Respect voor veteranen

Respect voor veteranen komt van jong en oud. In Sleeuwijk vertelt de gepensioneerde onderwijzeres Cas Heijenk (81) op school over de Bosnië-oorlog. En vanaf tropisch Hawaii zegt Karin Hazelhoff Roelfzema, weduwe van de Soldaat van Oranje: „Was Erik nog bij ons geweest, dan had hij deze Kerstgroetactie met een warm Aloha ondersteund!” Als Cas Heijenk op basisschool De Morgenster uitlegt hoe Nederlandse soldaten Bosnische schoolkinderen die bitterkoude oorlogswinter van 2001 helpen overleven, luistert groep 7 ademloos. Elf jaar zijn ze pas, maar op de vraag van de oud-onderwijzeres of ze bewondering hebben voor onze veteranen gaan 25 vingers vastberaden de lucht in. „Een veteraan is een soldaat die voor ons land heeft gevochten”, weet Elise. Britt knikt en knippert met haar ogen. Esmee tuurt naar het schoolbord, waar foto’s van militairen hangen. Jort, twee banken voor haar: „Ze doen belangrijk werk, vaak in het buitenland. Maar zelf ga ik liever niet op missie, mevrouw. Want ik heb hoogtevrees!” Uitzendingen Cas Heijenk en oud-collega Hennie van Herwijnen (65) zijn naar De Morgenster gekomen om te vertellen over oorlog en vrede, over VN-missies en de uitzendingen van Nederlandse soldaten. In hun kielzorg is ook Daan Dokman naar zijn oude school getogen. Want samen met Heijenk en Van Herwijnen bezocht hij in 2001 onze militairen op de Balkan. Dokman, nu 24 jaar: „Die reis heeft een onuitwisbare indruk op me gemaakt. Op school stuurden we kerstkaarten naar de Nederlandse soldaten in Bosnië, een vast ritueel. Het was ook de toenmalige minister van Defensie Frank de Grave ter ore gekomen en de bewindsman kwam, onaangekondigd, naar De Morgenster. Hij vertelde hoe hij ons initiatief waardeerde en dat zes leerlingen en drie begeleiders in een Fokker van de Koninklijke Luchtmacht die kant op mochten!” Cas Heijenk: „Kerstkaarten met persoonlijke groeten schreven we al sinds 1992 voor onze mensen in Bosnië. Uit pure waardering voor het werk van militairen op die moeilijke missie. Toen minister De Grave met zijn aanbod kwam om daarheen te gaan, hebben we in de klas moeten loten.” Daan Dokman, destijds een van de zes gelukkige winnaars: „Iedereen deed mee, behalve Jelle. Die gaf aan een beetje bang te zijn. Hij heeft toen maar de lootjes getrokken. Drie jongens en drie meisjes zijn uiteindelijk naar Split gevlogen. Hennie, Cas en nog een leerkracht gingen mee.” Scherfvest Detachementscommandant was destijds Mart de Kruijf, nu luitenant-generaal en bevelhebber der landstrijdkrachten. Hij liet de kinderen in een Cougar-helikopter meevliegen naar de verschillende Nederlandse bases. Met stalen helm op het hoofd en achttien kilo zwaar scherfvest om de schouders. Daan Dokman: „De soldaten moesten ’s ochtends vroeg natuurlijk op appel, salueren voor de Nederlandse vlag. Commandant De Kruif liet ons dat ook doen, om zo optimaal het gevoel van zijn militairen te beleven. Ik zal die reis naar dat oorlogsgebied nooit vergeten.” In het klaslokaal heeft Cas Heijenk nog steeds de volle aandacht van groep 7. Ze praat over die ochtend op een Bosnische school, bitterkoud, hartje Balkan winter. „De kinderen waren speciaal voor onze komst opgetrommeld”, legt ze uit. „In de school was de verwarming al lang geleden uitgevallen, met winterjassen zaten ze daar in hun bankjes. Maar relatief veilig, dankzij de inzet van de Nederlandse soldaten. Die waren in het gebied volop bezig met het onschadelijk maken van mijnen en bermbommen, toen ook al.” Samen met Hennie van Herwijnen vertelt ze hoe belangrijk militairen zijn voor onze veiligheid. Dat ze zelf in de Tweede Wereldoorlog opgroeide en vanuit haar toenmalige woonplaats Oosterbeek in september 1944 getuige was van de geallieerde luchtlandingen tijdens Operatie Market Garden. „Toen de oorlog begon was ik zeven, toen ons land werd bevrijd net zo oud als jullie nu zijn!” Op een prikbord in de hoek van de klas hangen foto’s; de recente berging van een Britse Lancaster bommenwerper. De LM508 stortte zeventig jaar geleden in de omgeving van Sleeuwijk neer, staartschutter John Keogh werd nooit gevonden. Juf Thea, die deze dag even plaats maakt voor de gastdocenten Dokman, Van Herwijnen en Heijenk: „We zijn met school op die crashlocatie wezen kijken, dat maakte diepe indruk.” Cas Heijenk heeft een blauwe VN-baret meegenomen, ze kreeg het hoofddeksel tijdens de Bosniëreis van een soldaat die in 1995 al met Dutchbat in Srebrenica diende. „Die baret koester ik”, zegt ze tegen de kinderen. „Er was daar toen zoveel pijn, zoveel leed. Maar ook op onze reis waren de sporen van het geweld nog overal te zien. Verbrande scholen, stukgeschoten moskeeën, altijd dat gevaar van mijnen.” De in Novi Travnik gelegerde soldaten beantwoordden de kerstkaarten van de Nederlandse kinderen steevast. Dan schreven ze over hun dagelijkse leven, hoe laat ze gingen slapen, over het weer, het contact met de lokale mensen. Koude douche „Doodnormale dingen eigenlijk”, vertelt Cas Heijenk. „Niet over de strijd of militaire operaties, maar hoe het eten was, die koude douche, de strenge vorst… Vaak hartverwarmende brieven aan ’zo maar’ een school in het Brabantse Sleeuwijk.” Juf Thea vraagt de kinderen of ze later misschien ook militair willen worden. Ze richt zich uitdrukkelijk tot de jongens én de meisjes. „Want we zijn geëmancipeerd, er zijn ook vrouwelijke veteranen!” Roy: „De kans dat je het niet overleeft, maakt me wel bang.” Bob: „In een vliegtuig kan je worden neergeschoten en als je schietstoel dan niet werkt, ga je dood. Of je komt in het koude water van de oceaan terecht en moet dan zwemmen voor je leven…” Als we deze week met Cas Heijenk door de schoolgangen van De Morgenster lopen, begroeten oud-collega’s de gepensioneerde onderwijzeres. „Ben je weer op oorlogspad, Cas”, grappen ze richting de 81-jarige. Maar er is vooral bewondering voor het werk van Heijenk als gastdocent. Ze praat niet alleen over oorlog en veteranen op haar eigen oude school in Sleeuwijk, maar door het hele land. Volgende maand staat ze in Zeeland voor de klas. Waardering voor de militair, nog dienend of inmiddels afgezwaaid, staat voorop. Hier in Nederland, maar ook aan de andere kant van de wereld, op Hawaii in de Stille Oceaan. Daar woonde ’s lands beroemdste veteraan, Erik Hazelhoff Roelfzema, de Soldaat van Oranje. Ook hij sprak op middelbare scholen – in Nederland én de Verenigde Staten – over missies en militairen. Verzetsheld die in de Tweede Wereldoorlog geheim agenten op de stranden van Scheveningen en Katwijk afzette. Die later voor de Royal Air Force 72 levensgevaarlijke ’pathfinder’-missies vloog tot diep in nazi-territorium. „Ik was getuige van Rotterdam, mei 1940, en bombardeerde in ruil met kille bevrediging Berlijn. Ik slaap goed, dank u.” Hazelhoff Roelfzema overleed 26 september 2007 op Hawaii, 90 jaar oud. Zijn weduwe Karin woont daar nog steeds. De Kerstgroetactie van deze krant juicht ze van harte toe. „Mannen en vrouwen die hebben gediend en zich vrijwillig meldden voor leger, luchtmacht of marine waren bereid hun leven in de oorlog op te offeren”, zegt Karin (85). „Zij verdienen onze grootste waardering. De herinnering aan militairen die zijn gesneuveld, moet worden gekoesterd. De doden horen voort te leven in onze gedachten.” Over haar Soldaat van Oranje: „Erik vond, wíst, dat hij moest doen wat hij heeft gedaan. Toen Nederland hem de Militaire Willems-Orde toekende, zei hij dat hij slechts zijn plicht had vervuld. Voor zijn land. Hij kreeg de kans van heel dichtbij getuige te zijn van de kracht van koningin Wilhelmina, van de onvoorwaardelijke liefde voor haar volk. Als hij hier nu nog was, zou hij de kerstgroet uitspreken voor zijn kameraden.” In groep 7 van basisschool De Morgenster vraagt Cas Heijenk de kinderen die kerstgroet in een paar zinnen op te schrijven. Juf Thea deelt papier uit, de leerlingen krabbelen geconcentreerd hun boodschap op het witte vel. Cas laat een foto zien van Gijs Tuinman, majoor bij het Korps Commandotroepen en vorige week door de Koning tot ridder Militaire Willems-Orde geslagen. „Gijs vocht tegen een overmacht aan Talibanstrijders, om collega’s in het nauw te helpen”, zegt Cas Heijenk voor de klas. „Hij werd onderscheiden voor zijn moed, zijn beleid en zijn trouw. Jullie kunnen je kerstwens aan hem sturen!” Doe mee aan onze kerstgroet en schrijf een veteraan!

Respect voor veteranen

HET BESTE VAN DE TELEGRAAF

Haven schreeuwt ook om personeel: ’Richting 10.000 vacatures’

Foodtrucks in hogere versnelling, dankzij coronacrisis

Barstjes in westerse eenheid tegen Moskou: ’Ik had het graag anders gezien’

BMW stopt in juni met productie X1 bij VDL Nedcar