Antoinette de Jong: powervrouw door pesterijen

Maandag begint de Week Tegen Pesten. Met als thema ’Wees een held, met elkaar’. De Jong (24) geldt wat dat betreft als lichtend voorbeeld. Als jong meisje in Friesland werd ze vanwege haar rode haren jarenlang te grazen genomen door schoolgenootjes. Maar mede door de lessen die De Jong op jonge leeftijd leerde, kon ze uiteindelijk wel uitgroeien tot een van Nederlands beste schaatssters. Daar staat ze dan. Te stralen. Op het hoogste podium in Collalbo. Met een gouden plak om haar nek. Omringd door besneeuwde Dolomieten-toppen en een uitgelaten menigte geniet ze van het moment. Europees kampioene allround. Ze kust haar medaille. Het leven lacht haar toe. Tijden veranderen. Gelukkig maar. De Jong is het gewend om in het middelpunt te staan, al was dat vroeger op een veel minder aangename manier. Als kind wordt ze na school vaak opgewacht en ingesloten door een groep pestkoppen. Ze wordt van haar fiets getrokken en beledigd. Want ja, ze is anders, ze heeft rood haar. Als de kleine Antoinette na een zware dag weer eens verdrietig thuiskomt, slepen haar gouden dromen haar er dikwijls doorheen. Ze geven haar net dat beetje zelfvertrouwen om te durven blijven dromen dat alles ooit beter wordt. „Laatst keek ik oude foto’s terug en schrok ik gewoon een beetje. Ik dacht: wow, wat was ik voordat het pesten begon eigenlijk een blij en zorgeloos meisje.” De Jong doet zelfbewust en zelfverzekerd haar verhaal in het Sportstad Café in Heerenveen. Zonder problemen kiest ze haar woorden. Nergens is een vleugje onzekerheid te bespeuren. Dat is wel eens anders geweest. Als Antoinette op zesjarige leeftijd met haar ouders Dirk en Liesbeth en haar vier jaar jongere zusje Michelle van Heerenveen naar het kleine Rottum verhuist, na een woningruil met opa Abele en oma Anneke, staat haar leven al snel op zijn kop. Waar in het stedelijke Heerenveen niemand opkijkt van iemand die er ’anders uitziet’, is de plaatselijke jeugd in Rottum een stuk minder gewend. Wanneer ze haar eerste stappen zet in groep 4 van basisschool De Ynset krijgt ze al snel enkele pestkoppen achter zich aan. De gemeneriken moeten haar continu hebben. Er is geen sprake van onzekere jongetjes die zich geen raad weten met een stiekeme verliefdheid. Nee, het is geen meisjes plagen, zoentjes vragen. Het gaat veel verder dan dat. Antoinette wordt in het klaslokaal meer dan eens tegen de kachel gedrukt en met gym worden ballen tijdens spelletjes trefbal net even harder op haar afgevuurd dan op anderen. En na afloop zijn haar kleren dan weer uit de kleedkamer verdwenen. Tijdens een weekendje Ameland met de klas gaat het telkens over de vuurtoren. Niet de wit-rode Bornrif, die uitkijkt over het eiland, maar over haar. De Jong: „Ik werd gekleineerd tot de max. Het ging maar door. Niet een of twee keer per dag, maar vijftien tot twintig keer. Na de laatste bel bleef ik meestal hangen, zodat iedereen weg was en ik veilig naar huis kon.” Van een altijd goedgeluimd meisje verandert De Jong razendsnel in een onzeker grietje dat het liefst alleen is. Ze begint zich terug te trekken op de boerderij, waar ze zich vaak verdrietig voelt. Alleen ook. Want haar problemen durft ze met niemand te delen. Haar blauwe plekken verbergt ze, zodat haar ouders ze niet hoeven te zien. Ze schaamt zich. Alsof het allemaal háár schuld is. „Ik wilde mijn ouders niet met mijn problemen belasten. Ik was sowieso al niet zo’n prater, maar hield nu echt alles voor mezelf. Ik probeerde me groot te houden.” De enige bij wie ze haar hart durft te luchten, is haar pony Donja. Samen gaan ze op zonnige middagen ’op reis’. Met een tasje en een kleedje trekken ze dan het weiland in, om samen te ’picknicken’. Het uitje vormt een uitlaatklep. „Donja was als een vriendinnetje voor me. Tegen haar durfde ik wel over het pesten te praten. Ook onze hond kwam thuis vaak bij me liggen. Het was alsof de dieren voelden dat ik wel wat steun kon gebruiken.” De Jong wordt ook op een andere manier geholpen door Donja, met wie ze in de weekenden bij springwedstrijden prijzen wint. Het geeft haar het broodnodige zelfvertrouwen. „Ik vond iets waar ik goed in was. Iets waar ik voldoening, energie en geluk uit kon halen. Zo kon ik verder.” Maar zelfs die succesjes worden haar niet gegund door de pestkoppen. Wanneer ze tijdens de maandagse kringgesprekken trots vertelt over gewonnen wedstrijden, ontstaat steevast geroezemoes. „’Komt zij weer’, werd dan gezegd. Het was daardoor alsof ik er niet mocht zijn. Op een gegeven moment stopte ik ook maar met het vertellen van verhalen.” In groep 8 besluit De Jong het heft in eigen hand te nemen. Ze gaat haar haar verven. Het pesten stopt, maar de scherven van een gebroken jeugd zijn daarmee niet direct bij elkaar geraapt en aan elkaar gelijmd. „Op een gegeven moment was mijn haar zwart. Verschrikkelijk, want dat paste helemaal niet bij mij. Als ik in de spiegel keek, zag ik een totaal ander persoon. Dat wilde ik niet. Ik wilde me niet verschuilen achter een andere haarkleur. Want waarom zou ik niet mezelf mogen zijn? Via het schaatsen kwam ik uiteindelijk in aanraking met een mental coach. Die was bedoeld om van mij een betere sporter te maken, maar hielp mij ook om mijzelf te vinden.” De zoektocht blijkt succesvol en op haar 21e is De Jong eindelijk ’zichzelf’. Het is het begin van een tweede leven, een stuk vrolijker leven. Dat ze alle rotjaren daadwerkelijk een plekje heeft gegeven, blijkt uit het feit dat ze meermaals doorschakelt en vertelt hoe haar pijnlijke jeugd haar tot een stabieler persoon heeft gemaakt. „Nu ben ik juist blij met mijn haar, het maakt mij uniek. Wat ik ooit verschrikkelijk vond, vind ik nu juist mooi. Als je een last kunt ombuigen in iets positiefs, maakt dat je alleen maar sterker. Het pesten heeft veel pijn gedaan, maar nu kan ik zeggen dat ik overal voor kan en durf te vechten. Niet alleen in het schaatsen, maar ook in het echte leven.” De pestkoppen van vroeger komt ze nog wel eens tegen. Alsof er niets aan de hand is, proberen ze dan een praatje aan te knopen. Nu De Jong een bekende schaatsster is, vinden ze haar plots wél leuk. De Jong haalt haar schouders op en prikt achteloos in een brokje geitenkaas van haar salade als het onderwerp ter sprake komt. „Ach, die jongens hadden waarschijnlijk problemen en reageerden dat op mij af. Dat is vaak zo bij pesters. Ik ben niet vergevingsgezind, maar ga me er ook niet meer druk om maken. Het is geweest. We kunnen er niets meer aan doen.” Dat De Jong zo openhartig naar buiten treedt met haar verhaal, doet ze niet zonder reden. „Ik denk dat gepeste jongeren veel kunnen hebben aan het verhaal van iemand die iets vergelijkbaars heeft meegemaakt en ondanks alles alsnog iets van zijn of haar leven heeft weten te maken. Daar kunnen ze zich aan vastklampen. Ik zeg altijd: doe iets waar je goed in bent en steek daar je energie in. Dan kun je alles overwinnen en mooie dingen bereiken. Iedereen is ergens goed in.”