’Oorlogshelden verdienen graf’

Het zal, zegt Terry Horrigan, emotioneel worden. Maar de Engelsman hoopt vurig dat de restanten van zijn familieleden Leslie George Hadden en Horace Stephen Scott, in een neergeschoten oorlogsvliegtuig, ooit worden gevonden. Zodat de dappere geallieerden, die hun leven waagden voor onze vrijheid, een waardig graf kunnen krijgen. In het diepst van de nacht, het is 25 mei 1943, keert een Short Stirling BK710-bommenwerper terug van een bombardement – samen met nog ruim 750 vliegtuigen – nabij de Duitse stad Düsseldorf. De zes bemanningsleden zijn weer onderweg naar vliegveld Lakenheath in Engeland, wanneer twee Duitse officieren vanuit hun nachtjager ineens het vuur openen. Het vliegtuig wordt geraakt ter hoogte van Texel en stort korte tijd later neer in het IJsselmeer. Eén schutter springt uit het vliegtuig, zijn lichaam wordt uiteindelijk gevonden bij een eiland in de Noordzee. De overige zes bemanningsleden hebben ook geen kans te overleven, en belanden op de bodem van het IJsselmeer. „We dachten altijd dat Horace en Leslie ergens in de Noordzee terecht waren gekomen”, zegt Terry vanuit Engeland. „Pas in 2009 hoorden we dat dit niet zo was. Dat het vliegtuig ergens anders was gelokaliseerd. Stukje bij beetje kwam er meer informatie boven.” Al eerder leken de restanten van boordschutter Horace, vluchtingenieur Leslie en hun vier medevliegers naar boven te worden gehaald. „Later dit jaar, werd gezegd”, aldus Terry. „Daar waren we enorm opgelucht over. Maar we kregen teleurstellend nieuws. Het zou mogelijk niet doorgaan.” Minister van Binnenlandse Zaken Ollongren heeft inmiddels laten weten dat er wordt gekeken naar de mogelijkheid om tientallen vliegtuigen alsnog te bergen. Johan Graas – ook verbonden aan de Stichting Aircraft Recovery Group 1940-1945 – is er in ieder geval van overtuigd te weten waar de Engelse bommenwerper ligt. De man uit Assendelft is al tientallen jaren fanatiek bezig met het opsporen van oorlogswrakken in de voormalige Zuiderzee, en wordt regelmatig gevraagd onderzoek te doen als er een onderdeel wordt gevonden. Zo kwam hij ook achter het – nu nog – zeemansgraf van de zes Britten. Al houdt hij een kleine slag om de arm tot de berging echt heeft plaatsgevonden. „Dan kan pas definitief worden gezegd om welk toestel het gaat. Er zijn namelijk nog twee Short Stirlings in die omgeving neergestort.” Graas, die een eigen boot met onderzoeksapparatuur heeft, weet inmiddels uit ervaring wat er aan menselijke resten wordt aangetroffen als een kist wordt geborgen. „Hoofdzakelijk versplinterde botten. Zeker als een vliegtuig met zijn neus in het water komt, wordt alles als een harmonica in elkaar gedrukt. Dan blijft er helaas weinig over.” Na het eerste onderdeel kwam er meer van de BK710 omhoog en begon de Noord-Hollandse onderzoeker aan zijn speurtocht die moest leiden tot identificatie, onder andere via oorlogsdocumentatie. Hij veert vooral op wanneer hij erin slaagt te achterhalen wie er in de vliegtuigen zaten – in veel gevallen dus nog altijd zitten – en hij nabestaanden duidelijkheid kan verschaffen, zoals in dit geval. „Dat geeft heel veel voldoening. Ik krijg dan langzamerhand een beeld van het leven van deze jongens en dat is fascinerend.” Hij ontving al heel wat familieleden die, vol emotie maar ook dankbaarheid, naar ons land kwamen. „We hebben het over helden, mensen die hun leven gaven voor onze vrijheid. Vergeet niet, er liggen nog talloze vliegtuigen in vooral het IJsselmeer – met menselijke resten. Het is gewoon niet uit te leggen dat we ze geen echt graf kunnen geven. Ook nu nog, na meer dan driekwart eeuw, is het zó belangrijk voor familie om hun dierbaren terug te vinden.” Dat geldt ook voor Terry, die hoop blijft koesteren. „Dit leeft heel erg in onze familie. We kijken uit naar het moment dat de restanten van Horace en Leslie worden gevonden en we echt afscheid kunnen nemen. Dat verdienen ze zelf ook.”