Het is gebruikelijk dat iemand van de tweede grootste partij binnen een coalitie over de Rijksbegroting gaat. Het CDA haalde bij de verkiezingen van 15 maart iets meer stemmen binnen dan D66, 15.977 om precies te zijn.

In de partij valt te horen dat het financiële geweten van het kabinet daarom een christendemocraat moet zijn. Als CDA-voorman Sybrand Buma voor het kabinet kiest, wordt niet uitgesloten dat hij als vicepremier naar Financiën wil. Een andere naam die opduikt als opvolger van Jeroen Dijsselbloem is die van senator Wopke Hoekstra.

D66: twee mogelijke kandidaten

Maar D66 heeft met mede-onderhandelaar Wouter Koolmees ook een kandidaat voor de post in de coulissen. Tevens circuleert de naam van thesaurier-generaal Hans Vijlbrief, een topambtenaar op Financiën die meeschreef aan het D66-verkiezingsprogramma. Naar verluidt is D66-leider Alexander Pechtold dan ook nog lang niet zo ver om het ministerie aan het CDA weg te geven.

Een eerste verkennend gesprek over de ministersposten heeft inmiddels plaatsgevonden, maar de besprekingen erover zijn nog niet afgerond. Gerekend wordt met meer ministers, zestien in totaal, volgens een verdeling van zes (VVD), vier (CDA), vier (D66) en twee (CU). Daarbij gelden nieuwe ministers voor Klimaat & Energie, Immigratie & Integratie en Landbouw als ’logisch’.

Het aantal staatssecretarissen lijkt op zeven of acht uit te komen; op dit moment zijn het er zeven. Namen voor het kabinet zouden nog niet zijn besproken.

Schuiven

Uitgangspunt is dat er zo min mogelijk ambtenaren moeten verkassen naar een ander ministerie. Met politie en immigratie kan in dat kader wel makkelijk geschoven worden tussen de ministeries van Binnenlandse Zaken en Veiligheid & Justitie, omdat die al in hetzelfde gebouw zitten.

Aan de formatietafel wordt inmiddels verwacht dat er op zijn vroegst eind volgende week een akkoord kan liggen van de nieuwe coalitie, na het afronden van haar financiële spoorboekje en het hete hangijzer rond het asielbeleid, waar nog steeds geen overeenstemming over is. De fracties zouden dan in de eerste week van oktober hun goedkeuring aan het akkoord moeten geven, gevolgd door een debat met informateur Zalm over zijn eindverslag.

Daarna beginnen de gesprekken met beoogd premier Mark Rutte als formateur met de aanstaande bewindslieden. Ingeschat wordt dat het kabinet in dit scenario in de week van 23 oktober kan aantreden, waarna een debat over de regeringsverklaring volgt.

Toeslagen

Bronnen rond de onderhandelingen melden dat het schrappen van toeslagen geen onderdeel zal zijn van een belastinghervorming die de aanstaande coalitie in voorbereiding heeft. Wel willen de vier partijen ervoor gaan zorgen dat toeslagontvangers minder snel in de financiële problemen komen als na een tijdje blijkt dat ze eigenlijk recht hadden op minder geld. Het aanpakken van deze schuldproblematiek is een speerpunt van de CU en kan op steun rekenen van de andere partijen.

De nieuwe coalitie wil verder dat in Europees verband wordt bekeken of er btw op kerosine kan worden geheven, wellicht in combinatie met een financiële stimulering voor de luchtvaart om meer bio-kerosine te gebruiken. Ook sorteren de vier partijen voor op een nieuwe verhoging van de tabaksaccijns.