Welke financiële verplichtingen heeft een stiefouder?

Onderhoudsplicht voor stiefouders

Het Burgerlijk Wetboek bepaalt dat een stiefouder gedurende zijn huwelijk of geregistreerd partnerschap verplicht is levensonderhoud te verstrekken aan de tot zijn gezin behorende kinderen van zijn echtgenoot of geregistreerde partner.

In de eerste plaats is de stiefouder dus enkel onderhoudsplichtig richting de kinderen van zijn partner als hij met haar is gehuwd of een geregistreerd partnerschap heeft. De ongehuwde partner van de moeder wordt niet als stiefouder aangemerkt een heeft dus geen zorgplicht naar zijn stiefkinderen.

In de tweede plaats bestaat de onderhoudsplicht voor de stiefouder enkel als zijn stiefkinderen tot zijn gezin behoren. Daarmee wordt bedoeld dat zij hoofdzakelijk bij hem en de moeder van de kinderen in huis wonen. De vrouw die met de vader van deze stiefkinderen getrouwd is, is derhalve geen stiefouder als deze kinderen twee weekenden per maand bij hen zijn en de helft van de vakanties.

In de derde plaats bestaat deze onderhoudsplicht enkel gedurende het huwelijk of het geregistreerd partnerschap met de moeder. Dit betekent dat bij echtscheiding of ontbinding van het geregistreerd partnerschap de stiefouder geen kinderalimentatie hoeft te betalen voor zijn stiefkinderen.

In de praktijk

Er gaan in de praktijk stemmen op in twee uiteenlopende richtingen. Sommigen zijn van mening dat net als in bijvoorbeeld Duitsland de onderhoudsplicht voor de stiefouder in het geheel moet worden afgeschaft. Enkel de ouders van kinderen zijn onderhoudsplichtig richting hen en derden niet. Anderen vinden het onderscheid tussen de gehuwde en ongehuwde stiefouder ongerechtvaardigd. Een dergelijk onderscheid is volgens hen niet realistisch. Er wordt zo af en toe wel eens geprobeerd een ongehuwde stiefouder onderhoudsplichtig te maken maar deze pogingen lopen steevast op niets uit.

Recentelijk heeft Hof Den Haag echter een merkwaardige uitspraak gedaan (ECLI:NL:GHDHA:2014:943). Het hof oordeelt dat het onderscheid tussen de formele stiefouder en de nieuwe partner die samenleeft met de verzorgende ouder niet meer van deze tijd is en die ongelijkheid mogelijk in strijd is met artikel 8 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens. In dit artikel is het recht op bescherming van het gezinsleven verankerd. Omdat er in dit specifieke geval geen ‘family life’ is tussen de stiefkinderen en de partner van de moeder, neemt het hof geen onderhoudsplicht van de stiefouder aan, maar indien de samenleving langer voortduurt en meer tekenen van een gezinsleven gaat vertonen kan dit anders worden. Volgens het hof behoort met andere woorden, afhankelijk van de band tussen de stiefouder en de stiefkinderen, een onderhoudsplicht voor de ongehuwde partner van de moeder tot de mogelijkheden. Dit is een eerste uitspraak die in de richting gaat van een onderhoudsplicht voor de ongehuwde partner van de moeder.

Vooralsnog staat deze uitspraak van het Hof Den Haag op zichzelf. De geleerden zijn in ieder geval nog niet eensgezind. De toekomst zal moeten uitwijzen welke kant het opgaat.