Gedode Albanees Festim Lato zou ondernemers miljoenen hebben afgetroggeld

De 43-jarige Albanees, volgens de politie door een misdrijf om het leven gekomen, wierp zich de afgelopen jaren op als ’president’ van een regering-in-ballingschap van Chameria, een gebied op de grens tussen Griekenland en Albanië. In werkelijkheid hield hij zich bezig met criminele activiteiten, stellen directbetrokkenen. Onder het mom van de strijd voor een zelfstandig Chameria benaderde Lato vanuit zijn woonplaats Afferden tientallen Gelderse ondernemers. Een van hen was ’Vincent’. Onder meer vanwege Lato’s „goede intenties”, gaf Vincent – die uit angst voor represailles niet met zijn echte naam genoemd wil worden – een „bedrag met vijf nullen” aan de Albanees. „Voor het goede doel. En voor een stukje winst”, legt Vincent uit. „We zouden handel gaan drijven met het nieuwe land, een mooie positie verwerven en onze inleg terugkrijgen, plus rendement.” Gepantserde auto Een voormalige medewerker van Lato bevestigt dat ’Vincent’ een van de gedupeerden is, maar Lato zou veel meer slachtoffers hebben gemaakt. Hij zou voor „zeker zeven miljoen euro” aan schuldeisers hebben gehad, zegt een ex-medewerker. Zo eiste Westro BV dit jaar nog een bedrag van 225.000 euro terug van Lato, blijkt uit een faillissementsverslag van de Rechtbank Gelderland. Meerdere getrouwen uit de directe kring rond Lato beweren dat hij criminele activiteiten ontplooide. Een ’maffiafiguur’, zegt een van hen. „Hij had altijd duizenden euro’s cash op zak”, zegt een ander. Thuis had Lato een groep potige Albanzen om zich heen. „En op reizen werden we vergezeld door zwaarbewapende privébodyguards, sliepen in de meest luxueuze hotels en reden in gepantserde Mercedessen. Het kon niet op”, zegt een Nederlander die voor hem werkte. Oud-medewerkers vertellen dat Lato soms een pistool droeg en dat hij een van zijn handlangers er ooit mee bedreigde. Ook zou hij whatsappjes hebben gestuurd om te melden ’pas op – kijk maar eens naar buiten’. Daar stond dan een auto met Albanezen. Schone schijn Het lukte ’vrijheidsstrijder’ Lato jarenlang om de schijn op te houden, zeggen oud-werknemers. Hij sloot zich aan bij internationale organisaties, liet conferenties organiseren en toog naar het Europees Parlement in Brussel, de Europese alliantie van liberalen ALDE en het Vredespaleis in Den Haag. Een notaris uit de regio Ede, die enkele slachtoffers van Lato bijstond, toont weinig compassie over de dood van de Albanees. „Het was z’n verdiende loon. Dat klinkt hard, maar ik heb van dichtbij meegemaakt wat een ellende deze man heeft veroorzaakt. Hij bracht meerdere gezinnen aan de financiële afgrond met kletspraatjes over Europese subsidies, zogenaamd voor Chameria. Meneer liet officiële documenten vervalsen, om te laten lijken dat zijn organisatie miljoenen euro’s van de Europese Unie in het vooruitzicht had. Hij vroeg mensen om voor tienduizenden euro’s borg te staan. De betrokkenen zouden daar dan na afloop rijkelijk voor beloond worden. Soms drong hij aan op nóg een borg, en zette mensen zo compleet klem”, vertelt de notaris, die zegt vanwege zijn geheimhoudingsplicht anoniem te willen blijven. „Ik heb begrepen dat het geld dat hij ontfutselde in contanten naar Albanië is gereden. Daar moeten miljoenen euro’s liggen. Hoe hij is omgekomen? Het lijkt me zeer aannemelijk dat een gedupeerde wraak heeft genomen. Kennelijk heeft hij de verkeerde opgelicht.” Vincent was onder de indruk van Lato’s entourage. „We zijn bij een bijeenkomst geweest waarbij naar zijn zeggen de republiek werd opgericht en dat was best officieel, met diplomaten, mensen van stand. Ik dacht: dit zit goed.” Spelfout Op een certificaat dat de Grondwet van Chameria zou moeten erkennen, twee jaar geleden gepresenteerd in een Haags hotel, prijken de logo’s van het Internationaal Gerechtshof en het Vredespaleis, inclusief de namen en handtekeningen van oud-minister van Buitenlandse Zaken Ben Bot, destijds voorzitter van de Carnegie Stichting, en Erik de Baedts, directeur van het Vredespaleis. Opvallend genoeg bevat de naam van laatstgenoemde op het certificaat een spelfout (’Baets’). Bot en De Baedts laten weten Lato nooit gekend te hebben. Ze bevestigen dat de spelfout duidt op een vervalsing. „Als geen sprake was geweest van overlijden, hadden we juridische stappen ondernomen”, verklaart De Baedts via een woordvoerder, mede namens Bot. Op het vervalste document staat ook de naam van Yohan Byrde, een van de Nederlanders die Lato bijstonden in zijn ’diplomatieke strijd’ en conferenties organiseerden. Byrde beweert ’diplomatiek adviseur’ te zijn. Hij pronkt op Instagram met foto’s van zichzelf naast voormalig premier Jan-Peter Balkenende, voormalig VVD-Kamerlid Han ten Broeke en de eerdergenoemde Vredespaleis-directeur De Baedts, en was de afgelopen jaren betrokken bij twee nieuw opgerichte politieke partijen in Nederland die luisteren naar de namen ’Vrijzinnige Partij’ en ’Progressief Liberaal Democratische Partij’. Allebei stierven ze een stille dood. Samen met zijn compagnon Jeroen Zandberg, voormalig werknemer van de belangenbehartiger van niet-erkende naties UNPO, organiseerde hij allerhande conferenties bij internationale instituten over Chameria. De UNPO brak met Zandberg toen er twijfels rezen over hem en Lato. Byrde wist dat het document „niet officieel erkend” was, maar zag het meer als een „soort oorkonde”, meldt hij desgevraagd. Zowel Zandberg als Byrde verklaren dat ze zich enkel met het Chameria-gedeelte bezighielden ’op een diplomatieke wijze.’ Wassen neus Volgens slachtoffer Vincent werd Lato een half jaar geleden al achternagezeten door de politie. De recherche zou ’tientallen slachtoffers’ van de Albanees hebben benaderd. Een politiewoordvoerder weigert commentaar. Vincent beseft inmiddels dat hij is opgelicht. Hij heeft aangifte gedaan. „Het bleek volledig een wassen neus.”