Hulp bij historie

Geschiedenis leeft. De televisiereeks Andere tijden is een succes, musea verbreken records en het wemelt van de historische magazines. Sommige mensen zijn zo geïnspireerd, dat ze via de pc een steentje aan historisch onderzoek bijdragen: crowdsourcing . Veel culturele-erfgoedinstellingen hebben de afgelopen jaren subsidie gekregen om hun collectie te digitaliseren: van schilderijen, tekeningen en foto’s tot opgezette dieren, kostuums en scheepsmodellen. „Dat is op bijna industriële wijze gebeurd, aan de lopende band”, vertelt historisch onderzoeker en metadataspecialist Jeroen Bos. „Gegevens zijn allemaal opgeslagen, terabytes vol, maar zijn moeilijk terug te vinden. De vraag is hoe deze scans toegankelijk voor voornamelijk wetenschappelijk onderzoek kunnen worden gemaakt. Dat doe je door de scangegevens te ontsluiten door er bijvoorbeeld zoektermen aan toe te voegen. Op de grootste instellingen na mist men daartoe de benodigde mankracht. Zelfs de vaak toegewijde vrijwilligers kunnen deze bulk niet aan. Daarom zoekt men het in de anonieme menigte: de crowd.” Dat beeld wordt bevestigd door Bo Schoonhoven, projectmanager bij Picturae, een bedrijf dat zich heeft gespecialiseerd in digitalisering en ontsluiting van cultureel erfgoed. „Stadsarchief Amsterdam zocht in 2011 een partner om zoveel mogelijk collecties toegankelijk te maken, maar de bestaande groep vrijwilligers was te klein voor al die miljoenen documenten. Samen met Picturae werd VeleHanden opgezet, met als eerste project de indexatie van militieregisters. Sinds 2013 beheren we het platform zelf.” Bij VeleHanden kunnen instellingen zich melden die voor verwerking van gedigitaliseerd erfgoed de hulp van extra vrijwilligers goed kunnen gebruiken. Deze projecten lopen uiteen van herkenning van oud-Ajacieden op fotomateriaal tot overschrijving van 19e-eeuwse gevangenisregisters uit Brabant. Bijna 8000 mensen hebben zich al op het platform aangemeld. Dit aantal maakt duidelijk dat geschiedenis voor een grote groep Nederlanders allesbehalve oubollig is. Crowdsourcing biedt geïnteresseerde mensen, al dan niet wetenschappelijk geschoold, om actief aan het historisch onderzoek deel te nemen. „Daarbij zie je een duidelijke voorkeur voor lokale geschiedenis, dichtbij huis. Of projecten die te maken hebben met iemands achtergrond, zoals de ontcijfering van handschriften uit verweesde fotoalbums van Nederlands-Indië”, aldus Bos. Met Nederlands-Indië houdt de Universitaire Bibliotheken Leiden (UBL) zich momenteel bezig. „ Maps in the Crowd is vorig jaar ontstaan vanuit de wens om de kaartcollectie geografisch te ontsluiten”, vertelt Martijn Storms, conservator kaarten en atlassen. „De collectie die we nu georefereren, zijn 19e- en 20e-eeuwse kaarten van Nederlands-Indië. Georefereren wil zeggen dat we coördinaten koppelen aan de digitale afbeeldingen zodat ze vindbaar kunnen worden gemaakt op een wereldkaart, bijvoorbeeld Google Maps.” De pilot voor 393 zeekaarten was binnen twee weken al geheel toegankelijk. Ook op VeleHanden is het eerste georefeerproject Van de kaart, bestaande uit 5200 historische kaarten, in een aantal weken succesvol afgerond. Om te kunnen meedoen, heb je alleen een pc en internetverbinding nodig, plus affiniteit met het onderwerp. Zowel Maps in the Crowd als VeleHanden bieden heldere instructievideo’s en oefeningen. Daarnaast wordt de kwaliteit gewaarborgd. Een kaartbeschrijving die niet goed genoeg is, wordt bij de UBL afgekeurd en ter correctie aan een andere deelnemer voorgelegd. VeleHanden laat een foto of landkaart altijd door twee mensen beschrijven, waarna een controle volgt. Schoonhoven benadrukt: „Probeer het gewoon. Je zit nergens aan vast en je kunt weinig fout doen.” Om deelnemers een extra duwtje in de rug te geven, worden zij beloond voor hun inzet. „De ’winnaar’ bij Maps in the Crowd krijgt een mooie atlas en de overige top 10 een reproductie van een kaart naar keuze uit de collectie. Ook worden de leden van de top 10 uitgenodigd voor een bezoek aan de bibliotheek met een rondleiding, lezingen en prijsuitreiking”, aldus Storms. Bij VeleHanden mogen de betrokken instellingen zelf bepalen of ze een beloning toekennen en waaruit deze bestaat; meestal een boek of rondleiding.

Hulp bij historie

HET BESTE VAN DE TELEGRAAF

Miedema zit met vervelend tussendoortje in maag

Frank Sanders: ’Eindelijk ben ik niet meer eenzaam’

Boksbal Mark Rutte begint te verslappen

Marie Lotte over haar platform: ’Ik sta met mijn blote borsten op Instagram’