroom of het masturberen wel een beetje lukt, noemt sperma liefkozend ’mannenmelk’ en confronteert haar zoon regelmatig aan de ontbijttafel met een nieuwe lover. Maar het bloed kruipt waar het niet gaan kan: Otis voelt intuïtief de seksuele problemen van anderen goed aan, al zou hij soms willen van niet. Klasgenoot Maeve, de bad girl van school, ruikt kansen. Ze haalt Otis over samen een eigen seks-kliniek te beginnen, voor leerlingen die worstelen met uiteenlopende problemen tussen de lakens. In een hotel in haar woonplaats Londen vertelt Gillian Anderson, die wereldfaam verwierf met haar vertolking van FBI-agente Dana Scully in tien seizoenen The X-Files, over Sex education. De serie schetst in acht afleveringen een modern beeld van romantiek en seks, vriendschap en het leven op een hedendaagse middelbare school. „Het was geweldig om eens zo’n maf personage te spelen. Het leukste aan Jean is dat ze zo onvoorspelbaar is. Ze is neurotisch, maar ook realistisch. Zelfs als professionele therapeute is het voor haar niet makkelijk om haar enige kind te navigeren in de wereld van seks. Ze drukt daarbij vaak op de verkeerde knoppen.” De 50-jarige Amerikaanse betwijfelt of ze zelf ooit iets heeft gehad dat in de buurt kwam van seksuele voorlichting. „Er is in ieder geval niks van blijven hangen. En scholen lijken er vandaag de dag nog steeds mee te worstelen. Wat moeten ze vertellen, waar moet de nadruk op liggen? Ondertussen halen de kinderen hun informatie vooral van het internet, in plaats van uit de klas. We zouden eens goed moeten praten over hoe wenselijk dat is.” De rol van ouders op dit terrein is nog gecompliceerder, stelt ze. „Ik weet zeker dat geen enkel kind met zijn ouders over seks wil praten. Zelfs nu moet ik er niet denken om daar met mijn vader en moeder eens een boom over op te zetten!” Dat geldt evenzeer voor haar drie kinderen. „Als ouder denk je dat je zo’n gesprek wel aan zult kunnen als de tijd er rijp voor is. Maar naarmate dat moment dichterbij komt, wordt het héél ongemakkelijk. Zelf vond ik het extreem lastig om te bepalen hoeveel ik zou gaan vertellen. Ik weet nog dat een van mijn kinderen iets vroeg over baby’s en ik sperma vergeleek met een vis. Jaren later kwam een lesbisch stel uit onze omgeving ter sprake en toen vroeg mijn kind hoe het dan zat met de vis. Want waar komt-ie dan vandaan als er geen man is? Ik dacht: ’Waar heeft hij het over? Welke vis in hemelsnaam?’” Ze lacht. „Oh, het is een mijnenveld.” De makers van Sex education hebben een missie voor ogen, zegt ze. „Eerder vandaag sprak ik iemand uit Polen die vertelde dat daar op scholen nog steeds met geen woord over seks wordt gerept. Maar ook in de Verenigde Staten en West-Europa bestaan nog steeds veel taboes rondom seks: we zien het dagelijks op tv, maar ervoor gaan zitten om er een gesprek over te hebben... Dat is een heel ander verhaal. De serie wil helpen daarin verandering te brengen. Onze boodschap is: hoe je het ook wil en met wie, het is allemaal oké zolang je er maar open over praat.” De actrice, die ook een eigen kledinglijn heeft en schrijft, maakt zich sterk voor vrouwenemancipatie. Haar advies aan jonge vrouwen? „Wees ervan overtuigd dat je recht hebt op een plek in deze wereld in het algemeen, en op je werkvloer in het bijzonder. Er zal van alles op je pad komen dat dit beeld op zijn kop kan zetten, dus zorg ervoor dat je goed aan je zelfvertrouwen hebt gewerkt.” Zelf kreeg ze haar eerste echte baan in 1993, de rol van Dana Scully in The X-files, een iconisch personage voor veel jonge vrouwen. „Dana maar ook Stella (uit The fall, red.) hebben veel invloed gehad op wie ik ben geworden als vrouw.” Met sekstherapeute Jean kan ze weer een sterke rol aan haar cv toevoegen. Met genoegen denkt Anderson terug aan de sfeer op de set, waar de meesten nog niet eens half zo oud waren als zij. „Ik heb zoveel plezier gehad. Het was even slikken in het begin: was ik in deze groep niet een oude vrouw? Gelukkig hebben ze me nooit zo behandeld.”