Wiegel wilde taart aan gevangenen sturen met tekst 'Nog vele jaren!'

Als het jonge VVD-Kamerlid Hans Wiegel in zijn Triumph te hard van zijn woonplaats Amsterdam naar Den Haag rijdt, wordt hij aan de kant gezet door twee agenten in een witte Porsche. „U reed een beetje hard, meneer Wiegel”, zegt een van hen. Wiegel antwoordt: „Dat kan ik van u ook zeggen. Ik heb er ook nog een reden voor.” Wat is die reden dan, willen de agenten weten. Wiegel antwoordt: „Zo meteen, in de Tweede Kamer, komt de verhoging van de salarissen van de politie aan de orde. En daar wou ik wel bij zijn.” De dienders schieten in de lach: „Rijdt u onmiddellijk door!” Het is een van de vele anekdotes die de biografie over Wiegel rijk is. Auteur Sijpersma had er nog meer van het VVD-erelid gehoord dan er in zijn boek terecht zijn gekomen. „Soms bleek zijn geheugen hem parten te hebben gespeeld, soms was zijn voorstelling van zaken net iets te voordelig voor hemzelf”, bekent de auteur. Maar voor de lezer geeft dat niet, de biografie geeft niet alleen een mooi beeld van het leven van de hoofdpersoon, de lezer stapt in een tijdmachine van de politieke geschiedenis. Zo leren we de jonge Hans Wiegel kennen als een verlegen baasje dat een ladder beklimt om een glimp op te vangen van koningin Wilhelmina en haar opvolger Juliana als die in 1948 bij de abdicatie in de Gouden Koets door Amsterdam rijden. Hoe hij als scholier eens in tranen aan de voet van de trap van zijn ouderlijk huis wordt ontdekt door zijn moeder, omdat de boekentas zo zwaar is. En dat zijn bekende bravoure in de familie zit. Branie Dat blijkt als hij als zestienjarige mee mag met zijn vader Wilhelm, die meubelmaker is in de hoofdstad. Ze worden ontvangen door hotelier Maurits Caransa, voor wie Wiegel senior de bar in het Doelen Hotel mag verbouwen. Omdat hij weet dat de magnaat op de penning is en Wiegel toch voldoende wil verdienen, heeft hij tapijt en gordijnen in de offerte verwerkt. „Wiegel, ik zal het je gemakkelijk maken. Jij levert de bar en ikzelf doe het tapijt en de gordijnen wel”, zegt de hotelmagnaat. Waarop Wilhelm Wiegel antwoordt: „Dat is heel goed, meneer Caransa. En als het klaar is, kom ik met mijn familie bij u eten in het hotel en dan nemen we onze eigen spinazie mee.” Caransa moet lachen. Hij gunt vader Wiegel de volledige opdracht. Lef Twintig jaar later zit vicepremier Hans Wiegel op Soestdijk bij koningin Juliana. Die stelt hem voor om veel gevangenen gratie te verlenen bij haar abdicatie, of anders een taart te sturen. „Majesteit, dat lijkt me een uitstekend idee”, antwoordt Wiegel. „En dan spuiten we met slagroom op elk van die taarten: Nog vele jaren!” Verhaal gaat verder onder de foto Lef en gewiekstheid lopen als een rode draad door het leven van Hans Wiegel. Op bezoek bij de minister van Verkeer parkeert hij als voorman van jongerenvereniging JOVD zijn auto om de hoek van de straat. „Anders krijgen we niks te drinken”, legt hij zijn kompanen uit. Als Kamerlid, fractieleider en minister toont Wiegel zich iemand van de grote lijnen, die het imago van zijn VVD als partij van de rijke elite tot volkspartij probeert om te buigen. In zijn Haagse beginjaren houdt hij bijvoorbeeld ronkende pleidooien tegen de woningnood. „Het is schandalig dat iemand die vijfendertigduizend gulden per jaar verdient in een huis woont van honderd gulden in de maand”, betoogt hij. Spiegel Met De Telegraaf onderhoudt Wiegel van meet af aan een hechte band. In het dagblad schudt hij Den Haag hardhandig wakker. „De helft van onze Kamerleden kent zijn zaakjes niet”, weet Wiegel „Er zijn er, die hun emoties drie dagen voor ze ze nodig hebben op papier zetten. En dan heb je er nog, die alleen in actie komen als het debat wordt uitgezonden per teevee. Dan zie je ze plotseling voor de camera, zo van: moeder zie je dat ik ook in de Tweede Kamer zit. Ik, uw zoon? Zakken zijn dat.” De biografie van Hans Wiegel leest zo geregeld als een spiegel van de huidige politieke werkelijkheid. Patronen herhalen zich, alleen de hoofdrolspelers zijn vervangen. Dat betekent overigens niet dat het er nu niet anders aan toe gaat dan vroeger. Zo wijst fractievoorzitter Wiegel in de jaren zeventig per toerbeurt iemand in de fractie aan die jarig is en om klokslag half twaalf (’s ochtends!) de sherry de fractiekamer dient binnen te rijden. „Het zorgt ervoor dat de vergadering vrijwel altijd in opgewekte stemming eindigt.” Verhaal gaat verder onder de foto In de Tweede Kamer geldt Joop den Uyl als het grootste doelwit van de VVD’er. Uiteraard verhaalt het boek over de legendarische anekdote ’Sinterklaas bestaat – daar zit-ie achter de tafel’. Maar ook het onderlinge wantrouwen in de politiek van de jaren zeventig contrasteert nogal met het huidige tijdperk Rutte, waar het op orde houden van de onderlinge verhoudingen een doel op zich lijkt te zijn geworden. Verhaal gaat verder onder de foto In aanloop naar het kabinet Van Agt-Wiegel van CDA en VVD, waarbij de PvdA van Den Uyl op een zijspoor wordt gezet, stuurt hij bijvoorbeeld raadsadviseur Herman Tjeenk Willink weg bij de formatiebesprekingen. De latere vicepresident van de Raad van State is immers een PvdA’er. „Een heel nette man, maar je weet maar nooit”, blikt Wiegel terug. Over zijn ervaringen met het koningshuis blijft het ’orakel’ ook in zijn biografie nagenoeg zwijgen. Wiegels ontferming over de jonge prins Willem-Alexander die de Elfstedentocht reed komt aan de orde, net als koningin Juliana’s weerstand tegen een plan van minister Wiegels voorganger om Nederland in 24 provincies op te delen. „Maar meneer Wiegel, wat moet ik toch met al die provincies?” Dat weet hij eigenlijk ook niet. Weg ermee. Verlies Als commissaris van de koningin in Friesland blijkt hij aanvankelijk geen hoge pet op te hebben van het provinciale apparaat. Een verslaggever wordt door hem rondgeleid door het provinciehuis en vraagt Wiegel hoeveel mensen er nou precies werken. „U moet rekenen: ongeveer de helft”, is het antwoord. Hartverscheurend blijven de tragedies die Hans Wiegel privé heeft ondergaan. Zijn eerste vrouw Jacqueline komt bij een auto-ongeluk om het leven. Verhaal gaat verder onder de foto Jaren later slaat het noodlot opnieuw toe als zijn tweede vrouw Marianne, zus van Jacqueline, eveneens bij een ongeval om het leven komt. Het lijkt teveel leed voor een mensenleven. Wiegel schiet er nog steeds van vol, maar blijft de liefde koesteren die hij heeft ervaren. Na zijn vertrek uit Den Haag blijft een eventuele terugkeer nog lang boven de markt hangen. Wiegel doet er bewust aan mee. De ’lieden op de departementen en in de politiek’ zijn toeschietelijker als ze denken dat hij nog een keer terugkomt, meent hij. Begin jaren negentig wil hij serieus een rentree in de landelijke politiek maken. Maar dan blijkt opgestaan, plaats vergaan. Frits Bolkestein, die het zelden zwijgende VVD-orakel Wiegel kan missen als kiespijn, weet de partij in zijn greep te krijgen en boekt puike verkiezingsoverwinningen. Nacht van Wiegel Wiegels revanche volgt in 1999, wanneer hij het Paarse speeltje van het correctief referendum in zijn eigen nacht als senator de nek om kan draaien. Ziezo. Maar ook Bolkestein slaagt er niet in om van de VVD de grootste partij van het land te maken. Dat lukt Mark Rutte elf jaar later wel, met wie Wiegel af en toe nog even gezellig bijpraat. Het erelid blijft tenslotte een politiek dier. Verlegen en ijdel tegelijk, stelt biograaf Sijpersma, wiens persoonlijke verlies niet is opgelost in de tijd, maar nog altijd in zijn binnenste zit. „Hans Wiegel woont te midden van zijn herinneringen”, aldus de auteur. Nu blijven ze voor altijd bewaard.