Teek rukt op: ook midden in de stad oppassen

Wie denkt dat deze kleine bloedzuigers vooral in het bos rondkruipen, heeft het mis. „Ook in de tuin van een stadscentrum ligt het gevaar op de loer”, waarschuwt bioloog Arnold van Vliet tijdens de week van de teek. De kans is klein dat er iemand op aarde rondloopt die meer teken heeft gevangen dan Van Vliet. De afgelopen tien jaar ging hij er elke eerste zaterdag van de maand op uit om deze spinachtige parasiet te vangen. Tienduizenden bloedzuigertjes bestudeerde hij. De bioloog van de Wageningen University werkte niet alleen. Twaalf groepen vrijwilligers hielpen hem. Het geeft nu inzicht in een enorme bulk data die gekoppeld aan een promotieonderzoek van de Universiteit Twente en satellietbeelden van ruimtevaartorganisatie NASA zijn gebundeld in een teken-alert binnen de Nature Today-app. Gebruikers kunnen tot op de kilometer nauwkeurig de verwachting van de huidige tekensituatie in Nederland bekijken. Ziektes overbrengen Natuurlijk is hij trots op de verzamelde kennis, maar het stelt hem ook voor een dilemma: „Ik wil niemand het bos uit jagen”, zegt Van Vliet, die met sokken over zijn geïmpregneerde broek met een witte doek over bosbessenplanten strijkt. Binnen twee minuten heeft hij vier teken te pakken. „Zo snel kan het gaan”, wijst hij op een groot ongevaarlijk mannetje. Daarnaast lopen de nimf en het vrouwtje. Dát zijn de boosdoeners die ziektes overbrengen. „We willen mensen bewust maken van het gevaar van tekenbeten. Ze kunnen flinke klachten opleveren. Denk aan gewrichtspijn, zenuwpijn, vermoeidheid, griepachtige klachten.” Hersenvliesontsteking Waren er in 1994 zo’n 6000 gevallen van de ziekte van Lyme, de laatste RIVM-meting uit 2017 telde er 27.000. „Tachtig procent is geholpen met een antibioticakuur, maar twintig procent blijft klachten ervaren.” Sinds een paar jaar wordt ook het tekenencefalitisvirus in teken aangetroffen waar je hersenvliesontsteking van kunt krijgen. Uit de laatste cijfers blijkt dat jaarlijks in Nederland anderhalf miljoen tekenbeten opgelopen worden. Een mogelijke reden voor de toename is de stijgende temperatuur waardoor teken een langer actief seizoen hebben én we steeds meer de natuur in trekken. Dat leidt tot meer tekenbeten. Bloed- en lymfebanen Vorig jaar werd er bovendien voor het eerst een volwassen exemplaar van een Afrikaanse nieuwkomer in Nederland gesignaleerd: de hyalomma-teek, drie keer zo groot als haar inheemse zusje en verspreider van een virus dat Krim-Congo-koorts veroorzaakt. Dit virus verspreidt zich via bloed- en lymfebanen en leidt tot leverschade. Toch moeten we nu niet angstig wegblijven uit bos, park of tuin, benadrukt de bioloog. „We moeten ons gewoon voortdurend bewust zijn. Als je de straat oversteekt, kijk je ook naar links en rechts. Elke keer na een bezoek aan het groen moet je een tekencheck doen. In de Nature Today-app kun je daar zelfs een melding voor instellen zodat je het niet vergeet.” Belangrijke tekenweetjes: - Teken kunnen niet springen. Als er iets met bloed voorbijkomt, haken ze vast met de voorpoten en zoeken vervolgens een bloedvat om met hun zaagbek de huid binnen te dringen. - Er is geen vaccin tegen de ziekte van Lyme. Er was er wel ooit een in de maak, maar dat vertoonde te veel bijwerkingen. Bovendien zijn klachten na een tekenbeet lastig te diagnosticeren. Als je een rode vlek of kring krijgt op de plek van de beet die groter is dan anderhalve centimeter, is er sprake van de ziekte van Lyme. - Doe direct na een bezoek aan het ’groen’ een tekencheck. De teek laat namelijk na een tijdje los waardoor niet altijd duidelijk is waar mogelijke klachten vandaan komen. - Verwijder de teek met een puntig pincet. Draaien hoeft niet. Gewoon recht eruit trekken en hou de plek van de beet drie maanden in de gaten.