Wie is toch de afzender van al die bombrieven?

Voor de zoveelste dag liepen ze vrijdagochtend 3 januari in dikke pakken ergens naar binnen, de mannen van de Explosieven Opruimingsdienst Defensie (EOD). Dit keer bij luxehotel Okura in Amsterdam. Het zijn tropendagen voor de explosievendienst, nu de ene na de andere bombrief in het land wordt afgeleverd. De jacht op de mysterieuze bommenposter is volop aan de gang. Wie is degene die zoveel mensen zo’n brief, maar vooral doodsangsten bezorgt? Het Okura was het zesde bedrijf waar een explosief werd gebracht. Toen duidelijk was dat er, iets voor negen uur in de ochtend, een verdacht pakketje lag aan de Ferdinand Bolstraat in de wijk De Pijp, werd meteen 112 gebeld. De EOD was snel ter plaatse om onderzoek te doen. Opnieuw bleek dat er geen sprake was van loos alarm, maar dat het voorwerp had kunnen ontploffen als het poststuk was opengemaakt. Heeft de politie geen idee? De dag ervoor was ook Mercedes-dealer Van Mossel uit Rotterdam slachtoffer, net als eerder een tankstation in de havenstad, een ander hotel en tankstation in Amsterdam, en een makelaarskantoor in Utrecht. Alle bedrijven die een bombrief hebben gekregen, hebben daarna een waarschuwingsbrief ontvangen. Dat meldt de politie. Wat er in deze tweede brief staat, houdt de politie geheim, omdat de inhoud het onderzoek zou kunnen schaden. Een bedrijf in Maastricht heeft donderdag een waarschuwingsbrief binnengekregen. Vrijdag kreeg een filiaal van ABN Amro in de Limburgse stad zo’n brief. Opmerkelijk is dat deze bedrijven eerder geen bombrief ontvingen. Mogelijk dat die wel zijn verstuurd, maar ’retour afzender’ gingen. Het Rotterdamse incassobureau CIB, uit wiens naam alle brieven worden verstuurd, ontving twee enveloppen waar mogelijk explosieve stof in had gezeten. De beide brieven, deels verbrand, worden door de politie onderzocht. Tekst gaat door onder foto Heeft de politie werkelijk geen flauw idee wie er verantwoordelijk is voor de verstuurde explosieven, of werkt het korps Amsterdam wel degelijk in stilte aan een gerichte opsporingsactie? Een politiewoordvoerder die aanwezig was bij het Okura ontkende nog dat er zicht was op een of meerdere verdachten. Ook gaf hij aan niet te weten welke doelwitten er mogelijk nog meer zijn. „Wisten we het maar, dan konden we die bedrijven waarschuwen. Het lijkt vooralsnog allemaal willekeurig te zijn.” Hoewel CIB overal als afzender staat vermeld, heeft dat bedrijf er volgens de politie niets mee te maken. Directeur Niels de Peuter gaf donderdagavond aan er ’vertrouwen in te hebben dat de dader of daders snel worden gepakt’. Jumbo-bomber Volgens Michiel de Weger is het voor het eerst in de Nederlandse geschiedenis dat er een zaak van deze proporties speelt. „Er zijn vergelijkbare situaties geweest, zoals bij de ’Jumbo-bomber’, maar toen was de dreiging gericht tegen één specifieke supermarkt met meerdere vestigingen”, zegt de veiligheidsexpert. „Dat is nu niet het geval. Er lijkt ook geen sprake van een politiek doelwit. En het aantal bombrieven is groter dan in andere zaken.” Bij de Jumbo-afperser was in 2015 geen sprake van brieven, maar wel van explosieven waarvan er één ook ontplofte. In hoger beroep werd Alex O. veroordeeld tot tien jaar cel. Hij eiste ruim een miljoen euro in bitcoins. In een Ikea-vestiging in het Brabantse Son ontplofte vier jaar eerder een explosief in een prullenbak. In die afpersingszaak werden verdachten in Polen opgepakt. Ontploft in handen Prodi Nog acht jaar eerder werd een levensgevaarlijk bompakketje via de post bezorgd bij het kantoor van Europol en bij de Europese justitieorganisatie Eurojust in Den Haag. De EOD moest worden ingeschakeld om ze onschadelijk te maken. De toenmalige voorzitter van de Europese Commissie, de Italiaan Romano Prodi, kwam in die periode met de schrik vrij toen in zijn handen een bompakketje ontplofte. Deze aanslagen werden opgeëist door een onbekende anarchistische groepering. Ad van Riel, explosievenexpert en directeur van adviesbureau REASeuro, ziet vooral gelijkenissen met de Jumbo-zaak, die vooral speelde in het noorden van het land. „Het lijkt iemand die trots is op wat hij doet, die wil laten zien waartoe hij in staat is. Misschien iemand die onderzoekers zand in de ogen wil strooien met misleidende informatie, die de druk met elke nieuwe bombrief wil opvoeren. In ieder geval iemand met narcistische trekjes.” Handlangers De Weger houdt er rekening mee dat ’persoonlijke problemen’ ten grondslag liggen aan de reeks dreigingen. Ook hij denkt aan een eenling. „Iemand die zich niet goed behandeld voelt, benadeeld. Een verwarde man, die ooit met deze bedrijven te maken heeft gehad, bijvoorbeeld. Die mogelijk wil afpersen, maar ook kan handelen uit wraak, of wil dreigen.” Hij vindt de aanpak van de onbekende dader niet heel professioneel ogen. „Voor een criminele organisatie is de combinatie van aspecten helemaal vreemd.” Vrijdagmiddag toonde de politie een van de verstuurde brieven, een luchtkussenenvelop met naamsticker van de zogenaamde afzender en postzegels erop. Het is volgens Van Riel relatief eenvoudig om een bombrief te maken. „Je moet er wel een beetje verstand van hebben, maar op internet zijn beschrijvingen te vinden van hoe het moet.” Overmoedig Een kleine hoeveelheid kan al vreselijke gevolgen hebben, weet de veiligheidsexpert. „Ga maar na, als je het opent, zit je met je gezicht, je handen en je borstkas – dus je hart en longen – dichtbij. En mensen zijn altijd nieuwsgierig als er een brief of pakketje wordt bezorgd, want wat zou erin zitten?” Vooral individuele personen, weet Van Riel, worden op een gegeven moment overmoedig. „Ze worden bijna allemaal gepakt, omdat ze uiteindelijk toch te amateuristisch te werk gaan. Het kan dagen duren, soms ook weken. Als het wat langer duurt, heeft dat er meestal vooral mee te maken dat goed onderzocht moet worden of iemand echt alleen opereert of toch handlangers heeft. Dan wordt de persoon wat langer in de gaten gehouden. Maar ze vallen bijna altijd door de mand.”