Zinderend heet: ’Magische 40 mogelijk’

Het hitterecord staat op springen. De komende dagen wordt het verzengend warm, maar aankomende donderdag bestaat de kans dat het kwik boven de veertig graden stijgt. En dat zou voor het eerst zijn, vertelt Marlotte van der Heiden van Weeronline. „Het record staat op 38,6 graden in Warnsveld, in 1944. Het lijkt er sterk op dat dat record uit de boeken gaat.” Of de magische grens van veertig wordt overschreden, moet nog blijken. „Maar het zou zomaar kunnen. En dat is voor meteorologen ook spannend, want het zou wel een unicum zijn.” Bloedheet wordt het sowieso, met de grootste kans op een warmterecord in Limburg of het zuidoosten van Noord-Brabant. „Als de veertig graden wordt gemeten, is dat waarschijnlijk in Arcen.” Bruggen Het is voor sommige mensen een teken dat de zomer echt heeft toegeslagen: in grote steden zullen er komende dagen, net als in juni, weer volop bruggen gekoeld worden. „Wanneer de temperatuur boven de 25 graden uitkomt, kan het voorkomen dat een aantal bruggen door de hitte niet meer open of dicht kan”, vertelt Marten Grupstra van de gemeente Amsterdam. „Dat komt door het uitzetten van het materiaal. Daarom houden we ze vanaf een temperatuur van 22/23 graden al in de gaten en koelen we de bruggen om de snelheid van de uitzetting van het materiaal te verlagen. Bij zeer hoge temperaturen rond de 32/33 graden kan het voorkomen dat we zelfs in de avond tot laat moeten koelen om de warmte voor te blijven.” Huisdieren Ook onze viervoeters zullen zuchten onder het warme weer. Een oplossing om ze af te koelen is om ze waterpret te bezorgen, zoals bij Dierenopvang Amsterdam (DOA) een vast zomerrecept is. „Laat ze in ieder geval niet achter in de auto”, bezweert Karin Amstutz van DOA. „Je auto verandert in de zon in een oven.” Ook raadt ze aan om lichamelijke inspanning van honden te voorkomen. „Niet fietsen of hardlopen. En ga vooral in de ochtend of avond wandelen. Asfalt en zand kunnen gloeiend heet aanvoelen voor de voetzolen van een hond. En overal waar een hond weinig vacht heeft, kan hij verbranden. Laat je hond alleen zwemmen in schoon water en bedenk dat oudere honden gevoeliger zijn voor de warmte.” Zorg ook altijd voor genoeg vers drinkwater en let vooral op de konijnen: de knaagdieren kunnen heel slecht tegen warmte. Dierentuin Voor sommige dieren zijn hoge temperaturen geen probleem, maar er zijn ook dieren voor wie veertig graden wat minder gebruikelijk is, zoals voor ijsberen. Volgens Renee Vorenkamp van Wildlands Adventure Zoo in Emmen kunnen ijsberen daar echter best tegen. „Veertig graden is natuurlijk extreem”, geeft ze toe. „Maar de vacht van de ijsbeer isoleert hem zowel tegen kou als tegen warmte.” Om de andere dieren koel te houden de komende dagen krijgen ze ijsjes. Geen magnums, lacht Vorenkamp. „Gewoon hun normale voer, maar dan ingevroren in water. Dat is gelijk extra verrijking.” Eigenlijk zijn alle dierentuinen in Nederland wel bezig met het invriezen van voedsel voor de dieren. Asfalt Als de temperatuur tegen de veertig graden Celsius gaat uitkomen, moet er ernstig rekening gehouden worden met wegen die afgesloten moeten worden omdat de asfaltlaag smelt en te zacht is om er op te rijden. Het probleem speelt met name op provinciale en gemeentelijke wegen. Rijkswaterstaat (RWS) heeft niet of nauwelijks te maken met smeltend asfalt omdat op meer dan 90% van de snelwegen Zeer Open Asfalt Beton ligt waarop de hitte geen invloed heeft. „Anders dan vroeger toen we dicht asfalt hadden en hitte de deklaag zacht maakte, waardoor spoorvorming ontstond”, weet Cherryl Naarden van RWS. „Na een hete zomer moest er dan op veel locaties de deklaag worden vervangen of rijsporen worden opgevuld.” Voor gemeenten wordt het spannend of het asfalt het houdt. Vorig jaar werd tijdens de hittegolf in onder andere Arnhem, Hoorn, Den Bosch, Geldermalsen en Groningen zout gestrooid om de hitte te bestrijden. „Dat hielp en ook dit jaar zullen we de situatie van dag tot dag monitoren. Als het nodig is zullen we de strooiwagens de garage uitsturen”, zegt woordvoerder Carlo van der Borg van de Brabantse hoofdstad. Treinen In de trein kan het afzien worden met de hoge temperaturen. Gelukkig hebben veel treinen airco. „Maar als een trein stil komt te vallen, valt die uit”, vertelt Jaap Eikelboom van ProRail. „Daarom nemen we heel veel water mee naar een eventueel gestrande trein en heeft dat echt de prioriteit.” Verder wordt elke ochtend op gevoelige plekken gecontroleerd hoe de rails erbij ligt. „IJzer kan natuurlijk uitzetten in de warmte. De rails is daarop berekend, maar we zijn extra alert rond ’kunstwerken’ als bruggen en viaducten.” En ook de techniek, zoals schakelkasten, wordt extra gecontroleerd. „Afgelopen weekend regen en nu veertig graden: de techniek krijgt een flinke optater dus dat is wat storingsgevoeliger. Het komt er op neer dat we met extra mensen extra alert zijn.” Natuur Staatsbosbeheer ziet de warmte juist als mogelijkheid: „Ga lekker naar het bos”, nodigt Marcel van Dun van Staatsbosbeheer ons uit. „Daar is het koeler vanwege de schaduw, en dan hebben wij wat extra oren en ogen.” Want in de natuur is het probleem vooral dat het nog erg droog is. „Er is risico op natuurbranden”, vertelt Van Dun. „Gebruik dus je gezonde verstand, gooi geen brandende sigarettenpeuken op de grond en maak vooral geen open vuur. En bel bij verdachte situaties gelijk 112.” Droogte Het heeft het afgelopen weekend dan wel op een paar plaatsen geregend, maar de échte droogte is nog lang niet voorbij. En met zulke hoge temperaturen zal er weer veel water verdampen. „De regen heeft een beetje lucht gegeven”, geeft Teun de Jong, voorzitter van de Nederlandse Akkerbouw Vakbond (NAV) aan. „Maar het is echt lang niet genoeg en de komende week zal de droogte alleen maar toenemen.” Om dat probleem echt op te lossen, is lange, druilerige regen nodig, vertelt Miranda van der Voort van de Unie van Waterschappen. „Met zulke hitte droogt de bovenste grondlaag nog meer op dan hij al is. Je krijgt dan een harde korst, waar moeilijk water doorheen komt. Het zal echt een paar dagen sluimerend moeten regenen voordat die bovenste laag na deze week weer zacht is.” Eerste hulp bij hitteletsel De extra infuuszakken met vocht staan klaar in de ambulance van de Leidse verpleegkundige Liam van Veen. „We zijn op alles voorbereid, we rekenen op extra verbruik de komende dagen tijdens de hitte.” Liam legt de regels uit voor ’Eerste Hulp bij hitteletsel’. „Voordat je 112 belt, moet je de patiënt ontkleden die door de hitte bevangen is. Zorg dat de persoon afkoelt en dat er geen knellende kleding is. De andere hoofdregel is dat je het slachtoffer uit de zon haalt en in de schaduw legt. Het liefst onder de airco of bij een ventilator. Regel drie: Houd de patiënt liggend tot de ambulance er is. Bel bij twijfel altijd de ambulance; als iemand wegraakt moet je zeker bellen.” Alle leeftijden Tijdens de tropische dagen van de vorige maand is het Liam opgevallen hoeveel mensen toch niet genoeg drinken en eten én wel in de zon gaan zitten. „Bij alle leeftijden heb ik hitteletsel gezien.Van tieners tot 90-plussers. Ik had verwacht dat mensen proberen te voorkomen dat het fout gaat, maar jongeren drinken toch alcohol in de zon. En ouderen gaan toch in de zon zitten.” Ook het Rode Kruis waarschuwt voor onderschatting van de hitte en de grote kans op uitdroging. Met name ouderen lopen gevaar. Slechts 18 procent van de Nederlanders vraagt aan oudere familieleden of zij hulp nodig hebben tijdens warme dagen. Negen procent van de Nederlanders gaat bij oudere buurtgenoten na of zij extra hulp kunnen gebruiken in warme dagen. ,,We zien dat het nodig is; tijdens een eerdere hulpactie werd het duidelijk dat een vrouw ’s nachts nog onder een winterdekbed sliep, terwijl het ruim boven de 30 graden was’’, vertelt woordvoerder Merlijn Stoffels. Het advies: drink genoeg, draag luchtige kleding en vermijd zware inspanning op de warmste uren. Koffie en thee moet je mijden, vult Liam aan. ,,Die bevatten cafeïne en theïne en werken vochtafdrijvend, evenals alcohol. Dus het is beter deze dranken niet te nuttigen.” Als het enigszins kan probeert de ambulanceverpleegkundige de patiënt thuis op te knappen. Liam: „Maar als er echt sprake is van een hitteberoerte, waarbij de interne warmteregulatie op zijn gat ligt, moet de patiënt naar het ziekenhuis.’’ Tips bij hitteletsel Hitteberoerte Symptomen: Er is sprake van abnormaal gedrag, hoofdpijn, hallucinaties, verwardheid, angst, kans op toeval. Rode huid, geen zweet. Snelle hartslag, moeilijk ademen. Misselijk, moe en slap. Mogelijk bewustzijnsverlies. Advies: Bel 112, leg slachtoffer in koele omgeving en geef niets te eten of te drinken. Hitte-uitputting Symptomen: Zweten, hoofdpijn, duizelig, braken. Moe, slap voelen, handelingen gaan fout. Kan overgaan in hitteberoerte. Advies: Leg het slachtoffer neer en geef rust in een koele omgeving. Geef een niet te koude (sport)drank. Bel 112 als de toestand niet snel verbetert. Zonnesteek Symptomen: Zweet hevig, ziet bleek of rood. Mogelijk hoofdpijn, duizeligheid of braken. Spierkrampen. Ernstige vermoeidheid, soms flauwvallen. Kan overgaan in hitteberoerte. Advies: Zie hitte-uitputting