Israël en Iran voeren onbemand gevecht met drones: ’Wraakactie ligt op de loer’

Israël en Iran bestrijden elkaar te land, ter zee, maar vooral in de lucht. De drone-oorlog tussen de aartsvijanden laait weer flink op met de aanval op een militaire faciliteit in de Iraanse stad Isfahan. Teheran heeft donderdag Israël aangewezen als schuldige en dreigt met vergelding. „Ik zal niet verbaasd zijn als Iran wraak neemt”, zegt Amos Yadlin, het voormalige hoofd van Israëls militaire inlichtingendienst. Als eerste optie noemt hij een aanval met een drone, mogelijk door een van Irans terreurpartners in het Midden-Oosten. Want de onbemande vliegtuigjes zijn ook bij hen uitgegroeid tot een favoriet wapen: goedkoop, effectief en zonder gevaar voor de eigen mensen. De capaciteiten van Israël en Iran verschillen nogal, maar beide landen investeren al decennialang in hun uitgebreide drone-programma’s. „Dat van Iran loopt echter 10 tot 20 jaar achter op dat van Amerika en Israël”, aldus Seth Frantzman, auteur van het boek Drone Wars. Dat neemt niet weg dat de kamikaze-drones levensgevaarlijk zijn. Zwermen vliegende bommen Dat ondervindt nu ook Oekraïne, dat bijna dagelijks geconfronteerd wordt met zwermen vliegende bommen. Doelwit van de aanval in Isfahan was mogelijk een fabriek waar de Shehab-136 wordt geproduceerd, het type dat Teheran aan Moskou levert. Volgens Iran zette Israël daarbij zogeheten ’quadcopters’ in, kleine helikopter-achtige drones met explosieven. Israël bevestigt noch ontkent betrokkenheid bij de actie, maar het land beschikt wel over deze wapens. Fabrikant Elibit Systems onthulde eind vorig jaar nog een nieuw type micro-drone, de Lanius, die vooral geschikt is voor precieze aanvallen in stedelijk gebied. Zoals Isfahan. Met een gewicht van 1,25 kilo en een maximale vliegtijd van zeven minuten moeten deze echter op korte afstand bestuurd worden. Het zou betekenen dat de Mossad mensen op Iraanse bodem had. De Lanius is net zoals de Shahed-136 een kamikaze-drone, maar daar houden de gelijkenissen wel zo’n beetje op. De Shahed is 3,5 meter lang, 200 kilo zwaar en kan meer dan 2000 kilometer afleggen voordat het zich in een doelwit boort. ’Je wint er geen oorlogen mee’ Het drone-programma van Iran werd uit nood geboren, vanwege een gebrekkige luchtmacht, maar is inmiddels de trots van het militaire apparaat. „Het is is relatief goedkoop”, aldus Frantzman. „Je wint er geen oorlogen mee, maar het geeft Iran wel een pressiemiddel in de regio. Het boezemt angst in als je in staat bent een strategisch doelwit te raken.” Teheran exporteert de drones niet alleen aan Rusland, maar ook aan andere landen die over weinig geld beschikken of op internationale sanctielijsten staat, zoals Ethiopië, Venezuela en Soedan. Teheran opende vorig jaar zelfs een productiefaciliteit in Tadzjikistan en volgens westerse inlichtingendiensten zijn er ook plannen voor een fabriek in Rusland. Israël was in het verleden ’s werelds grootste drone-exporteur, maar is inmiddels voorbijgestreefd door andere landen, met China voorop. Het Israëlische leger zette de toestellen voor het eerst in bij de invasie van Libanon in 1982. Vooral om inlichtingen te vergaren, maar ook om Syrisch luchtafweergeschut te activeren, dat dan vervolgens met gevechtsvliegtuigen konden worden geschakeld. Het betekende het begin van een nieuw tijdperk, waarin tijdens de volgende strijd in Libanon (2006) een mijlpaal werd bereikt: de eerste oorlog waarin drones meer vlieguren maakten dan gevechtsvliegtuigen. In totaal liefst 16.500 uur in een campagne van 34 dagen. Iraanse ontkenningen Het Iraanse drone-programma werd eveneens in de jaren ’80 opgezet, tijdens de oorlog met Irak. Het is de toestellen later op grote schaal gaan exporteren naar zijn bondgenoten in het Midden-Oosten: Hezbollah in Libanon, Islamitische Jihad en Hamas in Gaza, het regime van Assad in Syrië, sjiitische milities in Irak en de Houti’s in Jemen. Zij zetten ze geregeld in tegen Israël. Net als Iran, dat twee jaar geleden met drones een Israëlische tanker aanviel. Tegelijk een teken dat het land dankzij de vliegtuigjes relatief eenvoudig het internationale scheepvaartverkeer kan verstoren. De Houti’s beschikken inmiddels over types die ook de Joodse staat kunnen bereiken, maar zetten ze vooralsnog vooral in tegen Saoedi-Arabië. En op grote schaal. De Internationale Coalitie die strijdt tegen de Jemenitische rebellen, telde tussen 2015 en 2021 liefst 851 drone-aanvallen op het koninkrijk. Vaak passen de terreurpartners van Iran, waaronder de Houti’s, kleine modificaties toe in de drones, waardoor Teheran zijn betrokkenheid kan ontkennen. Of zij krijgen blauwdrukken en componenten geleverd, waarna ze de toestellen zelf in elkaar moeten zetten. Iran houdt vol geen drones en andere wapens te leveren aan de rebellen, maar donderdag werd bekend dat de Franse marine vorige maand een grote Iraanse lading in de Golf van Oman had onderschept. Kleine verrassing: onder de wapens bevonden zich dit keer geen (componenten van) drones.

Israël en Iran voeren onbemand gevecht met drones: ’Wraakactie ligt op de loer’

Bekijk meer van

HET BESTE VAN DE TELEGRAAF

Droomhuis op Funda: uniek, knus en helemaal naar eigen smaak te moderniseren

’Dit zag niemand aankomen’

Voorhout in rouw na Porsche-drama: ’In één klap twee gezinnen kapot’

Mbo’ers krijgen geldles van ABN Amro-baas: ’Wie is die man in pak?’