Housing First geeft daklozen een thuis

Een koud briesje is voelbaar wanneer Tuumo Jaaskalainen (34) zijn balkondeuren opent. Hij stapt naar buiten. „Hier heb ik de hele zomer gezeten”, zegt Jaaskalainen. „Ik ben zo blij dat ik niet meer onder een brug slaap”, verzucht hij. Het appartement van Jaaskalainen maakt onderdeel uit van een speciaal complex voor ex-daklozen. Finland pakt de opvang van daklozen op een bijzondere manier aan. Daklozen krijgen eerst een woning en gaan vervolgens aan de slag met hun problemen. Housing First heet het programma. Ze betalen direct een deel van de huur, hebben recht op huursubsidie en kunnen al snel op zoek naar werk. De daklozen worden bij Housing First op een andere manier geholpen dan bij traditionele daklozenprogramma’s. Daarbij wordt er eerst gewerkt aan de problemen, waarna er woonruimte beschikbaar is. „Housing First is een kwestie van gezond verstand”, zegt Juha Kaakinen, directeur van Stichting Y en verantwoordelijk voor het programma in Finland. „Daklozen hebben direct een plek waar zij zich thuis voelen en re-integreren daardoor sneller dan in een opvanghuis.” Het initiatief, dat sinds 2008 onderdeel is van het Finse daklozenbeleid, werpt zijn vruchten af. Uit een recent rapport van FEANTSA, de Europese daklozenorganisatie, blijkt dat in heel Europa de afgelopen jaren het aantal daklozen fors is gestegen. Finland is de uitzondering op de regel, want daar neemt het aantal daklozen juist af. De Finse overheid besloot om die reden de komende jaren met het initiatief te blijven werken. Burenruzies Maar Housing First kent ook nadelen, vertelt ex-dakloze Tuumo Jaaskalainen. Een huis lost niet alles op, geschikte hulp is ook nodig. „Ik was drugsverslaafd en heb drie weken moeten wachten op behandeling. Ook was ik nog niet in staat om goed voor mezelf te zorgen.” Hij zocht na een tijdje hulp bij de maatschappelijk werker die een kantoor heeft op de begane grond van zijn appartementencomplex. Ondanks dat het nu beter met hem gaat, ziet Jaaskalainen nog dagelijks de problemen die Housing First met zich meebrengt: „Op de gangen van dit complex worden drugs verhandeld en soms worden daar ook burenruzies uitgevochten.” De maatschappelijk werker op de begane grond, Janita Kannonkari, erkent de problemen in het complex, maar nuanceert deze tegelijkertijd. „Het is een klein groepje dat voor overlast zorgt”, vertelt Kannonkari. Het probleem is volgens haar dat zij niet de bevoegdheid heeft om in te grijpen. „Ik kan niemand uit zijn appartement zetten. Dat kan alleen de gemeente doen. Die onderneemt alleen bij extreme overlast actie, maar in de praktijk gebeurt dat bijna nooit.” Bezuinigingen Ook buiten de appartementencomplexen is er kritiek op het daklozenbeleid. Zo verloopt de doorstroom naar reguliere huur- en koopwoningen moeilijk. Daarnaast komen ex-daklozen moeilijk aan het werk en lopen de wachtrijen in de zorg op. „Er is de afgelopen jaren veel bezuinigd in de daklozenzorg”, vertelt Kaakinen, verantwoordelijk voor het initiatief in Finland. „Maar dit heeft ons juist effectiever laten werken.” Hij verwacht dan ook dat de investeringen in de daklozenzorg de komende jaren weer toe zullen nemen nu het economisch weer beter gaat. De avond valt en het begint inmiddels donker te worden op het balkon van Tuumo Jaaskelainen. „Wat mijn volgende doel is?”, vraagt hij zich hardop af. „Een normaal leven, daar zou ik al blij mee zijn”, lacht hij.