Fietsen in Zuid-Limburg

’Al op de lagere school vroegen ze mij, of ik mijnwerker wilde worden. Dat leek me wel wat. Het was een beroep met betekenis. Na de Ondergrondse Vakschool ging ik op mijn zeventiende voor het eerst naar beneden. Ruim 400 m. diep, waar het altijd 25 °C is.” Harry Deloo (81) vond zijn werk fantastisch. Nog steeds. Ruim een kwarteeuw ’koolden’ hij en zijn collega’s tonnen zwart goud. „Oordoppen hadden we niet, want dan kon je de houten stutten niet horen kraken, als de boel op instorten stond. Voor een stofmasker was het te warm.” Onze fietsen ’rusten uit’ bij het Nederlands Mijnmuseum in Heerlen, waar Harry ons rondleidt. „Ik ben hier bijna alle dagen. Met vrijwilligers houden we de mijngeschiedenis levend.” Harry toont verroeste gereedschappen en vertelt over de onvoorwaardelijke kameraadschap diep onder de aarde. „De Spanjaarden, Belgen en Turken hoefden niet in te burgeren, we gingen gewoon aan de slag. Je vertrouwde blind op elkaar en aan het eind van de sjiecht boenden we elkaars rug.” Toen het gedaan was met de mijnbouw, vermorzelde de sloopkogel de schachtgebouwen en fabrieken. Doodzonde, tegenwoordig zou men er maar al te graag een koffiebar of restaurant in beginnen. Mijnkolonie Om het verleden weer op te poken, zijn er kortelings vier ’Mijn Fietsroutes’ uitgestippeld. We kiezen voor Route 2 en sturen langs de huizen aan de Sittarderweg, waar ooit de opzichters woonden. Woningen, opgetrokken in zogenoemde Lotharingse stijl, met banen van witte bakstenen als speklagen in de rode muren. Even later zigzaggen we door de wijk Musschemig, waar de jongens woonden die de kolen uithakten. Het is de oudst overgebleven mijnkolonie. We doorkruisen mijnkolonie Beersdal, dat het tot beschermd stadsgezicht schopte. Hier volstond dagbouw: geen diepe mijnschachten, want de fossiele brandstoffen lagen immers voor het oprapen. De vijvers rondom Heerlerheide markeren de voormalige concessievelden. Zelfs nu nog gaat de winning door: zilverzand voor in de kattenbak of als grondstof voor hoogwaardig glas. De Schrieversheide en Brunsummerheide zijn extra bijzonder omdat het het enige stukje is van het voormalige wingewest, dat onaangeroerd bleef. Pas achteraf horen we dat een voormalige vuilstort het grondwater vervuilt. Dat het routeboekje beperkt is in haar uitleg, is logisch. Lastiger is de summiere routebeschrijving: door de vele zijstraten en kruisingen missen we regelmatig een afslag. Een ouderwetse routekaart, zoals die van bijvoorbeeld het Nieuwe Maas Parcours, had het verschil gemaakt. Gelukkig hebben we de gps-track gedownload en vinden we alsnog het kloeke beeld ’D’r Huub’ in het plantsoen aan het Bodemplein. Bedoeld als hommage aan de mijnwerkers uit de streek. Bij de voormalige ingang van Staatsmijn Hendrik fietsen we langs een ander monument: een reusachtig schachtwiel dat de liften liet bewegen. Het herinnert aan de mijnwerkers die hier hun gezondheid of zelfs hun leven verloren: 24 kompels bovengronds, 153 ondergronds. Rondom Heerlen waren het zeker duizend mannen. Ik denk nog even aan het antwoord van Harry toen ik hem vroeg of hij nooit angst had. Bijvoorbeeld als ze moedwillig het plafond lieten instorten, zodra de steenkool ertussenuit was geschraapt. „Daar prakkiseerde je niet over.” Waarna een collega vrijwilliger cynisch aanvulde: ,,Veiligheid stond voorop, maar de productie was heilig.” Als een ploeg het productieplan niet haalde, werd ze zonder pardon beboet. Verdwaald lijken de houten, vrijstaande huizen in de wijk Hoensbroek. Het blijken Oostenrijkse woningen van na WOII. De dubbele bomenrij suggereert dat hier ooit een treintje reed. Google Maps versterkt mijn vermoeden en Wikipedia kent de feiten: ooit vervoerde hier een trein de steenkool uit de staatsmijnen Emma en Hendrik naar de haven van Stein. Helaas zijn ook hier de sporen gewist. Bij de Koumenberg, gemaakt van steenafval uit de mijnen, ronden we bijna de route. Vanaf de terril, zoals de Belgen zo mooi zeggen, overzien we het gebied dat we verkend hebben. Leuk idee hoor, zo’n mijnroute. ROUTE 32 kilometer Op www.vvvzuidlimburg.nl zijn ’Mijn Fietsroutes’ en een sterke kunststof knooppuntenkaart te koop. De gps-track wijst de weg.Downloaden op tinyurl.com/gocrbrg Horeca mijn-streek.nl, bernardushoeve.nl, boven-water.eu. Overnachten in terworm.nl, het kasteel waar ooit de burelen van de Staatsmijnen zaten. B&B pingerhoeve.nl, baarts-bed-and-breakfast.nl Glückauf ’Glückauf’ is van oorsprong een Duitse mijnwerkersgroet, die ook de koempels in Nederland gebruikten. Met deze term wensen zij elkaar een overvloedige opbrengst en vooral een veilige reis terug naar boven. De rauwe film Glückauf uit 2015 speelt zich af in mijnstreek rond Kerkrade en won vier Gouden Kalveren.