Leonid Slutsky, de Russische knuffelbeer van Vitesse

De op 4 mei 1971 in Volgograd geboren Leonid Slutsky is dolgelukkig dat hij de feestdagen kan doorbrengen in de besneeuwde Italiaanse Alpen. Het kwakkelwintertje in Nederland kan de Vitesse-trainer niet bekoren. Slutsky mag dan in veel opzichten niet beantwoorden aan stereotypen die bestaan over de Russen, zijn voorliefde voor sneeuw en ijzige kou is zo Russisch als het maar zijn kan. „Voor mij moét het koud zijn en móet er sneeuw zijn met de feestdagen. Als dat niet zo is, voelt het gewoon raar aan. En dat geldt voor iedere Rus.” De gedachten van Slutsky gaan terug naar de vreemdste jaarwisseling die hij ooit meemaakte. „Ik heb één keer nieuwjaar gevierd in Buenos Aires. Geen sneeuw, geen kou, maar dertig graden met zon. Dat kan echt niet. Het was de slechtste jaarwisseling ooit. We waren daar, omdat we een trip naar Antarctica hadden gemaakt vanuit Ushuaia.” Zuidpool Op de Zuidpool kon Slutsky zijn hart ophalen wat zijn voorliefde voor sneeuw en ijs betreft. „We gingen met een schip vanuit Argentinië naar Antarctica. Op die boot zaten honderd mensen en zestig van hen kwamen uit Nederland. Waar je ook heen gaat ter wereld, er zijn altijd Nederlanders. Jullie zitten echt overal. Het was een bijzondere trip. We hebben veel pinguïns en ijsbergen gezien en ook walvissen. Eén nacht sliepen we in een iglo en we hebben gekajakt tussen de ijsbergen. Ik heb twee keer een ijsberg zien kantelen, een van de meest indrukwekkende dingen die ik in mijn leven heb gezien. Wat een kracht komt daarbij vrij.” „Als kind in de Sovjet-Unie had ik nooit kunnen bedenken dat ik ooit naar Antarctica zou gaan. Het buitenland was sowieso ver weg. Op mijn zeventiende ging ik voor het eerst de grens over, toen we met onze voetbalploeg deelnamen aan een internationaal toernooi in Antwerpen. Het was of ik op een andere planeet kwam. Ik zag voor het eerst van mijn leven ananas en bananen, dronk voor het eerst Coca Cola en ik zag een levensstandaard die zoveel hoger lag. Volle winkels, mooie kleding, noem maar op.” „We mochten veertig roebel wisselen, dat was ongeveer veertig dollar. En werden voor een groot dilemma gesteld. Zouden we daarvan een Adidas trainingspak kopen of een cassetterecorder? Het was het een of het ander. De moeilijkste keuze in mijn leven. Ik ben voor de cassetterecorder gegaan en heb daar nog jaren plezier van gehad. Ik was de koning bij mijn vrienden in Volgograd, omdat ik voor iedereen muziektapes kon opnemen en kopiëren. Niemand had zoiets.” Rode Leger „Volgograd heette vroeger Stalingrad en is bekend door de grote veldslag in de Tweede Wereldoorlog. De oorlog is alom aanwezig in de stad. Er zijn veel monumenten en museums die eraan herinneren en ook in mijn jeugd speelde de geschiedenis een grote rol. Elke schoolklas adopteerde een paar veteranen, mannen die voor onze vrijheid hadden gevochten. Die gaven we als klas extra aandacht. Elke week gingen we bij hen langs om te helpen. We zorgden voor extra voedsel, deden boodschappen en hielpen met schoonmaken. En daarbij hoorden we natuurlijk de verhalen over de verschrikkingen van de oorlog. Ik ben trots op wat het Rode Leger heeft gedaan in Volgograd. Als de Duitsers de Wolga hadden overgestoken, dan zou de oorlog verloren zijn geweest. Dan hadden de wegen naar de Oeral en Siberië open gelegen. Deze overwinning van het Rode Leger is cruciaal geweest voor het verloop van de hele Tweede Wereldoorlog.” Ondanks zijn interesse in geschiedenis is terugverlangen naar het land van zijn jeugd aan Slutsky niet besteed. „Het nieuwe Rusland is op alle vlakken beter dan de Sovjet-Unie. Als ik zie hoe de kinderen van mijn voetbalacademie uit Volgograd in het leven staan en ik vergelijk dat met mijn eigen jeugd, dan is dat verschil enorm. Dit is een compleet nieuwe generatie, heel open, heel vriendelijk, ze spreken Engels, zijn goed opgeleid en laten een nieuwe wind waaien. In de Sovjet-Unie-tijd moest iedereen hetzelfde zijn. Dezelfde kleding, dezelfde school, alles hetzelfde. Je zag geen onderscheid tussen mensen. Het waren net robots. Nu kan iedereen zichzelf zijn en een eigen individu zijn.” Slutsky heeft zelf dankbaar gebruik gemaakt van de mogelijkheden, die de politieke omwenteling in zijn vaderland heeft geboden. Na vele successen in Rusland, waar hij met CSKA Moskou drie keer beslag wist te leggen op de landstitel en doordrong tot de kwartfinales in de Champions League, verkende hij nieuwe vergezichten bij Hull City in Engeland en sinds dit seizoen bij Vitesse. „Ik heb bij CSKA Moskou een ongelofelijke tijd gehad met geweldige prestaties. Maar op een bepaald moment was ik echt doodmoe en had ik niet meer de extra motivatie die je nodig hebt. Ik begreep dat ik iets moest veranderen in mijn leven. Ik heb CSKA om beëindiging van mijn contract gevraagd en ben gaan nadenken wat mij een nieuwe motivatie kon bezorgen. Toen is het idee van een internationale carrière bij me opgekomen.” Ambassadeur Kenmerkend voor de drive van Slutsky is dat hij geen woord Engels sprak toen die ambitie hem in de greep kreeg en dat hij om zijn internationale droom waar te maken drie maanden lang acht uur per dag studeerde aan een talenopleiding in Engeland. Het tekent zijn instelling, net zoals dat geldt voor zijn bereidheid om zich te verdiepen in het land waar hij werkt. Met die houding dwingt hij veel respect af in Arnhem en is hij een waardige ambassadeur van Rusland, het land dat door tal van (geo)politieke strubbelingen de laatste jaren weer steeds verder van het Westen af is komen te staan. „Ik ben maar één Rus en ik vertegenwoordig niet alle Russen. Dat is een te grote verantwoordelijkheid. Maar ik probeer op mijn manier Rusland wel goed te vertegenwoordigen. Ik ben een trotse Rus en dat blijf ik, maar ik wil me ook aanpassen in het land waar ik werk. Nu ik hier in Nederland werk, wil ik alles over dit land weten, tradities, geschiedenis, de regels, alles.” Het summum van die open houding was de viering van het Sinterklaasfeest op de club, waarbij Slutsky zich als goedheiligman manifesteerde. „Voor mij was het helemaal niet vreemd om Sinterklaas te spelen, want in Rusland hebben we de figuur Ded Moroz, wat ’vader winter’ betekent. Dat is onze Kerstman of Sinterklaas. Ded Moroz is ook een figuur met mooie kleding en een lange baard, die cadeautjes komt brengen. In Rusland heb ik heel vaak Ded Moroz gespeeld. Als jongen van achttien heb ik Ded Moroz gespeeld in ons flatgebouw en heb ik bij misschien wel zestig appartementen de cadeautjes bezorgd.” Slaven Ook in zijn werkwijze als trainer heeft Slutsky zich aangepast aan Nederland. „Russische spelers kun je bijna als slaven behandelen. Je zegt wat ze moeten doen en dan doen ze het ook, wat het ook is. Nederlandse spelers niet. Die vragen altijd eerst waarom ze iets moeten doen. Dat is compleet nieuw voor me. Zoals het ook onbestaanbaar is dat een Russische speler naar de trainer stapt en vraagt waarom hij niet speelt. Dat gebeurt in Rusland gewoon nooit. Hier is dat anders. Ik pas me aan die gewoonte aan en ik geef op die vragen netjes antwoord.” „Het lijkt wel of Nederlandse sporters altijd eerst wakker geschud moeten worden. De mensen hier zijn ontspannen, hebben een goed leven. Vanuit mijn oogpunt als coach hebben de Nederlanders een beetje te veel van het goede en comfortabele leven. In Rusland zeggen we: het zijn de hongerige spelers die succes hebben. Qua infrastructuur en opleiding is alles top in Nederland, maar door de hoge levensstandaard ontbreekt er wel wat aan de extra motivatie en kracht om er maximaal voor te gaan. Een groot verschil met Rusland, waar de mensen gewend zijn om overal keihard voor te knokken.” Die mentaliteit heeft Slutsky zelf ver gebracht in zijn trainersloopbaan. Na alle successen behoort hij tot de bovenlaag in zijn land, die kan leven als een wereldburger. Daarom brengt hij de eindejaarsvakantie met zijn gezin ook niet door op de 33e etage van zijn Moskouse flat, maar hoog in de Italiaanse Alpen. „Vanuit de Sovjet-tijd is Nieuwjaar de belangrijkste feestdag en niet kerstmis, omdat er in de Sovjet Unie officieel geen religie was. Nieuwjaar vier je met familie en vrienden. Zoals elk jaar huren we voor deze periode met een groep vrienden, bestaande uit vijf families, een groot huis in de Alpen. Soms in Frankrijk, soms in Oostenrijk en dit jaar in Italië. In dat grote huis brengen we met z’n allen de feestdagen door. Lekker eten met elkaar, plezier maken. Maar wat we vooral veel doen, is skiën. Heerlijk. In de kou en in de sneeuw.”