Zaak Holleeder: hoe zat het ook alweer?

Het was een wake-up call voor veel bezoekers van de bunker in Osdorp. Op de 47e dag van het proces tegen Holleeder werd in één klap duidelijk waarom het ook alweer gaat in het monsterproces. Niet om Amsterdamse humor, hoewel er soms best te lachen valt. Niet om het spektakel van een in het openbaar uitgevochten familievete tussen de verdachte en zijn zussen. En niet om een kermisattractie. Het gaat om zes mensen die voortijdig en op een gewelddadige manier aan hun eind kwamen. Het gaat om Cor van Hout, de man van zus Sonja en ooit Holleeders ’bloedgabber’ in 2003. Om botenhandelaar Robert ter Haak die naast Van Hout stond en werd neergemaaid. Om vastgoedman Willem Endstra in 2004. Crimineel John Mieremet en Kees Houtman in 2005 en om kroegbaas Thomas van der Bijl in 2006. Moorden die lang geleden plaatshadden, maar voor de families die achterbleven tot op de dag van vandaag nadreunen. Voor zus Carolien van de doodgeschoten Van der Bijl is Holleeder nooit een knuffelcrimineel geweest, maar „een menselijke sloopkogel.” „Je bent een laffe hond”, zei ze tegen hem in de rechtbank. „Je kon het zelf niet en daarom liet je het door anderen opknappen.” Zoon Joey van Kees Houtman die in 2005 werd doodgeschoten voor de ogen van zijn vrouw en dochter, vergeleek Holleeder met „het jongetje met chocolade op zijn wang dat blijft ontkennen dat hij de reep heeft opgegeten. Alleen jij gelooft nog wat je zegt.” Voor de nabestaanden van de slachtoffers is het geen vraag of Holleeder achter de dood van hun geliefden zit. Zij zijn ervan overtuigd. Of de rechtbank er ook zo over denkt blijkt pas aan het begin van de zomer. Het Openbaar Ministerie denkt een sterke zaak te hebben. Of alle moorden kunnen worden bewezen, is de vraag. Om levenslang te kunnen eisen is hard bewijs in twee zaken genoeg. Eerder oordeelde het hof in de liquidatiezaak Passage al dat dat bewijs er is: voor het uitlokken van de moorden op Houtman en Van der Bijl. Maar die uitspraak was op z’n zachtst gezegd dubieus, omdat Holleeder daar helemaal niet terechtstond. Mocht de rechtbank Amsterdam na het maandenlange monsterproces toch dezelfde conclusie trekken, dan is de kans groot dat de nu 60-jarige Willem Holleeder zijn geliefde Westertoren nooit meer ziet. Behalve op foto’s. Er zijn in totaal 230 getuigen gehoord. Een hoofdrol is in het proces weggelegd voor de zussen Sonja en Astrid. De rijen met belangstellenden voor de extra beveiligde gerechtsbunker in Osdorp waren het langst op de dagen dat deze getuigen hun opwachting maakten. En ook al waren de vrouwen niet te zien, doorgaans kreeg het publiek waarop het hoopte: spektakel. Holleeder beschuldigt zijn zussen van het verdraaien van de waarheid om hem in de val te lokken. Met name jongste zus Astrid, ooit advocate en zijn vertrouwelinge, moest het ontgelden. Zij is volgens haar broer een leugenaar, een manipulator en een parasiet, en ze speelt „Jordaancabaret, compleet met het af en toe wegpinken van een traantje.” Astrid is „een gevaarlijk meissie” omdat ze zijn leven in gevaar bracht door tegen andere criminelen te zeggen dat Holleeder hen wilde vermoorden. „Dat is een uitnodiging om mij te liquideren.” Op haar beurt zei Astrid dat ze hem nooit door anderen zou laten vermoorden. „Ik zou het nog eerder zelf zou doen. Je spoort gewoon niet, en daarom moet je worden opgeruimd.” Ze noemde hem „gestoord” en een „psychopaat.” En: „Je bent een monster. Ik had je een kogel door je kop moeten schieten.” Hoe hard is het bewijs tegen Willem Holleeder? Forensisch bewijs ontbreekt. Zijn dna of vingerafdrukken zijn nergens gevonden. Wel zijn er belastende getuigenverklaringen. Niet alleen van zijn zussen, maar ook van zijn ex-vriendin, van misdaadverslaggever Peter R. de Vries en van meerdere spelers in het criminele circuit. En dan zijn er de opnamen van gesprekken die zijn zussen heimelijk maakten. Volgens hen valt daaruit glashelder op te maken dat Holleeder sowieso achter de moord op zijn zwager zit, hoewel hij dat nergens met zoveel woorden zegt. Natuurlijk deed hij dat niet, verklaarde Astrid. Hij keek wel uit. Ging er altijd vanuit dat hij werd afgeluisterd, of dat liplezers zijn woorden konden vertalen. Dus fluisterde hij, sprak achter zijn hand, of had het over andere dingen. Een woede-uitbarsting van haar broer over een auto van zijn neef, de zoon van Sonja, die hij van Sonja niet mag gebruiken, gaat helemaal niet over die auto, aldus Astrid. Het gaat over zijn vrees dat Sonja met de politie praat. Zijn tirade: „Ik ben het zat, hè, die vieze hoer. Zal je zien, ze krijgt echt verdriet. Zij wou ook dat Cor eraan ging”, is volgens Astrid een duidelijke bekentenis. Holleeder heeft steeds een reactie klaar. Die begint steevast met de woorden: „Kijk, u moet dat zo zien……” en eindigt met: „in die context…” Volgens Holleeder bedoelde hij niks met zijn dreigementen. Zo praat hij nou eenmaal. „Ik ben een jongen van de straat.” Dat is eigenlijk het enige waarover broer en zussen het wél eens zijn. Astrid: „Wij spreken een andere taal. Veel gebeurde non-verbaal. Met een hoofdknik, of een blik in de ogen. We kunnen dingen tegen elkaar zeggen, terwijl we met onze ogen iets anders zeggen.” Hoe je dat andere taalgebruik dan wel moet interpreteren, daarover verschillen ze weer van mening. Holleeder zegt dreigementen louter als drukmiddel te gebruiken: „Als ik dreig, dan probeer ik er alleen achter te komen wat er speelt. Ik ben een blaffende hond die niet bijt.” Astrid: „Hij is ziek. Een hond die kinderen bijt moet je ook afmaken. Het enige medicijn voor Wim is die vier muren.” Blaffen in de richting van met name Astrid deed hij in de zittingszaal meermalen. Vooral als ze op de proppen kwam met nieuwe gespreksopnamen die ze opeens terugvond in de geheime bergplaatsen waarop ze zelf ook het zicht was verloren. Of als het over het toneelstuk over haar boek Judas ging. En over de Videolandserie die over Judas werd gemaakt. „Ik ben bij de tweede aflevering in slaap gevallen.” Het requisitoir valt uiteen in twee delen. De officieren van justitie beginnen op 14 en 15 februari, en gaan pas op 28 februari verder. Op 1 maart hoort Willem Holleeder de eis.