Veertig procent van eerste asielaanvragen is kansloos: ’Dit werkt niet meer zo’

Uit cijfers van het ministerie van Justitie en Veiligheid blijkt dat Nederland vorig jaar te maken kreeg met 7310 aanvragen van asielzoekers die bij voorbaat kansloos zijn, omdat het EU-land waar zij zich eerder meldden verantwoordelijk is voor hun asielverzoek. Dat is tussen EU-landen zo afgesproken in de zogeheten Dublinverordening. Aanvragen Uit de cijfers blijkt dat juist veel van deze asielzoekers zonder kans van slagen aankloppen in Nederland. Vorig jaar werden in totaal namelijk 18.190 eerste asielaanvragen behandeld. 12.800 werden er afgewezen, waarvan 7310 op grond van ’Dublin’. Deze asielzoekers blijven in afwachting van hun procedure in Nederland. Asielzoekers uit deze groep zijn geregeld betrokken bij overlast en criminaliteit. Uit onderzoek van de Algemene Rekenkamer blijkt ook nog eens dat ze maar lastig het land weer uit te krijgen zijn. Dublinverordening De Rekenkamer onderzocht in 2018 het functioneren van de Dublinverordening, die ervoor zou moeten zorgen dat deelnemende landen na een Dublinclaim vanuit Nederland asielzoekers terugnemen die daar hun eerste aanvraag deden. Dit lukte tussen 2014 en 2016 slechts in een kleine 15 procent van de gevallen. Het Europese asielbeleid zorgt voor ongemak bij staatssecretaris Broekers-Knol (Justitie). In de praktijk lukt het Nederland namelijk vaak niet om afgewezen asielzoekers terug te sturen naar een Europese bondgenoot waar de asielzoeker eerst binnenkwam. Terwijl dat wel de afspraak is. „De Dublinverordening die er al heel lang is, die werkt niet meer zo”, zegt de VVD-bewindsvrouw in gesprek met De Telegraaf. „Terugsturen naar Griekenland? Eigenlijk kunnen ze niet terug, want de opvang is daar niet goed. Ook naar Italië gaat dat niet makkelijk.” Het systeem is volgens de bewindsvrouw daarom ’verouderd’. Toch zit Nederland vast aan Europese regels die niet zomaar op eigen houtje te veranderen zijn, erkent de staatssecretaris. Dat wil ze wel. Daarom kondigt ze aan gewenste veranderingen voor te stellen bij de nieuwe Europese Commissie. „Je moet met je tijd meegaan.” Een uitspraak die zorgt voor opgetrokken wenkbrauwen. Ook haar voorganger Harbers zei in 2018 dat de Dublinregels aan herziening toe waren. Hij zei daarover te onderhandelen met andere EU-lidstaten. Tot op heden zonder resultaat. Broekers-Knol stelt voor om hier afgewezen asielzoekers direct terug te sturen naar het land van herkomst als zij eigenlijk via een Dublinclaim naar Italië of Griekenland zouden moeten. Voorwaarde is wel dat het land van herkomst meewerkt. Daardoor komt Nederland niet meer in de knel als terugsturen naar die landen niet mogelijk blijkt. In praktijk leidt dat ertoe dat sommige asielzoekers met kansloze aanvragen blijven rondtrekken door de Schengenzone. Ze doen in meerdere landen aanvragen. Het geduld van de staatssecretaris wordt op de proef gesteld, aangezien Europees overleg over Dublinverordening muurvast lijkt te zitten. „Ook voor de Europese Commissie zijn asiel en migratie heel belangrijk, zegt voorzitter Von der Leyen. Tegelijkertijd denk ik dan: ja jongens, laten we alsjeblieft dan een keer aan de slag gaan, om dan in ieder geval die Europese regelgeving aan de moderne tijd wat aan te passen.” Belangen Toch blijkt dat een lastige missie, omdat EU-landen uiteenlopende en soms tegengestelde belangen hebben. Hoogleraar Europees asielrecht Hemme Battjes van de Vrije Universiteit (VU) Amsterdam moet dan ook nog maar zien of Broekers-Knol met andere landen beweging in de verordening krijgt. „Als ik kijk hoe moeizaam dat de afgelopen vijf jaar is gegaan, wens ik ze succes.” Volgens de hoogleraar is inherent aan het huidige stelsel dat afgewezen asielzoekers vrij spel hebben binnen de Schengenzone. „Als een land een afgewezen asielzoeker niet in vreemdelingendetentie zet, kan diegene zo weer naar een ander land.”