Nog nooit ontsnapte iemand uit de EBI in Vught

Vanaf de Lunettenlaan in Vught is het complex niet zichtbaar. De zwaarbeveiligde instelling staat op het terrein van de penitentiaire instelling en is bovendien ommuurd. Het is een gevangenis in een gevangenis. Alleen de allerzwaarste criminelen worden hier opgeborgen. Mannen van wie justitie vreest dat ze de benen zullen nemen. Onder anderen Willem Holleeder zit er. Net als Mohammed B., de moordenaar van Theo van Gogh, en Ridouan Taghi. In Vught heeft Soerel ook ’gezelschap’ van Omar L., het kopstuk van de Mocro-maffia dat eerder deze maand uit de gevangenis van Zutphen trachtte te ontkomen. Isolatie De kans dat een gedetineerde uit de EBI in Vught ontsnapt, is vrijwel nihil, stelt Telegraaf-verslaggever John van den Heuvel. „Het systeem is zo ingericht, dat gedetineerden nooit zonder toezicht contact kunnen hebben. Je komt vrijwel niemand tegen. Alle externe contacten, zoals met de advocaat of familie, vinden plaats achter glas. Alle communicatie wordt meegelezen, opgenomen en uitgeluisterd”, vertelt hij. „Ook in de sportruimte ben je helemaal alleen. De instructeur kijkt vanachter het glas mee.” Van den Heuvel: „Dat maakt het ook zo zwaar en is de reden dat er door advocaten is geprocedeerd. Ze vonden het geestelijke marteling om mensen zo lang geïsoleerd te houden”, vertelt hij. „Maar ik vind het helaas onontkoombaar. In het verleden waren er in Nederland heel gewelddadige ontsnappingen waarbij soms personeel gegijzeld werd. Toen is besloten om naar buitenlands model de EBI te bouwen. Sinds het bestaan is nooit iemand ontsnapt. Het werkt dus wel.” Geblinddoekt De instelling vierde in 2018 haar vijfentwintigste verjaardag. Journalisten van Omroep Brabant mochten destijds met een camera naar binnen. Het was een beklemmende ervaring, vertelt programmamaker Jolien van de Griendt, die in totaal drie keer langsging. „Elke seconde, elke millimeter: alles wordt geregistreerd en gecontroleerd.” De criminelen worden geblinddoekt binnengeleid, om te voorkomen dat ze iets zien van de beveiliging. Of weten welke route naar buiten leidt. Ze hebben geen flauw idee waar ze zitten of naartoe gaan. Pas in een afgesloten ruimte gaat de blinddoek af, vertelt Van de Griendt. Daar worden ze gevisiteerd. De kosten per gedetineerde bedragen ongeveer 532 euro per nacht. ’Bizarre wereld’ In de gevangenis is het extreem klinisch. „Er ligt geen kruimeltje op de grond”, vertelt Van de Griendt. „Het is een heel bizarre wereld.” De gang loopt in een lichte kromming en de celdeuren zijn gericht op een transparante fitnessruimte. Bewakers kunnen altijd zien wat gedetineerden uitspoken. „Echt alles wordt in de gaten gehouden. Om te voorkomen dat gedetineerden medewerkers kunnen gijzelen, of zelfs ontsnappen”, aldus de programmamaker. „Celdeuren worden niet met een sleutel geopend. Dat gebeurt op afstand”, vertelt een bewaker in de film. Hiermee wordt voorkomen dat een corrupte medewerker zelfstandig een verblijf opent en helpt bij een ontsnappingspoging. Ook de cel is klinisch ingericht. Douchen gebeurt in de celruimte zelf. Het bed is aan de grond vastgeschroefd en op apparatuur zoals de tv zitten verzegelingsstickers. Zo kunnen bewakers tijdens de dagelijkse inspecties zien of gedetineerden eraan hebben gerommeld. Betonnen muur Het uitzicht is een betonnen muur. Het bezoekregime is nog soberder. Bij hoge uitzondering mag iemand in persoon komen, slechts een keer per maand. Lichamelijk contact is daarbij streng verboden. Alleen een hand geven is toegestaan, vertelt een bewaker. Zelfs knuffelen met je kind is streng verboden. „Ook kinderen kunnen volgens een beveiliger worden ingezet voor een gijzeling. Of er kan iets in een luier zitten.” Ontsnappen tijdens het dagelijkse luchtuurtje? Vergeet het maar. De luchtplaats heeft een stalen dak, vertelt Van den Heuvel. „Het enige zwakke punt - tussen aanhalingstekens dan - is het moment dat gedetineerden naar de rechtbank moeten worden vervoerd. Maar dat gaat op een dusdanige manier, dat je het als crimineel niet in je hoofd haalt om iets te proberen. Er worden ook wel afleidingstransporten georganiseerd, zodat je nooit precies weet wie in welke auto zit.” Dit verhaal verscheen eerder op 19 december 2019 in gewijzigde vorm op de site van De Telegraaf