Zo werd een kansarm kortgehouden Marokkaans meisje de grote leider

Op de drempel van de plechtigheid werd ze besprongen door een aanval van rebellie, geen uitzondering in haar leven. Zij, Rahma el Mouden, 15 jaar jong, moest thuis in Tanger ’ja’ zeggen tegen een man (25) die haar echtgenoot zou worden. Hij, Bachir, zou haar meenemen naar Nederland, het beloofde land, waar ze mooie zwart-witte koeien hadden en meisjes in korte rokken. Ze kon niet wachten om te vertrekken, maar trouwen met een meneer die ze nauwelijks kende… ’Ik doe het toch maar niet’, zei ze tegen haar moeder, die in opperste wanhoop een andere dochter – de brave Amina – gesluierd naar voren duwde om als stand-in van Rahma ’ja’ te zeggen tegen Bachir. Je bent dus eigenlijk nooit in het huwelijk getreden? Vurige vrolijke ogen, brede glimlach om de mond. „Jawel, want m’n zusje tekende de papieren met de naam Rahma en dat ben ik.” Hoe reageerde Bachir later? „Hij kon niet reageren, want ik heb het hem nooit verteld. Hij heeft het in m’n boek kunnen lezen. Ach, hij weet dat hij met een raar meisje is getrouwd. Hij zei altijd: nog even, dan slaat ze haar vleugels uit en gaat ze vliegen.” Dat boek, De weg naar mijn vrijheid, geeft een tussenbalans van haar fascinerende aardse bestaan. In den beginne als Pietje Bell-meisje in een land vol prinsjes. Meisjes in Marokkaanse gezinnen mochten niks, jongens alles, inclusief hun zusjes slaan. ’Het wordt tijd om dat eens om te draaien’, oordeelde Rahma en gaf haar broertje regelmatig een pak op z’n donder, daagde zwagers uit die haar een corrigerende tik moesten geven en ging zelfs het gevecht aan met een oom, politieman van beroep, die haar lijfelijk wilde straffen. „Ik zei: als je me aanraakt, ga ik schreeuwen dat je rare dingen met mij doet. Hij durfde sindsdien niet meer bij mij in de buurt te komen.” Haar boodschap was duidelijk: geen man slaat Rahma el Mouden. ’Oh God’, verzuchtte haar moeder, ’stuur een zilveren vogel die mijn onhandelbare dochter zo ver mogelijk van hier wegvoert.’ In zo’n zilveren vogel vloog ze niet veel later naar Schiphol, waar ze zonder diploma’s en zwanger aankwam. Vijfenveertig jaar later heeft ze haar eigen florerende schoonmaakbedrijf MAS overgedaan aan dochter Oumaima, behept met dezelfde genen vol leiderschap, ook al zo’n ambitieus type. Zelf heeft ze een nieuwe droom: op de universiteit Nederlandse literatuur studeren en vervolgens spelen met de taal. „Ik hoop te eindigen als schrijfster”, zegt ze in het hoofdkwartier van MAS, ondergebracht in het immense glimmende gebouw MediArena aan de rand van Amsterdam. „Waarom? Omdat ik nog zo verschrikkelijk veel heb te vertellen.” „Ik kon vroeger in Marokko goed leren en was ook afgestudeerd als m’n vader – een zeer liberale man – niet als imam was gaan werken in Gibraltar. M’n moeder – die eigenlijk net als ik was, maar als vrouw van een imam binnen de gemeenschap een immense druk voelde – vond het niet nodig dat meisjes leerden; ik heb dus nog wat in te halen. Twee jaar geleden ben ik begonnen met een hbo-opleiding, heb inmiddels tientallen certificaten, ik moet er nog drie. En daarna hopelijk naar de universiteit.” Mark Rutte zei, toen hij jou uitnodigde in ’t Torentje: ’Je moet de politiek in.’ Is het tijd om naar hem te luisteren? „Ben dit jaar nog gevraagd door een partij – nee, niet de VVD – maar twijfel of ik in zo’n rol m’n idealen kan realiseren. Ik zie in dit land zaken als integratie en zorg de verkeerde kant op gaan. Daar kun je als politicus iets aan doen, maar aan de andere kant: ongebonden kan ik me beter uiten.” Ben je het toonbeeld van perfecte integratie, gaat Denk – voor zetelwinst – de tegenstellingen aanwakkeren. Is dat niet hoogst irritant? „Denk is niet mijn partij, doet niets anders dan Wilders: schoppen, polariseren. Ik vind niet dat je in de politiek moet gaan om louter negativiteit te spuien. Mensen zijn soms wanhopig en volgen dan de grootste schreeuwers. Er is weinig stabiliteit, weinig vertrouwen in de politiek. Kwalijk. Zonde van dit prachtige land.” Je was als kind in Marokko vooral onder de indruk van de zwart-witte Nederlandse koeien. „Ik werd – nadat ik weer eens ongehoorzaam was geweest – tijdelijk naar een tante op het platteland gestuurd en daar hadden ze prachtige Nederlandse koeien. Terug in Tanger liep ik een Hollands meisje in korte rokken tegen het lijf, óók fascinerend.” Je ging in Tanger bij de veerpont naar Europa op een muurtje zitten wachten tot er een alleenstaande mevrouw zou komen om je mee te nemen. Waar kwam die vastberadenheid om Marokko te verlaten vandaan? „Uit verzet tegen de verschillen tussen meisjes en jongens. Ik zag laatst dat ze een hek op dat muurtje hebben gezet. Vond ik vreselijk. Ik heb er wéken op gezeten, dromend van een leven in Nederland. Ik dacht: als ik nou heel hard zwaai naar de toeristen in de bussen, dan stapt er wel een mevrouw uit die me mee wil nemen. Nee dus. Ik voel nog steeds het verdriet.” Bachir bracht je naar het beloofde land en daar zat je dan: zwanger, opgesloten, zonder rechten. Je kocht De Telegraaf om een beetje Nederlands te leren. „De Telegraaf sprong eruit in de schappen van Albert Heijn, het was míjn krant. Kwam ik in de tekst woorden tegen die ik ook op tv had gehoord, dan onderstreepte ik ze. Ging ik naar m’n twee buurvrouwen om te vragen wat ze betekenden. Die twee waren lesbisch, maar ik had geen benul wat dat was. Ik zag ze zoenen in de keuken en was letterlijk verlamd van schrik. Ik zei tegen mijn man: we moeten onszelf kunnen redden, ik wil naar school. ’Geen sprake van’, reageerde hij. ’Dan moet jíj naar school’, zei ik. Voelde hij niks voor, dus ging ik. Was ik toegelaten, moest ik m’n komst alleen nog schriftelijk bevestigen, verscheurde mijn man de brief. Negen maanden later ging ik alsnog naar school. Nee, ik heb nooit overwogen om de strijd op te geven. Geen minuut.” Je schopte het tot assistent-manager in een schoonmaakbedrijf, wilde voor jezelf beginnen en toen Bachir daar moeilijk over deed, zei je: ’Ik ga bij je weg.’ „We zaten in het brugrestaurant boven de A4 tussen Amsterdam en Den Haag. Telkens als ik daar onderdoor rij, zie ik zijn tranen nog stromen. Hij zei: ’Rahma, ik wil je niet kwijt, doe wat je wilt. Go!’ Twee letters. Go. Het mooiste woordje dat ik ooit heb gehoord. Zo moet een leeuwin zich voelen die wordt bevrijd uit een kooi. Bachir voelde zich vanuit zijn cultuur lang gedwongen om mij kort te houden. Sinds dat woordje ’go’ is hij de beste man die een vrouw zich kan wensen.” Ze maakte van MAS Dienstverleners Groep een miljoenenbedrijf, werd Europees Zwarte Zakenvrouw Van Het Jaar, maar er was een keerzijde. Haar zoon werd door Marokkaanse jongens gepest: ’Hé, kaaskop, moet je niet thuis afwassen?’ Hij was geen man, omdat zijn moeder baas was. Pijnlijk. „Ze noemden hem Willem, omdat ze mij zagen als koningin Beatrix. Vonden we geen belediging, want ik hou nog steeds verschrikkelijk veel van die vrouw. Toen ik haar mocht ontmoeten, heb ik gehuild. Ik was in onze buurt de enige Marokkaanse vrouw die werkte. Jaren later heb ik veel berichtjes en brieven gekregen: jij bent voor ons een voorbeeld, waren er maar meer Rahma’s in Nederland.” Na lang aarzelen kwam ook Bachir bij MAS werken. „Hij stond op de loonlijst van een ander schoonmaakbedrijf en dat vond ik niet kunnen. Toen hij kwam, heb ik hem een groot pakket aandelen gegeven. Een gevoelskwestie, want we zijn in gemeenschap van goederen getrouwd, dus alles is toch al fiftyfifty. Rahma is de generaal, wij zijn de soldaten, zei hij.” In een school deden jullie wedstrijdje: wie is de beste schoonmaker. „Ja, midden in de nacht. De school moest de volgende dag open, dus er was haast bij. Twee verdiepingen moesten in de was worden gezet. ’Hierin ben ik de beste’, zei Bachir. ’Dat zullen we nog wel eens zien’, reageerde ik. Hij deed de ene verdieping, ik de andere. Ik won, maar verrekte wel twee weken lang van de spierpijn. Nooit opgeven, dan bereik je veel. Toen we het Rijksmuseum als klant kregen, voelde dat als een kroontje op mijn hoofd.” Je hebt bewust probleemjongeren binnengehaald in je schoonmaakbedrijf. Waarom ook nog de rol van Moeder Theresa? „Het gaat om jongens die in de criminaliteit terecht dreigen te komen. Ik spreek dezelfde taal als hun ouders, weet dat ik kan helpen. Meestal gaat het goed. Komen ze niet opdagen omdat ze zogenaamd ziek zijn, dan haal ik hen hoogstpersoonlijk op.” Jouw dochter is de nieuwe baas van MAS, jouw zoon is welbeschouwd haar ondergeschikte. De geschiedenis herhaalt zich. „Ze lijkt op mij en is dus ambitieus. Mijn zoon lijkt op z’n vader: harde werker, maar nog geen leider. Mijn kleindochters zeggen nu al: ik wil ook directeur worden. Prima. Tot in m’n graf blijf ik vechten voor meer vrouwen aan de top.”