IJ-Kabelbaan Amsterdam komt eraan

Het duurt nog een paar jaar, maar nu ziet het er al naar uit dat de skyline van Amsterdam in het Westelijk Havengebied en in Noord een paar imposante pilaren kent met daartussen zwevende bakjes vol reizigers. Het idee komt uit de koker van Willem Wessels en Bas Dekker. Hoewel de plannen in 2015 nog door de gemeente werden afgeschoten, is de reactie nu juist ronduit positief. Het idee is om de kabelbaan in twee fases op te knippen: als eerste moet er een kabelbaan komen tussen NDSM (Cornelis Douwesweg) naar de Minervahaven. In een latere fase wordt daar een tweede tracé aan toegevoegd: vanaf de Minervahaven naar de Hemknoop. In 2006 doet Wessels, die civiele techniek aan de TU studeerde, raadslid was voor D66 en opklom tot directeur van de afdeling Verkeer en Vervoer (en locosecretaris) bij de gemeente Amsterdam een suggestie bij zijn afscheid: een kabelbaan over het IJ, hoe mooi zou dat zijn? Een bezoek aan de kabelbaan in Barcelona inspireerde hem: dit moeten we in Amsterdam ook zien te realiseren. En wat in een afscheidsrede werd opgenomen, neemt nu serieuze omvang aan. IJbaan In 2014 schreef Dekker een ingezonden brief over zijn initiatief ’IJbaan’ om Noord te verbinden met een stedelijke kabelbaan over het IJ. Hij kwam toen in contact met Wessels. Sindsdien hebben ze ’alles wat maar te onderzoeken valt, onderzocht’, zo stellen ze. Dat de plannen niet alleen toekomstmuziek zijn, komt direct naar voren. „Het is absoluut geen attractie, maar moet een nieuwe, elektrische openbaarvervoermethode worden”, zeggen de heren, die verenigd zijn in de stichting IJbaan. „Sterker nog: ons streven is om de kabelbaan in 2025, bij de viering van 750 jaar Amsterdam, te openen. Dat is haalbaar.” In juni 2017 kreeg de stichting vervolgens van de gemeente medewerking om een haalbaarheidsonderzoek te doen naar de kabelbaanverbinding. In 2015 vond de gemeente het plan nog ’geen bruikbaar idee’ en werd het terzijde geschoven. Maar het duo liet zich niet uit het veld slaan en verzamelde middels crowdfunding voldoende geld voor een onderzoek dat door Arcadis werd uitgevoerd. En wat bleek: de conclusie luidde dat er voldoende vervoerswaarde is om een kabelbaan serieus te overwegen. Veel gebruikers Inmiddels zijn de heren al stappen verder. Architecten en ingenieurs maakten een ontwerp en onderzochten opnieuw wat de vervoerswaarde is: op basis van de gegevens die zijn verzameld blijkt dat er per dag zo’n 3500 mensen gebruik zullen maken van de kabelbaan (in de eerste fase). Later loopt dat op naar ruim 7000. In de tweede fase (dus als de Hemknoop is gerealiseerd) zelfs naar meer dan 8000 gebruikers per dag. „Eerst werd er nog weleens spottende gezegd dat we een skilift wilden installeren”, zegt Bas Dekker, die bedrijfskunde heeft gestudeerd en tegenwoordig als partner verbonden is aan een adviesbureau dat zich richt op technologie en duurzaamheid. „Tegen dat skiliftbeeld moesten we ons eerst wel even verweren. Maar toen we onze ontwerpen lieten zien, waren velen meer overtuigd. In tal van andere steden wordt overigens al naar volle tevredenheid gebruikgemaakt van een kabelbaan. Deze kabelbaan is ook echt gebouwd als openbaarvervoervoorziening. We hebben het ontwerp zo gemaakt, dat er in de bakjes gemiddeld zo’n 35 mensen kunnen. Ook is er ruimte voor de fiets; er passen per bakje zo’n tien fietsen en personen in. In ongeveer vier minuten ben je dan over het IJ.” Treintje Om de kabelbaan meer als openbaarvervoervoorziening te zien, komen er op de stations meerdere bakjes naast elkaar te hangen. „Als het ware sta je voor een soort treintje met verschillende ingangen. Een voor een vertrekken de bakjes. Mensen kunnen rustig instappen. Overigens: we hebben ook in de tekeningen rekening gehouden met fietsers. Onder elk station moet een fietsenstalling met deelfietsen komen. Als je niet met de fiets over het IJ wilt, kan die gewoon worden gestald. En aan de andere kant van het water weer een nieuwe deelfiets worden opgehaald.” Wessels benadrukt dat het hele gebied tussen Noord en West op deze manier ontsloten wordt. „Het eerste tracé kost 90 miljoen euro, exclusief btw. Als we het traject doortrekken naar de Hemknoop komen de kosten in totaal op 140 miljoen uit. Er zijn al banken, grote bedrijven en geldschieters die veel willen investeren in dit plan.” Omdat de kabelbaan volledig elektrisch wordt aangedreven, bestaan er ook nog (Europese) subsidies die kunnen worden aangeboord. Steun uit haven „Het mooie aan dit project is dat het plan ook de volledige steun van de nautische sector en het Havenbedrijf kent”, zegt Wessels. Hoewel het plan eerst ondergebracht is in het gemeentelijke project ’Sprong over het IJ’ (dat momenteel eerst door een adviescommissie onder de loep wordt genomen omdat er veel nautische bezwaren aan de aanleg van fietsbruggen kleven), is dat momenteel niet meer zo, bevestigt een woordvoerder van verkeerswethouder Sharon Dijksma. „Het is een mooi initiatief en we zijn momenteel aan het kijken wat er mogelijk is.” Bovendien heeft de gemeenteraad een motie aangenomen waarin het college wordt verzocht om zich in te spannen om tot afspraken met de initiatiefnemers van de kabelbaan over het IJ te komen, onder andere over de taak- en kostenverdeling en de planning. „Het college gaat deze motie uitvoeren. Dit traject loopt naast het advies dat de Adviescommissie Oeververbindingen gaat uitbrengen.” Volgens de initiatiefnemers is het nadrukkelijk de bedoeling dat reizigers met een ov-chipkaart ook gebruik kunnen maken van de kabelbaan. „Het is echt een verbinding van Noord naar West en andersom. We onderzoeken nog wel hoe we verschil kunnen maken in forenzen en dagjesmensen, die mogelijk ook vanaf 120 meter hoogte over Amsterdam willen kijken. Als we daarmee een deel kunnen terugverdienen is dat natuurlijk mooi meegenomen.” 750 jaar Wat de initiatiefnemers betreft blijft het niet alleen bij een kabelbaan in Noord en West, maar ook in Oost (van het Hamerstraatgebied in Noord naar het Oostelijk Havengebied, bij het Azartplein). Wanneer de eerste schop de grond in gaat in Noord en West? „Wij willen tijdens de viering van Amsterdam 750 jaar in 2025 de bakjes door de lucht zien gaan. We hebben de onderzoeken en het schetsontwerp ingediend bij de gemeente en hopen goede afspraken te kunnen maken. Maar gezien het enthousiasme waarmee wordt gereageerd op onze plannen, hebben we daar veel vertrouwen in. Dan gaan we natuurlijk nog een vergunningstraject in. In 2024 hopen we alles te hebben draaien en kan er volop worden getest. Dat moet echt haalbaar zijn, maar dan zijn we natuurlijk wel afhankelijk van de afspraken die we nu gaan maken met de Vervoerregio en de gemeente.”