Veroordeelde moslimterrorist Samir A. wilde bloedige aanslag plegen in Nederland

’De directe geweldsdreiging die van de Nederlandse jihadistische beweging uitgaat, lijkt dit jaar enigszins afgenomen”, aldus de nationaal terrorismebestrijder NCTV donderdag geruststellend. Een van de redenen: „De beweging ontbeert charismatisch leiderschap.” Toch zijn er in de schaduw wel degelijk aanvoerders actief. Samir A. geniet al jaren aanzien in de jihadscene. Jongeren kijken tegen hem op vanwege zijn jaren in de gevangenis. Hij geldt als jihadist van het eerste uur. Overal heeft hij contacten. Na zijn vervroegde vrijlating onder voorwaarden in 2013 ging het verhaal dat hij door een chronische ziekte nog slechts een schaduw was van zijn oude zelf, maar documentairemakers Sinan Can en regisseur Daniëlle van Lieshout troffen dit voorjaar een energieke man die de hele dag in touw was en stad en land afreisde om IS-vrouwen in nood te helpen. „Zodra hij uit de gevangenis kwam en zijn contactverbod was opgeheven”, zegt Can, „begon hij oude netwerken te herstellen en contacten aan te halen. Hij is misschien internationaal niet de grootste speler in het jihadistennetwerk, maar wel de grootste in Nederland. Hij ontpopt zich als een leider.” Toen in 2017 na negen jaar zijn straf er helemaal op zat, leek Samir zijn portie wel te hebben gehad. Het activisme liet hij ogenschijnlijk links liggen. Maar vorig jaar trad hij opeens weer in de schijnwerpers. In De Telegraaf en NRC vertelden hij en zijn Hofstadgroep-vriend Bilal L. hoe ze tienduizenden euro’s inzamelen om Nederlandse IS-vrouwen te laten ontsnappen uit Koerdische kampen. „Het gaat om kinderen die in levensgevaar zijn”, zei Samir vorig jaar tegen deze krant. Hij meende dat hij niets illegaals deed, het ging toch om onschuldige vrouwen en kinderen buiten het strijdgebied? Justitie denkt daar heel anders over. In juni wordt Samir voor de vijfde keer opgepakt. Na zeven jaar is hij terug achter de tralies. Puber Hoe zat het ook alweer met Samir? Als puber maakt hij zich al boos over de onderdrukte Palestijnen. Na de aanslagen van 11 september 2001 laait het verlangen naar martelaarschap pas echt op. Als een van Nederlands eerste jihadreizigers probeert hij in 2003 per trein naar Tsjetsjenië te gaan om te strijden, maar hij komt niet verder dan Oekraïne. Hij heeft dan al veel contacten in binnen- en buitenland, bijvoorbeeld met een man die betrokken is bij een bomaanslag in Casablanca (33 doden). Het lijkt een kwestie van tijd tot Samir zijn held Osama bin Laden zal volgen en zelf tot actie zal overgaan. In 2003 slaat de veiligheidsdienst alarm. Samir heeft chemicaliën voor explosieven in huis. De zaak komt aanvankelijk niet rond, maar bij een tweede huiszoeking een jaar later vindt de recherche plattegronden en aanslagplannen tegen Schiphol, de Tweede Kamer, het ministerie van Defensie, kerncentrale Borssele of het AIVD-kantoor. Een derde aanhouding volgt in 2005. Samir heeft geprobeerd tien kalasjnikovs, pistolen en bomgordels te kopen. Allemaal onzin, laat hij daarover telefonisch weten vanuit het huis van bewaring. „Ik ben dat niet van plan geweest.” Ook sommige experts menen dat het waarschijnlijk meer een knullige puberactie was zonder echt gevaar. Tegenover Sinan Can vertelt hij nu de waarheid. „Als we alle middelen hadden gehad, dan was het wel tot iets gekomen. Tot een aanslag, ja.” Het terreuralarm was terecht, geeft hij nu toe. „We waren aan het spelen met ideeën van wat wordt het nou, een kerncentrale is wel heel ludiek maar ook weer te schadelijk, dus wat zal het zijn, de Tweede Kamer, een militaire kazerne, Schiphol, AIVD-gebouw, er waren meerdere opties. We hadden het idee, zullen we wat doen, is het niet tijd om een daad te stellen?” Van die daad kwam het nooit, dankzij de inlichtingendienst. Vanuit de gevangenis hoort Samir hoe geestverwanten in 2004 toeslaan in treinen in Madrid. Tot zijn verrassing pleegt zijn eigen Hofstadgroep-vriend Mohammed B. later dat jaar een moordaanslag op Theo van Gogh. In de jaren daarop maakt Europa nog vele aanslagen door en pogingen daartoe. Samirs vrienden komen pas weer in actie met de opkomst van de jihad in Syrië vanaf 2012. Honderden Nederlandse jongeren reizen af naar het gruwelkalifaat van IS waar onthoofdingen, seksslavernij en genocide aan de orde van de dag zijn. „Toen ik dat zag, dacht ik: kon ik maar deelnemen aan de revolutie tegen Assad”, zegt hij in de documentaire. Als Samir in 2017 vrijkomt, is IS alweer op zijn retour. Sommigen sterven, vrouwen blijven achter als weduwen met een kinderschaar. Een grote groep vrouwen belandt in het Koerdische detentiekamp Al-Hol in Noord-Syrië. De omstandigheden zijn erbarmelijk, maar Nederland kijkt wel uit om deze harde kern van fanatici terug naar huis te halen. Belofte Dan neemt Samir weer het voortouw. Hij heeft toch beloofd aan zijn jihadvrienden dat hij voor hun vrouwen zou zorgen als zij dat niet meer kunnen? Daarom zamelt hij geld in bij families in Nederland en stuurt het via ondergronds bankieren op naar de kampen. En warempel: in mei ontsnapt een grote groep Nederlandse jihadbruiden met hulp van peperdure mensensmokkelaars naar het relatief veilige Idlib in West-Syrië, op loopafstand van de Turkse grens. Samir heeft zo’n vijftien vrouwen geholpen. Fatima H. uit Tilburg is teruggekeerd naar Nederland. Anderen zitten nog in de regio: Kaoutar S. en Astrid van P. uit Dordrecht, Kawthar A. uit de Achterhoek, Meryam el-G, Mandy en Angela B. uit Soesterberg. Sommige van hun Nederlandse familieleden zijn als verdachten aangemerkt vanwege de geldzendingen. Een deel van de vrouwen vertrok deze zomer naar een villa in Idlib, onthulde deze krant. Op een zwembadfoto is te zien dat ze zich uitstekend vermaakten. Sinan Can sprak zelf een aantal Nederlandse Syriëgangsters en die leken weinig spijt te hebben van hun IS-tijd. Dat een groep nu dankzij Samir vrij rondloopt, vindt Can pijnlijk. „Ze zijn er tussenuit geknepen zonder ooit een straf uit te zitten. Dat is voor de slachtoffers van IS vreselijk.” Staatsvijand Nr. 1, door Sinan Can en Daniëlle van Lieshout, maandag op NPO2 om 20.30 uur bij BnnVara.