Wachtgeld oud-politici loopt in de miljoenen

Om meer inzicht te kunnen krijgen in de hoeveelheid wachtgeld die naar politici is gevloeid, vroeg De Telegraaf gegevens op bij het ministerie van Binnenlandse Zaken. We keken zes jaar terug in de tijd. In die periode ging er meer dan 24 miljoen euro naar afgezwaaide politici zonder baan. Velen van hen maakten maar kort gebruik van de financiële ruggensteun, maar uitschieters zitten er ook bij. Minister Ollongren (Binnenlandse Zaken) weigert bekend te maken welke ex-politici de grootverdieners zijn. De gegevens zijn door haar ministerie geanonimiseerd. De D66-bewindsvrouw erkent dat bewindslieden en Kamerleden publieke figuren zijn, maar ’de persoonlijke levenssfeer’ van wachtgeldontvangers weegt voor haar zwaarder. De uitkering zorgt namelijk regelmatig voor ophef. Bijvoorbeeld toen voormalig D66-Kamerlid Hachchi in 2016 na zes jaar plotseling uit de Tweede Kamer vertrok, om het campagneteam van Clinton in Amerika te versterken. Hachchi kreeg stevige kritiek omdat ze tijdens dat zelf gekozen avontuur wel wachtgeld opstreek. Ze werd zelfs bijna door haar partij geroyeerd. Ook GroenLinkser Grashoff lag onder vuur omdat hij op wachtgeld teerde, nadat hij in juni vorig jaar opstapte omdat hij een liefdesrelatie met partijvoorzitter Meijer verzweeg. Het duo loog erover tegen de partijtop, omdat Meijer zijn meerdere was. Dat vertrek kwam ’door eigen fouten’, erkende Grashoff. „Maar ik moet toch ergens van leven.” Grashoff weigert te vertellen of hij nog steeds op de zak van de overheid teert. „Dat gaat u helemaal niets aan.” Bedragen zijn soms te herleiden. Simpele navraag leert dat CDA’er Leers een van de politici is die een aanzienlijke hoeveelheid geld toucheerde. Na zijn vertrek als asielminister kreeg hij vijf jaar lang grote sommen wachtgeld tot 103.000 per jaar. In totaal vloeide er bijna 350.000 euro naar de oud-minister. Zelf vindt hij dat hij daar ’recht op heeft’. „Na mijn politieke afscheid wilde ik een vrije keus hebben en ben ik een eigen bedrijf begonnen”, vertelt hij. „Zoiets moet je natuurlijk opbouwen, dus heb je financiële ondersteuning nodig.” Zijn bedrijf heet de Vijfde Berg en heeft verschillende takken. Een daarvan is opmerkelijk genoeg het begeleiden van ex-politici naar nieuw werk. Ook deed hij zaken in innovatieve nieuwe materialen zoals coatings. Hij verdiende er wel iets mee, maar bij lange na niet genoeg om niet langer voor wachtgeld in aanmerking te kunnen komen, vertelt hij. „Ik was al boven de zestig hè. Als je jonger bent, is dat een stuk eenvoudiger.” Ook voormalig staatssecretaris Teeven (VVD) was bijna 60 jaar toen hij uit Den Haag vertrok. De VVD’er koos er echter voor om als buschauffeur aan de slag te gaan, waardoor hij veel minder wachtgeld ontving. Inmiddels heeft zijn carrière op de bus plaatsgemaakt voor een eigen onderneming. „Als ik me binnenkort vanuit mijn eigen bedrijf laat uitbetalen, is het helemaal klaar met het wachtgeld.” Meer dan tien jaar wachtgeld opstrijken kwam in het verleden regelmatig voor. Zulke excessen zijn sinds 2012 niet meer mogelijk. Toen werd die uitkeringsperiode beperkt tot maximaal 3 jaar en 2 maanden. Sinds het jaar 2010 is er ook voor politici een sollicitatieplicht – na drie maanden – om te voorkomen dat ze geen enkele moeite doen om een nieuwe baan te krijgen. Voormalig minister van Veiligheid en Justitie Van der Steur is volgens een nauw betrokkene zo goed als zeker de bewindsman die zowel in 2017 als 2018 meer dan een ton aan wachtgeld ontving. De kasteelheer uit Warmond – een bijnaam die hij kreeg vanwege zijn bewoning van een monumentaal pand in dat dorp – moest uiteindelijk het veld ruimen tijdens een debat over de nasleep van de Teeven-deal. Zelf ontkent Van der Steur niet dat hij ’de minister van twee ton’ is, maar hij wil het ook niet bevestigen. Hij verwijst haastig naar zijn website waar staat dat hij tegenwoordig actief is als ’bestuurder, toezichthouder, mediator, adviseur en spreker/dagvoorzitter’. Dat levert hem vooralsnog weinig inkomsten op en dus krijgt hij een flink bedrag aan wachtgeld. „Aan mij de verplichting om er zo kort mogelijk gebruik van te maken en die neem ik uiteraard zeer serieus”, laat hij weten. Sommige voormalig bewindslieden zeggen geen idee te hebben welke bedragen op de lijst zij hebben ontvangen. Oud-staatssecretaris Bleker (CDA) zegt ’echt niet te kunnen beoordelen’ welke uitkering op de lijst hij de afgelopen jaren kreeg. Toch ontving de CDA’er vanaf 2012 wachtgeld. Naar eigen zeggen zit hij nog in de oude regeling, waardoor hij tot aan zijn pensioen recht heeft op de uitkering. „Maar ik maak er al twee jaar geen gebruik meer van.” Zijn uitleg strookt niet met het overzicht van Binnenlandse Zaken, waarin geen staatssecretaris te vinden is die vanaf 2012 geld kreeg, maar de afgelopen twee jaar niet. Oud-staatssecretaris Weekers (VVD) waarschuwt dat een paar rotte appels het imago van de wachtgeldregeling kunnen besmeuren. „Daarom is het goed dat de regeling is versoberd. Verder vraagt het toch vooral verantwoordelijkheidsgevoel van oud-politici die gebruik maken van gemeenschapsgeld.” Volgens Weekers zijn er grote verschillen tussen politici. „Of wachtgeld nodig is, hangt af van iemands profiel, de economische situatie en of je ook een ander vak hebt geleerd.” Weekers stapte op nadat hij onder vuur kwam te liggen vanwege de kwakkelende Belastingdienst. Eerder kreeg hij als staatssecretaris ook al de wind van voren wegens uitkeringenfraude door Bulgaren. Hij trok in 2014 zijn conclusies en stapte op. De VVD’er deed ruim een jaar een beroep op de wachtgeldregeling. „Je vertrek zie je niet altijd aankomen, het was voor het eerst dat ik opeens geen baan had.” Begin 2015 ging hij weer aan het werk en inmiddels heeft hij ’een goede baan’ in Londen. Oud-PvdA-bewindslieden Asscher, Dijksma en Ploumen besloten na de electorale optater voor de PvdA in 2017 om hun dienstauto en departementssleutel te verruilen voor de Tweede Kamerbankjes. Daarmee daalden hun inkomsten en konden ze aanspraak maken op een aanvullend bedrag, maar het trio heeft daarvan af gezien. „Ja, wat denk jij? Als Kamerlid verdien je een fatsoenlijk salaris. Wachtgeld is bedoeld voor als je géén baan hebt”, vindt Ploumen. Een voormalig VVD-bewindspersoon uit het vorige kabinet denkt dat het opnieuw versoberen van de wachtgeldregeling juist negatief kan uitpakken. Gewezen wordt op PvdA’er Van Dam die terwijl hij nog staatssecretaris was solliciteerde naar een baan bij de NPO en voortijdig vertrok. „Als dat de nieuwe norm moet worden”, klinkt het afkeurend. Ook oud-staatssecretaris Verdaas (PvdA) is warm pleitbezorger van de uitkering. Hij was in 2012 slechts een maand staatssecretaris, toen hij na ophef over declaraties moest vertrekken. De PvdA’er hield er 41.595 euro wachtgeld aan over. De sociaaldemocraat vindt dat er maar zuur wordt gedaan over uitkeringen voor politici. „Wie krijg je zonder wachtgeldregeling ooit nog de politiek in?” Verdaas zegt dat het volstrekt logisch is dat Haagse politici worden gecompenseerd voor het risico dat ze lopen. „Voor mij was het een persoonlijk drama. Ik ben een showcase van hoe kwetsbaar je dan bent.”