Griep én corona: hoe gevaarlijk wordt de winter?

Wat gebeurt er als de griep en Covid-19 komende winter elkaars pad kruisen? Experts zijn om meerdere redenen bezorgd over mogelijke parallelle uitbraken van het griepvirus en het sars-CoV-2virus, dat Covid-19 veroorzaakt. De symptomen van beide luchtweginfecties komen grotendeels overeen, zodat artsen alleen op basis van tests zullen kunnen uitmaken of iemand besmet is met corona of een ander virus – of met beide virussen tegelijk. De vraag is ook of infectie met een griepvirus de kans op besmetting met het coronavirus zal verhogen en of een infectie met de griep de kans op een ernstig verloop van een gelijktijdige infectie met het coronavirus zal doen toenemen. Twee epidemieën tegelijkertijd: Pasi Penttinen, griepexpert bij de Europese Dienst voor Ziektepreventie ECDC, durft het zich amper voor te stellen, zegt hij tegen het Nieuwsblad. „Het zou catastrofaal zijn, want de risicogroepen voor de griep en Covid-19 zijn precies dezelfde: oudere mensen, vaak verzwakt door chronische ziektes. Terwijl beide infecties ook nog eens op precies dezelfde organen mikken. Je wilt er niet aan denken dat een stel longen dat al door de griep ontstoken is, daarnaast nog eens corona over zich heen krijgt.” China Of en hoe vaak we komende winter zulke dubbelinfecties van griep en Covid zullen zien, is volgens Penttinen niet te voorspellen. „Toen het sars-CoV-2-virus begin maart in Europa zijn intrede deed, was het griepseizoen nagenoeg afgelopen, zodat we nauwelijks iets weten over de interactie tussen de twee luchtweginfecties.” In China, waar de Covid-epidemie al in december op gang kwam, leek het wel mee te vallen. Hooguit drie op de honderd covid-patiënten bleken behalve corona een ander virus onder de leden te hebben. Meestal ging het om influenza A (een griepvirus) of RSV (het respiratoir syncytieel virus, dat bovensteluchtweginfecties veroorzaakt). Een rapport van de Stanford-universiteit vermeldde 20 procent co-infecties onder 116 Covid-patiënten die in maart in Californië voor de ziekte werden opgenomen. Minder blootstelling Uit de ervaring die wetenschappers met andere virusziekten hebben opgedaan, weten ze dat infectie met een eerste virus doorgaans de infectiekans met een tweede virus verkleint. Dat komt doordat de eerste infectie de immuunafweer van geïnfecteerden op gang brengt, met onder meer een verhoogde productie interferonen. Die immuuneiwitten leggen de lat een stuk hoger voor elk volgend virus dat aan de deur klopt, om met succes een nieuwe infectie uit te lokken. Maar er zijn ook aanwijzingen dat een eerste infectie vatbaarder kan maken voor een tweede – mogelijk is dat het geval voor wie Covid-19 heeft en met een griepvirus in contact komt. „Tot dusver zijn daarover slechts twee studies gepubliceerd, die suggereren dat wie al corona heeft, minder kans maakt op een infectie met griep, en vice versa. Mogelijk komt dat doordat wie Covid-symptomen heeft in isolatie gaat, en zichzelf dus minder blootstelt aan circulerende ziektekiemen. Maar mogelijk is het ook een biologisch mechanisme dat we nog niet begrijpen”, zegt Penttinen tegen het Nieuwsblad. Fatale afloop Als mensen de twee virussen tegelijkertijd oplopen, lopen ze twee keer zo veel kans op een fatale afloop dan als ze alleen Covid-19 hebben, suggereert een derde, nog niet gepubliceerde studie. „Maar die studie heeft de kwaliteitstoets nog niet doorstaan”, houdt Penttinen een slag om de arm. Volgens de griepexpert is het aannemelijk dat het griep- en het sars-CoV-2-virus deze winter met elkaar de degens zullen kruisen in de strijd om zo veel mogelijk mensen ziek te maken. Virussen kunnen immers niet overleven zonder gastheer. Om zich te vermenigvuldigen moeten ze cellen van mensen of dieren infecteren: alleen daar vinden ze de celmachinerie om eiwitten en andere virusonderdelen mee te bouwen – zelf zijn ze daarmee niet uitgerust. Vliegverkeer Maar misschien komt het zover niet, want het is lang niet zeker of er dit jaar een griepepidemie volgt. „In het zuidelijk halfrond ging deze zomer veel minder griep rond dan anders”, zegt Penttinen. „Vermoedelijk kwam de epidemie nooit goed op gang, omdat iedereen er vanwege corona afstand hield en continu de handen ontsmette.” In Australië eiste het griepseizoen, dat down under van mei tot oktober loopt, nog geen veertig levens – in normale jaren zijn het er ruim tien keer zoveel. Ook in Zuid-Afrika en Chili viel het griepseizoen deze zomer mee. Om op het noordelijk halfrond een griepepidemie op gang te brengen, moeten de griepvirussen die op het zuidelijk halfrond circuleerden, hun weg vinden naar het noorden. Maar omdat het vliegverkeer tussen zuid en noorden momenteel beperkt is, wordt het voor het griepvirus lastiger dan anders om in groten getale die afstand te overbruggen, zegt Penttinen. „Het zou kunnen betekenen dat we straks redelijk gespaard blijven van de griep. Maar het is afwachten wat de winter brengt.”