Criminele aso-asielzoekers gaan vrijuit

Een groep overlastgevende Noord-Afrikaanse asielzoekers die rond de jaarwisseling van 2016 op 2017 een noodbevel van burgemeester Heijmans (Weert) overtrad, gaat definitief vrijuit. Het gerechtshof in Den Bosch vindt het niet nodig dat ze worden vervolgd. Volgens het hof was de golf aan vechtpartijen, diefstallen en overlast die de Limburgse stad teisterde weliswaar vervelend, maar niet ernstig genoeg om te spreken van vrees voor wanordelijkheden. De burgemeester legde via het noodbevel 26 mensen huisarrest op. Zes van hen werden betrapt op overtreding daarvan. Ze zijn samen goed voor een waslijst aan strafbare feiten, van mishandeling en bedreiging tot winkeldiefstal en handel in gestolen goederen. Huisarrest De uitspraak volgt in een zaak die Heijmans zelf aankaartte bij het hof. Hij wil dat de overtreders van het door hem opgelegde huisarrest voor de strafrechter moeten verschijnen. Het Openbaar Ministerie weigerde dat, omdat volgens justitie het noodbevel juridisch niet in de haak was. Volgens de wet mag een burgemeester namelijk geen huisarrest opleggen via zo’n bestuurlijke maatregel. Het gerechtshof in Den Bosch gaat nu nog een stap verder, en stelt dat zelfs geen sprake was van een noodsituatie. Heijmans vreesde daar wel voor, omdat hij tijdens de jaarwisseling en in de drukke dagen voor kerst ’Keulse toestanden’ vreesde. Asielzoekers die hij huisarrest gaf, hadden rondgebazuind dat ze daarbij waren. Bovendien leek de groep van 26 Noord-Afrikanen ’als bende te opereren in het asielzoekerscentrum’. Voor hij het bevel schreef, drong Heijmans vergeefs aan op het strafrechtelijk aanpakken van de mannen. „Als het Openbaar Ministerie en de politie daadkrachtig waren opgetreden tegen de overlast veroorzakende personen, dan was het wellicht nooit tot een noodbevel gekomen.” Een aantal misdrijven dat werd gepleegd tijdens overtreding van het bevel, is ook nooit vervolgd door het OM, blijkt uit de uitspraak. Heijmans werd na de jaarwisseling plots zelf verdachte, na een aangifte wegens vrijheidsberoving van de Bond van Wetsovertreders . „Ik ben bijna vier dagen lang verhoord door twee rechercheurs”, blikt hij terug. „Waarom ligt de nadruk zo op de genomen maatregel en niet op de strafbare feiten?” Vrijheid Aan de Rijksuniversiteit Groningen onderzoekt jurist Adriaan Wierenga hoe burgemeesters noodbevelen inzetten. Hij signaleert dat het noodbevel van Heijmans niet aan de wet voldoet, maar is verbaasd over het oordeel van het hof dat er geen sprake was van een noodsituatie. „Burgemeesters hebben een grote vrijheid bij het inschatten of er sprake is van nood. Achteraf is het altijd makkelijk oordelen, maar in the heat of the moment maak je andere afwegingen.” Wierenga ziet dat Heijmans zijn bestuurlijke bevoegdheden heeft ingezet op een verkeerd terrein. „Als justitie niet genoeg doet, zoek je als burgemeester naar alternatieven. Dat is volstrekt logisch.” Hoofdofficier van justitie in Limburg Jan Eland heeft geen zin om op die kritiek te reageren. De afgelopen twee jaar hulde het OM zich in stilzwijgen omdat ’de zaak onder de rechter is’. Nu dat voorbij is, vindt Eland het ’te lang geleden om er nog op in te gaan’, laat zijn woordvoerder weten. Justitie laat het in de ogen van bestolen winkeliers en bestuurders vaker afweten in de vervolging van criminele asielzoekers uit veilige landen. Zo vervolgde het Openbaar Ministerie Noord-Nederland (dat de provincies Groningen, Friesland en Drenthe beslaat) in 2018 in totaal 221 winkeldiefstallen door asielzoekers uit veilige landen. Dat zijn er minder dan alleen al in Ter Apel zijn betrapt. Dat waren er volgens Harry Stuulen van de lokale ondernemersvereniging 282. „Vrijwel uitsluitend ’veiligelanders’.” Stuulen: „In Ter Apel worden nog steeds elke dag winkeldieven betrapt. Wij zeggen: sluit deze groep op tot ze worden uitgezet, maar ja, dat mag niet van Europa.” Onhandelbaar Sinds ruim een jaar zijn er in Amsterdam en Hoogeveen wel speciale ’extra begeleiding en toezicht’ azc’s (ebtl) , waar raddraaiers intensief worden geholpen. Maar de veiligelanders zijn ook hier onhandelbaar, vertelt een leidinggevende van zo’n ebtl, die anoniem wil blijven. „Zij doen niet mee aan de programma’s en zeggen ’fuck you’ als je ze op hun gedrag aanspreekt en gaan de stad in.” Bovendien waren deze ’aso-azc’s’ in principe niet voor hen bedoeld, maar voor mensen die wel kansrijk zijn in een asielprocedure. Maar ze veroorzaakten zo veel overlast (de helft van de mensen die in een ebtl is geplaatst, gebruikte fysiek geweld tegen medewerkers van azc’s), dat ze er toch worden geplaatst. De ebtl-medewerker: „Dat werkt voor deze groep niet. Je zou voor hen een besloten azc moeten openen, waar ze niet van het terrein af mogen.” Staatssecretaris Harbers (Justitie) wil daar tot nu toe niet aan, een azc mag geen gevangenis worden. Maar de COA-begeleider is niet de eerste die hierop aandringt; burgemeesters deden dit al eerder. Maar zelfs als deze mensen wel in vreemdelingendetentie zitten, zorgen ze voor grote problemen. Deze week onthulde de directeur van de detentiecentra in Zeist en Rotterdam in de Eerste Kamer dat tegen een derde van alle gedetineerden ’beheersmaatregelen’ zijn genomen, omdat ze zich misdragen. „Vier op de tien mensen in mijn centra hebben een strafblad. Ik weet niet of vreemdelingendetentie daar het meest geschikt voor is.” ’IK VRAAG ME AF WAT IK NOG MAG’ Dat zijn huisarrest voor criminele asielzoekers juridisch niet in de haak was, wist burgemeester Heijmans van Weert al. Nu oordeelt het hof ook nog eens dat er rond oud en nieuw 2016/2017 geen sprake was van een noodsituatie. „Ik vraag me af wat ik nog wel mag.” Wat vindt u van de uitspraak? „Ik vind het jammer dat het hof volledig voorbijgaat aan de strafbare feiten die zijn gepleegd, en zich concentreert op het noodbevel. Als je niet hard optreedt tegen overlastgevende asielzoekers, verlies je het draagvlak voor de opvang van echte vluchtelingen.” Er was geen nood aan de man, oordeelt het hof. „Daar ben ik het niet mee eens. Er waren duidelijke signalen dat deze groep lastpakken als bende opereerde. Ook kreeg ik uit de Marokkaanse gemeenschap signalen dat een deel van hen betrokken was bij de misstanden een jaarwisseling eerder in Keulen. Ook waren we al sinds oktober bezig met de steeds toenemende overlast. Ik heb alle andere mogelijkheden die ik juridisch had, samen met politie en Openbaar Ministerie doorgenomen, en samen kwamen we eruit dat dit de beste oplossing was.” Het OM was toch juist tegen deze maatregel? „Pas toen het noodbevel bijna was afgelopen, kwamen ze met de waarschuwing dat ik dat niet goed had opgesteld. Ik had voor iedereen afzonderlijk een opsomming moeten maken met wat ze op hun kerfstok hadden. Maar die gegevens mocht de politie mij uit privacy-overwegingen niet geven.” Wat kunt u nu nog wel doen aan overlast? „Dat vraag ik mezelf ook af, er blijft zo weinig over. Als het weer zo uit de hand loopt, ga ik daarom gewoon weer een noodbevel uitvaardigen, maar dan beter onderbouwd. En mijn oproep aan Den Haag blijft dat er een besloten azc moet komen voor deze groep.” Is dat nu nodig? „Nee, het is nu rustig op het azc. Om dat te nuanceren: rustig betekent de afgelopen twee weken nog steeds twaalf incidenten, waaronder een beroving in de trein en een winkeldiefstal.”