Schuldsanering haalt weinig uit

Veel beter is het om naar het gedrag te kijken waardoor consumenten in de financiële problemen komen. „Te weinig oog voor de problematiek van de individuele schuldenaar verergert de problemen”, stelt Nibud-onderzoeker Tamara Madern, die komende donderdag hoopt te promoveren met haar onderzoek naar gezond financieel gedrag en wat dat gedrag bevordert of belemmert.

Haar proefschrift is de eerste omvangrijke studie naar financieel gedrag van mensen met schulden. „Wordt er beter op het gedrag gestuurd, kan veel ellende worden voorkomen”, aldus Madern. Zo blijkt dat mensen die het financieel niet meer trekken, over een aantal gedragskenmerken beschikken. „Ze vinden het lastig om vooruit te plannen, zowel voor de nabije als de verre toekomst.”

Dat is onhandig: een financiële buffer is nodig voor onverwachte uitgaven zodat niet meteen rood hoeft te worden gestaan op de bankrekening. Daarnaast hebben mensen met schulden moeite met het in de gaten houden van de uitgaven en inkomsten en het vinden en administreren van de post.

Madern raadt aan om de hulpverlening bij schulden veel beter toe te spitsen op de specifieke situatie van iemand met schulden. „Bij huishoudens met een hoog inkomen hebben schulden vooral te maken met slecht financieel plannen. Bij mensen met een laag inkomen sluipen schulden er vaak langzaam maar zeker in. De hulpverlening komt in beide situaties met dezelfde besparingsprogramma’s; er wordt weinig onderscheid gemaakt tussen de verschillende situaties waardoor mensen in de schulden zijn gekomen. Er is maatwerk nodig en ondersteuning van de schuldenaar. Als dat er niet is, maakt dat dat mensen slechter financieel gedrag gaan vertonen.”

In Nederland kampt vijf procent met problematische schulden en tien procent dreigt in ernstige betalingsachterstanden te komen. Wie problematische schulden heeft, is niet in staat om binnen 36 maanden de achterstanden af te lossen. Steeds meer mensen maken gebruik van de schuldhulpverlening in Nederland: in 2014 maakten 92.000 gebruik van professionele schuldhulpverlening, 3000 meer dan in 2013. Ook wordt het schuldbedrag steeds hoger: in 2013 lag dat nog op gemiddeld 37.700 euro. Vorig jaar was dat 38.500 euro.