Bijna kwart jongere Nederlanders twijfelt aan Holocaust, Yeşilgöz geschokt

Dat komt naar voren uit een onderzoek dat The Conference on Jewish Material Claims Against Germany, kortweg de Claims Conference, in december vorig jaar onder 2000 Nederlanders heeft gehouden. De internationale organisatie, die opkomt voor de rechten van Holocaustoverlevenden, deed dit onderzoek naar kennis en bewustzijn over de Holocaust eerder in de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, Oostenrijk en Canada. De resultaten waren nergens zo „schokkend” als in Nederland, stelt de Claims Conference. Voor het onderzoek zijn millennials vanaf 1980 en leden van de generatie Z tot 2012 telefonisch ondervraagd, naast een vrijwel gelijk aantal oudere Nederlanders.

’Schokkend’

Justitieminister Dilan Yeşilgöz reageert erg geschrokken. „Dit is niet alleen ronduit schokkend, het is ook zeer ernstig”, twittert de VVD-bewindsvrouw. „We hebben als samenleving veel werk te doen”, concludeert Yeşilgöz. „En snel ook.”

„Ook ik vind het schokkend”, reageerde premier Mark Rutte. „We mogen over alles debatteren, maar het is van belang dat we het in ieder geval over de feiten met elkaar eens zijn.”

Lees hieronder verder.

Dat er in de oorlog 6 miljoen Joden zijn omgekomen weet 54 procent van alle ondervraagden niet (onder jongere mensen 59 procent). Van de jongeren denkt 37 procent dat er 2 miljoen of minder Joden zijn omgebracht. Een meerderheid van de Nederlanders (53 procent) noemt Nederland ook niet als een land waar de Holocaust in de Tweede Wereldoorlog heeft plaatsgehad. Velen kunnen geen enkel Nederlands doorgangskamp zoals Westerbork, Vught of Amersfoort noemen.

Anne Frank

Bijna iedereen kent de naam van Anne Frank wel, maar 27 procent van de Nederlanders weet niet dat zij in een concentratiekamp is gestorven. De Claims Conference noemt die cijfers „alarmerend”, ook al omdat 22 procent van de ondervraagden onder de 42 jaar het individueel bekijken van neonazistische uitingen acceptabel noemt. Tegelijkertijd denken de ondervraagden dat neonazisme in de Verenigde Staten veel vaker voorkomt dan in Nederland.

Ruim driekwart van alle ondervraagden vindt onderwijs over de Holocaust op scholen belangrijk. In de andere onderzochte landen is dat aantal hoger. „Na elk onderzoek merken we dat de kennis over de Holocaust wegzakt. Ronduit storend is de Holocaustontkenning. Onderwijs is heel belangrijk, want anders zal ontkenning de kennis gaan overheersen en leren toekomstige generaties niets meer van wat er is gebeurd”, aldus Gideon Taylor, president van de Claims Conference. In Nederland is onder meer het Joods Cultureel Kwartier bij de organisatie aangesloten.

Ook het Centrum Informatie en Documentatie Israël in Den Haag wijst op het belang van onderwijs. De uitkomsten van het onderzoek noemt de stichting ’alarmerend’. „De Holocaust is een dieptepunt in onze geschiedenis en laat zien waar racisme en uitsluiting toe kan leiden.”

„Een samenleving die de geschiedenis verdringt en vergeet, loopt gevaar”, zegt Wim van de Donk, voorzitter van het Nationaal Comité 4 en 5 mei. Naast een gebrek aan onderwijs ziet het comité dat jongeren ook door „desinformatie”, bijvoorbeeld via sociale media, een verkeerd beeld van de Holocaust voorgeschoteld krijgen. „Als je bedenkt dat 65 procent van de leerlingen in het voorgezet onderwijs na het tweede leerjaar geen geschiedenisonderwijs meer krijgt, dan is daar nog een wereld te winnen.”

Kritiek op onderzoek

Toch is er ook kritiek op de wijze waarop The Conference on Jewish Material Claims Against Germany het onderzoek heeft uitgevoerd. Hoogleraar toegepaste statistiek Casper Albers van de Rijksuniversiteit Groningen wijst erop dat de onderzoekers vooral Nederlanders boven de 18 jaar hebben bevraagd. „Het onderzoek kijkt naar 18-40 jarigen als ’jongeren’. Wat scholieren van de Holocaust weten is niet gemeten”, schrijft hij op Twitter.

Albers betwijfelt verder of de steekproef van de onderzoekers wel representatief is. ,,Zo zegt 34% van de deelnemers van 18-40 jaar op dit moment een universitaire studie te doen. Als dat representatief is, zouden universiteiten nu niet zo'n 350k studenten hebben maar 2,5 miljoen.” In werkelijkheid is het percentage in deze groep (18-40 jaar) veel lager.

’Verschrikking’

„Wat een verschrikking dit bericht”, zegt Jan Paternotte, fractievoorzitter van D66 in de Tweede Kamer. „Het immense leed van de Shoah is nog overal om ons heen. Het zaaien van twijfel, zelfs door politici, is gevaarlijk en intens kwetsend voor alle nabestaanden. We moeten vechten tegen antisemitisme en haat, elke dag.”

„Nee de Holocaust is niet verzonnen”, aldus VVD-Kamerlid Ulysse Ellian. „Zolang zoveel mensen dit denken zal er een stevige voedingsbodem voor antisemitisme zijn.” Hij noemt educatie „een belangrijke pijler” om dat tegen te gaan. „De betekenis van de Holocaust mag nooit vergeten worden.”

CDA-Kamerlid Anne Kuik noemt de berichtgeving „pijnlijk en zeer verontrustend.” De cijfers onderstrepen volgens haar het belang van geschiedenisles, van herdenken en doorvertellen en van opstaan tegen extremisme, antisemitisme en nepnieuws. „Dit mogen we als samenleving niet negeren.”

„Wanneer gruwelijkheden uit het verleden niet worden erkend of begrepen is dat een onacceptabele voedingsbodem voor antisemitisme, haat en racisme”, twittert PvdA-leider Attje Kuiken. „Rol voor ouders, onderwijs, media en politiek.”

PVV’er Harm Beertema wijt de slechte kennis bij jongeren over het oorlogsverleden aan de slechte staat van het onderwijs. ”24 procent functioneel analfabeet en ongeveer hetzelfde percentage twijfelt aan de Holocaust. Wat een afgang. Dit land is stuk.”