’Werk begint pas, ík heb geen akkoord!’

Lang bleef het stil bij de VVD. Het op 21 december gepresenteerde klimaatakkoord leek op warme goedkeuring van ’s lands grootste regeringspartij te kunnen rekenen. Hogere autobelastingen, extra hypotheken voor warmtepompen, parkeerverboden voor benzineauto’s; niets was onbespreekbaar in het klimaatakkoord. Behalve het serieus aanslaan van de vervuilende industrie. VVD-fractieleider Klaas Dijkhoff (37) trapt in zijn eerste grote interview met De Telegraaf op de rem. We hebben het jongste VVD-verkiezingsprogramma meegenomen. Kunt u aangeven op welke bladzijdes we de karrenvracht aan maatregelen uit het klimaatakkoord kunnen vinden? „Ha, ík heb geen akkoord! Er hebben mensen een akkoord met zichzelf gesloten en dat hebben ze aan de politiek overhandigd. Het zijn adviezen. Het werk begint voor mij pas nu.” Maar u zat ook zelf aan tafel, bijvoorbeeld bij het befaamde cockpit-overleg, waar de top van de coalitie en het kabinet het klimaatakkoord bespraken. Was dat overleg dan voor spek en bonen? „Nee. Maar daar zijn geen besluiten genomen over wat we gaan doen. We hebben daar wel afgesproken om alternatieve maatregelen door te laten rekenen.” Het heeft er anders alle schijn van dat het kabinet, waar uw premier Rutte leiding aan geeft, zich achter datgene schaart wat er is gepresenteerd. „Ik snap de poging van het kabinet. Dat stelde dat het heel veel mensen in dit land nodig heeft om CO2-uitstoot aan te pakken en daarom eerst het gesprek aan wilde gaan om te horen waar mensen zelf mee komen. Er is natuurlijk met heel veel belangengroepen gepraat. Maar er is ook gepraat met organisaties die zelf helemaal niets moeten doen. Greenpeace bijvoorbeeld. Niks van klimaatverbetering of schonere lucht komt door Greenpeace. Ze doen niet meer dan praten aan die tafel.” Het was uw coalitie die clubs als Greenpeace aan tafel uitnodigde. „Er zijn partijen in de coalitie die gehecht zijn aan dat soort groene clubs. Als we gruwelijke mazzel hadden gehad, was er een prachtig plan van de klimaattafels gekomen waardoor de effecten voor huishoudens draagbaar zouden zijn en netjes verdeeld. Nou dat is niet zo. Bedankt voor het advies en het harde werk, maar de kans dat ik het akkoord letterlijk uit ga voeren is nihil.” Waar heeft Nederland dan naar zitten kijken op 21 december? „Een polderproduct. Een polderpoging.” Een mislukte polderpoging? „Wel als je zou verwachten dat de politiek bij het kruisje tekent. D66 heeft al voordat het akkoord er was gezegd: het kabinet moet het gewoon uitvoeren. Nou dat ga ik niet doen.” Even concreet dan. In het klimaatakkoord staat een verhoging van de autobelasting bpm aangekondigd. Dat gaat niet door? „Zo kan ik het ook weer niet zeggen. Er wordt nu doorgerekend wat het effect daarvan is. Straks moeten wij kiezen welke maatregelen we gaan nemen.” Een andere maatregel uit het klimaatakkoord: maak parkeren duurder voor benzineauto’s... „Duurder parkeren voor benzineauto’s?” We zien uw verbazing, maar we verzinnen het niet. Het staat er ook in. „Ha. Ja. Dat geeft maar weer aan dat dat eh... ja.. eh... creatief. Ik kan niet aan mensen nu gaan vertellen wat er precies gaat gebeuren. Het is, laat ik het maar gewoon zeggen, het is een strijd met drammers. Daar komt het op neer. Als je ziet hoe groot de impact is van wat die belangenclubs nu zelf een akkoord noemen, dan is dat niet zo’n gelukkig effect van het proces.” Heeft u spijt van die klimaattafels? „Als ik het over zou moeten doen, zou ik ze niet verzinnen nee. Ik snap de gedachte dat je met iedereen moet praten, maar dan had je ook met iederéén moeten praten. Een heleboel gewone mensen zitten natuurlijk niet in de polderclubs.” Maar de ministeries zaten ook aan al die klimaattafels. Het lijkt erop dat er nu bewust extreme plannen worden gepresenteerd, die straks in afgezwakte vorm gewoon worden doorgevoerd, zodat het allemaal wel mee lijkt te vallen. „Dat zou een cynische conclusie zijn. Ik vind het niet verkeerd om stappen vooruit te zetten, maar het moet wel de goede kant op zijn. We hoeven niet te doen alsof we het lichtend voorbeeld voor de hele wereld moeten zijn en ons vervolgens blauw betalen om een soort studieplek te zijn waar de wereld kan komen kijken.” Maar dat is precies wat er wel vanuit uw coalitie klinkt: zoiets zou fan-tas-tisch zijn! „Ja dat is... Daarom heb ik het er ook over dat... Laat ik het zo zeggen... Er zijn één of twee coalitiepartijen die dat vinden, bedoelt u?” Ja. D66 en CU. Maar we zien dat u ook op zoek bent naar de juiste woorden, dus u bent kennelijk bang om nu iemand voor het hoofd te stoten? „Nee, ik noemde het al drammers.” Oh dat ging over Rob Jetten dus, de fractieleider van D66? „Als Jesse Klaver van GroenLinks op tv praat over het klimaat dan daalt het draagvlak met één procent. Rob Jetten is dat nu ook aan het doen. Hij is nu aan het drammen, ja.” Er wordt dus een valse voorstelling van zaken gegeven? „Jetten geeft aan wat hij wil. Hij zei over het klimaatakkoord: teken maar blind. Zo zit ik niet in de politiek.” Uw partijgenoot Ed Nijpels heeft het hele proces voorgezeten... Is hij ook een drammer? „Hij zit er niet namens ons. Maar goed, ik snap dat u die conclusie trekt. Terecht. Ik maak een groot voorbehoud over hoe ver ik meega in dat polderproduct van hen, als het gaat om de effecten op de portemonnee van gewone mensen. Je kunt mensen toch niet een Tesla in pesten?! Je hebt toch niet ineens een ton op je rekening klaarstaan?” Dat beeld rijst wel uit dat klimaatakkoord! „Het is niet míjn akkoord!” Onze indruk is toch dat dit tot op het hoogste niveau is besproken en beklonken. Ook in kabinetskringen klinkt: iedereen zat aan tafel en dus heeft ook iedereen zich er min of meer aan gecommitteerd. „Ik heb me gecommitteerd aan de doelstelling voor minder CO2-uitstoot voor 2050. Ik zou daartoe meer kernenergie voorstellen. Als andere partijen zeggen dat ze dat niet willen, ga ik niet belachelijke andere dure maatregelen nemen die die doelen wel halen maar intussen de portemonnee van mensen hard raken.” Dus die CO2-uitstoot-doelstelling van 2050 is niet heilig; als het niet te betalen is gaat het niet door? „Ik vind het mijn plicht te laten zien dat ik hem serieus kan invullen. Als mensen van het gas af moeten, betekent dat niet dat je ze op achterlijke kosten moet jagen om bijvoorbeeld een warmtepomp te kopen. Dan moet je als overheid met een warmtefonds komen en alle kosten voorschieten. En niet door aan mensen te vragen om maar hun hypotheek te verhogen. De coalitie kan hier zakelijk goed over praten onderling, maar ligt qua standpunten wel behoorlijk uit elkaar. Dat wordt nog pittig.” Hoe pittig? Kan dit ook misgaan? „Dat kan. Niemand in Nederland wordt er beter van als er een kabinet valt. Maar dat betekent niet dat je er alles aan doet om het te laten zitten. Als het alternatief wordt dat ik óf het kabinet óf de burger moet laten vallen: de burger zal ik nooit laten vallen. Ik denk dus dat het daarom ook verstandig is als alle vier partijen ervoor zorgen dat dat niet gebeurt en kabinet en coalitie stabiel blijven.” Maakt u dat eens concreet. Wanneer zegt u: tot hier en niet verder? „Als ik dat nu doe, draaien ze me een poot uit aan de onderhandelingstafel. Dan gaan uw lezers daarvoor betalen.” Zo houdt u ook makkelijk de handen vrij om akkoord te gaan met van alles en nog wat. Er staat niets over in het verkiezingsprogramma, de besluitvorming komt ook niet voor de Statenverkiezingen begrijpen we, dus Nederland heeft er eigenlijk niets meer over te zeggen. Het wordt besloten… „De kiezer heeft er uiteindelijk wel wat over te zeggen. Zaken zijn na volgende verkiezingen nog terug te draaien, maar ik ga er met de fractie hard aan werken om maatregelen aan te nemen die niet teruggedraaid hoeven te worden.”