Twijfels rond uitleg over ’blunder’ aan boord vliegtuig Schiphol

Elk vliegtuig heeft in de cockpit een transponder. Het kastje leest uit wat de bedoeling is van de piloot en geeft onder meer de hoogte, snelheid en richting weer. Eigenlijk alles wat je ook via Flightradar online kunt bekijken. De transponder wordt, volgens procedure, aangezet voordat een piloot de startbaan oprijdt. „Je zet de lampen aan om vogels te verjagen en je zet de transponder op stand by”, zo vertelt een voormalig piloot aan De Telegraaf. Via de transponder worden onder meer botsingen voorkomen. Het kastje kan bovendien signalen afgeven in geval van drie gevaarlijke situaties, namelijk bij kaping, verlies van communicatie en een noodgeval. De piloot moet daarvoor een viercijferige code intoetsen. Kaping? Woensdagavond werd na de ’oproep’ van de piloot een heel circus in gang gezet. Onder meer de Koninklijke Marechaussee, traumaheli’s, brandweer en de Dienst Speciale Interventies (DSI) werden ingeschakeld en gates werden afgesloten. Waarom zei de piloot na zijn blunder dan niet ’oeps, foutje’? De piloot bood zijn excuses aan: „Het kan ook zijn dat een piloot dat onder dreiging van kapers moet zeggen, dus daar nemen de autoriteiten geen genoegen mee”, zo laat een andere piloot weten. „Op dat moment stopt alles pas als politie en Marechaussee zelf hebben geconstateerd dat het vals alarm is”, zegt veiligheidsexpert Benno Baksteen, oud KLM-captain. Stagiair Het vliegtuig met vluchtnummer UX1094 zou om 19.10 uur vertrekken naar Madrid. Kwart voor zeven kwam er een melding binnen bij de politie dat er iets aan de hand was. Rond half acht meldde de Marechaussee dat een verdachte situatie aan boord van een vliegtuig werd onderzocht. Lange tijd was het onduidelijk wat er precies gebeurd was en werd er gespeculeerd over een echte kaping. Om kwart voor negen kwam het bericht dat de bemanningsleden en de passagiers veilig van boord waren gehaald. Even later gaf Air Europa toe dat er een fout gemaakt is en dat het ’vals alarm’ was. „Er is per ongeluk een waarschuwing geactiveerd die protocollen voor kapingen activeert”, bevestigt Air Europa. „Het spijt ons.” Bronnen meldden aan De Telegraaf dat de gezagvoerder of piloot aan een stagiair zou hebben willen uitleggen waar alle codes voor zijn. Vervolgens werd de code voor ’kaping’ ingetoetst, waarna daadwerkelijk op ’verzenden’ werd gedrukt, zo luidt het verhaal. Air Europa houdt het op een fout van medewerkers. ’Raar’ Luchtvaartexpert Baksteen zet toch vraagtekens bij het hele gebeuren. Zoiets als vanavond gebeurde, is zelden vertoond. „ Het is vreemd dat er in de cockpit, nog aan de gate, een viercijferige alarmcode wordt ingetoetst”, aldus Baksteen. „Alleen als er écht wat aan de hand is, en je kunt niet via de radio communiceren, kan de vlieger één van de noodcodes invoeren. Maar het lijkt me sterk dat dit bij wijze van vergissing gebeurt. Ook als je een collega in opleiding wat wilt laten zien, zal niemand zo’n code gebruiken, als het niet strikt noodzakelijk is. Aan de grond is de transponder nog niet eens actief. Dit lijkt dan ook een erg vreemde situatie, die normaal niet zou kunnen voorkomen”, meent Baksteen. De voorzitter van de Vereniging van Nederlandse Verkeersvliegers (VNV) wil dat het voorval zo snel mogelijk wordt opgehelderd. „We hebben in elk geval kunnen zien dat de protocollen werken op Schiphol, maar het lijkt me duidelijk dat dit niet te vaak moet gebeuren”, aldus Willem Schmid. „Er moet grondig onderzocht worden hoe dit heeft kunnen gebeuren.” Grapperhaus Minister van Justitie en Veiligheid Ferd Grapperhaus meldt op Twitter dat de situatie op Schiphol inmiddels weer normaal is. „Onder de indruk van scherp en alert optreden autoriteiten en diensten; landelijk en lokaal. Complimenten overgebracht aan burgemeester Schuurmans-Wijdeven.” Volgens een woordvoerder van de Marechaussee zijn er geen aanhoudingen verricht.