Deze vrouw was de Nederlandse Schindler

„Tante Truus, zoals de kinderen haar noemden, belichaamt alles wat ik zelf zou willen zijn in zulke moeilijke omstandigheden”, zegt Meg Waite Clayton. „Mijn bewondering voor haar is immens groot. Ze was niet alleen slim en inventief, maar ook ongelooflijk dapper. Op 14 mei 1940, toen zij voor het laatst een grote groep kinderen op een kolenschip naar Londen liet ontsnappen aan de oprukkende nazi’s, hadden zij en haar man Joop ook aan boord kunnen stappen en kunnen vluchten voor de oorlog. Maar ze bleef in Amsterdam en ging door met het redden van Joodse kinderen.” „Sterker nog, zelfs nadat ze in 1942 voor de tweede keer was gearresteerd door de Gestapo en gelukkig weer werd vrijgelaten, ging ze onbevreesd door met haar ondergrondse werk. Ze smokkelde ook kinderen naar Zwitserland, Vichy-Frankrijk en Spanje. Ik ben blij om te horen dat Truus in haar geboortestad Alkmaar dit voorjaar een groot monument krijgt: een beeld van haar met talloze kinderen aan haar rokken, want ze was met recht ’de moeder van 1001 kinderen’. Zo’n eerbewijs verdient deze vrouw zonder meer.” Bij toeval gestuit op levensverhaal Truus Meg Waite Clayton stuitte bij toeval op Truus’ bijzondere levensverhaal. „Ik ben als historicus gespecialiseerd in de Tweede Wereldoorlog, maar twaalf jaar geleden had ik nog nooit van haar of zelfs maar van de kindertransporten gehoord. Totdat mijn zoon – toen vijftien – bedrukt thuiskwam van het kindertheater waar hij lessen volgde. Zij hadden met vier overlevenden van het kindertransport gesproken met de bedoeling over dit onderwerp een toneelstuk te maken.” „Om mijn zoon te helpen, ben ik me ook in dit onderwerp gaan verdiepen. Het theaterproject ging om tal van redenen uiteindelijk niet door. Maar ik was zo door deze geschiedenis gegrepen, dat ik toch jarenlang research heb gedaan. Via Google translate heb ik zelfs Truus’ eigen memoires Geen tijd voor tranen kunnen lezen, dat vijftig jaar geleden alleen in het Nederlands is verschenen. Samen met de getuigenissen van diverse kinderen, die de treinreis en oversteek naar Engeland maakten, vormde dat de basis voor mijn roman.” „Lang was ik echter huiverig om dit verhaal te schrijven. Ik ben immers zelf niet Joods of Nederlands. Maar mijn uitgeefster, die Joodse is, stimuleerde mij toch om Truus en de door haar geredde kinderen op papier tot leven te wekken. Het was niet altijd makkelijk. Want wat deze kinderen hebben moeten doorstaan, is zo aangrijpend. De meesten die op deze manier gered zijn, hebben hun echte ouders nooit meer teruggezien na de oorlog.” Dit overkomt ook de andere hoofdpersonen van haar boek: de vijftienjarige Stephan, telg uit een welvarende Joodse ondernemersfamilie in Wenen, en zijn beste vriendin Žofie-Helene, dochter van een opstandige journaliste. Aan hun zorgeloze jeugd komt een pijnlijk einde, als Hitler de macht grijpt. „Als moeder breekt mijn hart als ik aan al die ouders denk, die hun kind in opperste wanhoop op de trein naar vrijheid hebben gezet. Wat een daad van liefde is dat, om je kind uit handen te geven aan vreemden, in de hoop dat hun leven misschien gered wordt.” „Natuurlijk is mijn verhaal fictie. Maar ik ben zo dicht mogelijk bij de feiten gebleven. Marianne Wolf en Paul Alexander, twee van de overlevenden van de kindertransporten, mailden mij dat ze alles wat zij hadden meegemaakt, herkenden in mijn roman. Dat vind ik een prachtig compliment. Stiekem hoop ik ook dat mijn boek, dat in de VS en Canada al een regelrechte bestseller is, verfilmd zal worden. Bijvoorbeeld met Kate Winslet in de rol van Truus. Dat zou geweldig zijn. Want haar verhaal doet niet onder voor dat van Oskar Schindler, dat door Steven Spielberg werd verfilmd in Schindlers List. Het script ligt er al. Ik houd mijn vingers gekruist.”