Parlementair verslaggever Valentijn Bartels is live bij het debat aanwezig. Volg zijn tweets onderaan dit artikel.

Het was de eerste keer dat Baudet, Dijkhoff, Jetten en Marijnissen deelnamen aan een groot live televisiedebat. De VVD stuurde voor het eerst niet premier en partijleider Rutte, maar fractievoorzitter Dijkhoff de ring in.

Op de stelling of het kabinet immigratie verder moet beperken drukte SP-leider Marijnissen opvallend genoeg op ’groen’. Ze vreest dat goedkope krachten uit Oost-Europa werk van Nederlanders overnemen. D66-leider Jetten was weinig begripvol voor de nieuwe koers: „De Socialistische Partij gunt mensen uit Oost-Europa geen baan.”

Forum-leider Baudet noemde alle immigratie een probleem. CDA-leider Buma was specifieker: „Het grootste probleem is migratie uit Afrika, daar moeten afspraken over gemaakt worden.”

Rutte IV

Dijkhoff was aan het begin van het debat direct het mikpunt van Wilders en Asscher. De PVV-leider ging aan de haal met de koopkrachtcijfers: ,,We zijn de leugens van de VVD wel gewend, maar toch: wanneer merken Nederlanders eindelijk dat het beter gaat met de economie?'' Dijkhoff reageerde nuchter: „Veel mensen merken het al, maar we willen meer.”

Op het thema klimaat knetterde het flink tussen de politieke kopstukken. „Ik zou u bijna geloven meneer Baudet, maar het is nonsens. Als we niks doen aan het klimaat, zijn de kosten veel hoger”, zei GroenLinks-chef Klaver. De Forum-leider haalde uit naar de partijen die de groene revolutie steunen: „Het is een van de aller stomste politieke voornemens die ik mij kan heugen.” Dijkhoff ging tegen het drammen in: ,,Er is geen heilig moeten, het is geen wedstrijd.''

Op het thema tradities waren de te verwachten tegenstellingen te zien. PVV-leider Wilders noemde die discussie zinloos, zolang de grenzen niet worden gesloten. Dat was voor GroenLinks-leider Klaver weer aanleiding om tegengas te geven. PvdA-voorman Asscher keerde zich tegen de stelling omdat het volgens hem geen zin heeft om in maart te praten over Zwarte Piet en vuurwerk. De sociaaldemocraat gebruikte de zendtijd vervolgens om zijn eigen standpunten over andere zaken uit te leggen.

Eerste Kamer

Hoewel de kiezer op 20 maart stemt voor de Provinciale Staten is het onderhand traditie dat landelijke politici zich ook volop laten zien in de verkiezingsstrijd. Die landelijke bemoeienis heeft alles te maken met het feit dat de kiezer via de Provinciale Staten ook de Eerste Kamer kiezen. Het kabinet heeft nu een nipte meerderheid in de senaat en staat op fors verlies in de peilingen. Als de voorspellingen werkelijkheid worden moet premier Rutte voor plannen steun zoeken bij de oppositie. Er staat dus veel op het spel. Toch was de sfeer achter de schermen gemoedelijk.

Kopstukken van de partijen hadden het overduidelijk naar hun zin met elkaar en dat was aan het eind van de krachtmeting ook op het podium te zien. Dijkhoff mocht nog iemand uitdagen, maar koos ervoor om Jetten het laatste woord te gunnen.

PVV en SP willen het kabinet hoe dan ook niet steunen. Zij hebben de verkiezingen omgedoopt in een ’Rutte-referendum’. Forum voor Democratie en GroenLinks spreken over ’klimaatverkiezingen’. Bij gedoogsteun kan het op dit vlak linksom of rechtsom.