Bij ’treinramp Truss’ ging vrijwel alles vanaf het begin mis

In haar korte tijd als Brits premier is Liz Truss in staat geweest een enorme puinhoop aan te richten. Het begon met complete chaos op financiële markten als gevolg van niet met bezuinigingen gepaard gaande belastingverlagingen. Na het intrekken van vrijwel alle aangekondigde maatregelen ebde het vertrouwen in haar Conservatieve fractie razendsnel weg. Ook daar is de chaos nu compleet. Haar ultrakorte premierschap was een ’treinramp’. Net als veel van haar collega-Conservatieven meet, of beter gezegd mat, Truss zich graag met haar politieke heldin Margaret Thatcher. Dat ging ver. Zo liet ze zich tijdens een NAVO-oefening pontificaal fotograferen in een tank, net zoals Thatcher dat had gedaan tijdens het hoogtepunt van de Koude Oorlog. Zelfs in haar kleding liet Truss zich graag inspireren door het Conservatieve boegbeeld. Maar waar Thatcher als ’IJzeren Dame’ kon verklaren dat ze niet gecharmeerd was van politiek gedraai, lijkt Truss de ommezwaai tot levenskunst te hebben verheven. Zeker in de afgelopen week was er nauwelijks een dag die voorbijging zonder opmerkelijke U-turn. Ook op donderdag was dat weer het geval. Op woensdag verklaarde ze nog dapper ’een vechter en geen vertrekker’ te zijn. Om nog geen 24 uur later ook doodleuk op deze woorden terug te komen en haar vertrek aan te kondigen. Gewaarschuwd Het is niet dat de Conservatieven niet waren gewaarschuwd. Bij de voor de partij meest cruciale test van het afgelopen decennium, die rond het Brexit-referendum, gokte ze met de ’Remain’-zijde op het verkeerde paard. Maar met een opmerkelijk gemak toverde Truss zichzelf om tot een herboren Brexiteer. Dit deed ze met zoveel stelligheid dat de meest fervente Brexiteers haar afgelopen zomer steunden bij de race om het leiderschap van de partij, terwijl ze haar belager Rishi Sunak, een originele Brexiteer, links lieten liggen. Aan ambitie was er geen gebrek toen Truss begin september haar opwachting maakte in Downing Street 10, de ambtswoning van de Britse premier. Hoewel haar mandaat niet veel uitgebreider was dan dat iets meer dan 80.000 Conservatieve leden voor haar hadden gestemd, haalde ze de bezem door het kabinet van haar voorganger Boris Johnson. Ze omringde zich met vertrouwelingen die stuk voor stuk tot de uiterst rechtse, libertaire – de markt is heilig – vleugel van haar partij behoorden. Collega’s die haar niet hadden gesteund tijdens de leiderschapsrace, werden zonder mededogen opzijgeschoven. Paniek Daar begon het gemor. Dat nam snel toe nadat er financiële onrust ontstond over de enerzijds genereuze uitgavenverhogingen, terwijl anderzijds vrolijk belastingverlagingen werden aangekondigd. Truss had de afgelopen maanden natuurlijk wel door laten schemeren dat ze niet vies was van lagere belastingen. Maar op het laatste moment werden nog wat extra verlagingen doorgevoerd. Het begrotingstekort leek er ineens niet meer toe te doen. Ze zorgden voor paniek. Niet alleen op financiële markten, maar ook bij de Britse centrale bank. Met het snel dalende pond en de snel stijgende rente op obligatiemarkten dreigden tal van Britse pensioenfondsen, waarvoor de veranderingen te snel kwamen, om te vallen. De Bank of England greep in, maar maakte duidelijk dat dit slechts van korte duur was. Daarmee tekende de bank feitelijk het politieke doodvonnis van de groei-agenda van Truss. Vorige week vrijdag werd, in een poging het leed te stelpen, haar minister van Financiën Kwasi Kwarteng, geofferd. Truss dacht het nog even vol te kunnen houden. Ze liet weten het als een politieke kwaliteit te beschouwen om eigen fouten toe te geven. Haar fractie had al snel genoeg van alle mea culpa’s en maakte duidelijk haar niet langer te pruimen. Ze zal nog een week aanblijven, maar met nauwelijks vijftig dagen gaat het om het kortste premierschap in de Britse geschiedenis. Die betrekkelijke eer viel tot nu toe aan George Canning, die in de eerste helft van de negentiende eeuw het ruim honderd dagen volhield. Maar Canning overleed, wat toch eervoller is dan het smadelijke ontslag dat Truss moest indienen. Vernietigend Bij haar afscheid deed ze een verwoede poging toch nog iets van haar premierschap te maken. Met alle belastingverlagingen die niet waren doorgegaan had ze er toch maar mooi voor gezorgd dat de verhoging van de sociale verzekeringen was teruggedraaid en had ze gezinnen geholpen met het maximeren van de stijgende energierekening. Dat valt allemaal in het niet bij de Truss-premie die ze achterlaat. De politieke onzekerheid van haar zwalkende regering betekent dat Britse gezinnen maandelijks honderden ponden extra moeten betalen voor hun hypotheken als gevolg van de gestegen rente. En Truss mag dan bijna weg zijn, de Truss-premie blijft vooralsnog. De kortheid van het premierschap wordt nog schrijnender als bedacht wordt dat bijna een derde van haar premierschap zich in een soort politiek vacuüm bevond als gevolg van de officiële rouw na het overlijden van koningin Elizabeth. Het hoogtepunt van de afgelopen weken was wellicht de eer om een lezing te mogen uitspreken bij de uitvaart van Elizabeth. Maar zelfs daarop was de kritiek vernietigend. Ze las alsof ze de sluiting van het postkantoor aankondigde, aldus een politieke commentator. Inderdaad, het is ook voor Truss waarschijnlijk beter als we haar premierschap snel vergeten.

Bij ’treinramp Truss’ ging vrijwel alles vanaf het begin mis

Bekijk meer van

HET BESTE VAN DE TELEGRAAF

Amalia op Bonaire: luisteren, poseren en zwaaien als een prinses

Russen besmeuren met propaganda zelfs de Holocaust

Toch schaatsen aan op de Weissensee: ’We hebben er zeker geen spijt van’

Burgemeester New York luidt noodklok over immigratiecrisis