Complottheorieën over corona verspreiden zich sneller dan het virus

Het zit zo: Chinese spionnen hebben het virus gestolen uit een Canadees lab om de eigen bevolking te besmetten. Het kan ook dat Amerikaanse ontwerpers van biologische wapens erachter zitten. Of de Chinezen hebben het virus laten ontsnappen. De farmaceutische industrie heeft corona ontworpen om vaccins te verkopen. Bill en Melinda Gates hebben het patent op Covid-19 en hun stichting heeft eind 2019 de uitbraak al gesimuleerd in een oefening onder de naam ’Event 201’. De Onzichtbare Macht Corona laat smeders van complotten overuren draaien. ’Kom in beweging’, schrijft publicist B. Izar, drijvende kracht achter website De Onzichtbare Macht. ’Informeer die duizenden om ons heen die geloven dat het virus uit de lucht kwam vallen, dat Bin Laden iets te maken had met 9/11 en dat wij mensen de oorzaak zijn van klimaatverandering.’ Peter Burger, folklore-expert van de Universiteit Leiden, zucht berustend. „Ik zie weer de vaste patronen. Militaire laboratoria waaruit iets expres of per ongeluk ontsnapt, mensen met rare eetgewoontes die onreine dieren eten, bepaalde naties die andere volken willen treffen. Vrij veel is standaard, helaas.” Complottheorieën en ziektes als ebola, aids, sars en corona gaan hand in hand, beaamt ook Stef Aupers, hoogleraar mediacultuur van KU Leuven. „Het is een vorm van collectieve verbeelding. Je herkent altijd drie elementen. De overheid die een plan heeft met het virus. Volgend element is wantrouwen jegens de wetenschap, die zich voor het karretje laat spannen van overheden en in enge laboratoria met buisjes aan de gang gaat. Het derde element vormen de media, die de burgers verkeerd informeren in opdracht van de overheid. Dit soort analyses is angstaanjagend, want wat is er enger dan je eigen overheid die met dit soort dingen bezig is? Aan de andere kant geven deze verhalen betekenis aan iets dat akelig en oncontroleerbaar is. Die hebben zo een zingevende functie.” Video Soms vormt een mythe zich rond een kern van waarheid. Op internet ging een video viraal waarop een Chinese vrouw op de markt van Wuhan vleermuizensoep naar binnen lepelt. In werkelijkheid komt de video al uit 2016 en komen de beelden niet uit China, maar uit Indonesië. Toch was het ook in wetenschappelijke kringen opgevallen dat het virus voor het eerst opdook rond een groentemarkt in Wuhan, 280 meter van het Wuhan Centre for Disease control and Prevention, waar ook sars-achtige ziektes onder de microscoop liggen. Het is daarom ’plausibel’ dat het virus per ongeluk is ontsnapt aan proefdieren in het laboratorium, schreven twee Chinese wetenschappers in een artikel dat inmiddels is verwijderd. Indiase wetenschappers gooiden nog meer olie op het vuur. Ze stelden dat het nieuwe virus genetische elementen bevat die ook in hiv voorkomen. Was dit een door mensen geconstrueerde mengvorm? Gewoon ontstaan in de vrije natuur Een club van 27 volksgezondheidsexperts probeerde deze maand een tegenwicht te bieden. Het coronavirus is gewoon ontstaan in de vrije natuur, stellen de wetenschappers in The Lancet. „Samenzweringstheorieën doen niets anders dan angst, geruchten en vooroordelen verspreiden die de strijd tegen dit virus in de weg zitten.” Ook het eerste Nederlandse coronageval is voer voor complotdenkers. Op 25 februari tweette cardioloog Jacco Schreuder: ’Voormalig Nederlands collega informeerde mij over het eerste Nederlandse Covid-19 geval in Noord-Brabant. Positief getest rond half 10 vanavond. Heeft blijkbaar een week geleden Italië bezocht.’ Twee dagen later werd tijdens een live NOS-uitzending bekendgemaakt dat een Brabander besmet is. Het account van de cardioloog is inmiddels opgeschort. De man blijkt ook niet te googelen. „Vrijwel zeker een onzinverhaal dus”, zegt Burgers. Twitteraars voelen zich ondertussen voor de gek gehouden. ’Men weet al twee dagen van deze man en nu ineens, heel toevallig terwijl NOS er een extra uitzending aan wijdt inclusief minister, is er het coronavirus in Nederland. Hier trapt toch niemand in?’ Onder de pet gehouden Een enkeling gelooft dat het nieuws van een eerste coronapatiënt met opzet twee dagen onder de pet gehouden is, om de NOS de primeur te geven. ’De staatsmedia zijn een gigantisch corrupte bende’, schrijft een complotdenker op Twitter. ’Samen met het kabinet. Zie je dat niet, dan ben je een nuttige idioot, of gewoon blind.’