Rutte: diepe excuses aan Indonesiërs voor extreem en stelselmatig geweld

Nederland neemt afstand van het oude officiële standpunt dat er ‘slechts bij uitzondering extreem geweld was gebruikt’ en de conclusie die het kabinet-De Jong trok in de excessennota uit 1969 ’dat de krijgsmacht als geheel zich correct heeft gedragen’.

Het kabinet onderschrijft nu de conclusie van het onderzoek dat er sprake was van ‘stelselmatig en wijdverbreid gebruik van extreem geweld; tot marteling aan toe’.

,,Voor het stelselmatige en wijdverbreide extreme geweld van Nederlandse zijde in die jaren en het consequent wegkijken door vorige kabinetten, maak ik vandaag namens de Nederlandse regering diepe excuses aan de bevolking van Indonesië”, zei Rutte in een korte verklaring in Brussel. ,,We moeten ook constateren dat excuses op zijn plaats zijn aan iedereen in ons land die met de gevolgen van de koloniale oorlog in Indonesië heeft moeten leven, vaak tot de dag van vandaag.”

Of Indonesië op excuses zit te wachten is zeer de vraag. In het verleden is de indruk ontstaan dat vooral Nederland zelf met dit onderwerp bezig is om met de eigen geschiedenis in het reine te komen.

Volgens Rutte moet de verantwoordelijkheid niet bij individuele dienstplichtigen of andere militairen worden neergelegd. „Nee, die verantwoordelijkheid ligt eerst en vooral bij de gezagsdragers van toen: de Nederlandse regering, het parlement, de krijgsmacht als instituut en de justitiële autoriteiten.”

Bersiap

Premier Rutte vindt verder dat de term ’politionele acties’ niet meer moet worden gebruikt, maar dat we het moeten hebben over een ’koloniale oorlog’. Hij ging ook in op het gebruik van de term Bersiap, de periode waarin Indonesische nationalisten geweld pleegden tegen Nederlanders en Indische Nederlanders die waren bevrijd uit de Jappenkampen. Ook met het gebruik van deze term wil het kabinet nu anders omgaan.

„Ik gebruik de term tussen aanhalingstekens omdat ik me realiseer dat die term ter discussie staat”, zegt Rutte. „Maar ik wil ook vaststellen dat de term Bersiap een plaats heeft in het Nederlandse collectieve geheugen en in het bijzonder veel waarde en betekenis heeft voor de Indische gemeenschap in Nederland voor het grote leed wat hen is aangedaan. Het kabinet wil dat respecteren door de term weliswaar tussen aanhalingstekens te gebruiken, maar niet op de plank te leggen.”

Kritiek

Vanuit veteranenorganisaties klinkt de kritiek dat de onderzoekers te veel door een gekleurde bril hebben gekeken naar deze periode uit onze geschiedenis. „Tegen iedereen die kritiek heeft op het onderzoek, en dat respecteer ik volledig, wil ik zeggen dat we moeten vaststellen dat het onafhankelijk heeft plaatsgevonden, zonder inmenging van het kabinet”, reageert premier Rutte. Hij heeft de bezwaren over het gebrek aan aandacht voor het geweld aan Indonesische zijde meegekregen: „In dit onderzoek komt dit aspect aan de orde en er komt nog een aparte studie naar.”