Hollands glorie in World Cup

Doorbraak junioren Visser en Kemkers Leangen Kunstis. Noem de naam en bij KLM-piloot Leo Visser zal vast geen lampje meer gaan branden. Misschien dat Trondheim, de plaats in het hoge noorden van Noorwegen, in combinatie met een jaartal hem iets zegt. Op deze ijsbaan in de open lucht beleefde de World Cup de vuurdoop in de winter van 1985-1986. Twee 500 meters, twee keer een 1000 meter en een race over 1500 meter en vijf kilometer. Alleen mannen, schaatsers uit amper tien verschillende landen, kortom: nog geen spetterend evenement. Oranjes afvaardiging, bestaande uit drie stayers – Visser, Gerard Kemkers en Henry Kraaijenbos – had wel direct succes. Nadat Kemkers op de eerste dag als junior achter een Scandinavisch kwartet naar de vijfde plaats reed op de 1500 meter, prikte Visser een etmaal later raak op de langste afstand van het weekeinde: de 5000 meter in 7.25,33. Een kleine twee seconden sneller dan Kemkers, die op zijn beurt olympisch kampioen Tomas Gustafson nipt wist voor te blijven: 7.27,21 tegen 7.27,28. „Die eerste wereldbeker kan ik me zeker nog herinneren”, zegt de 52-jarige Kemkers. „Ik was hartstikke jong en kwam eigenlijk nog helemaal niet in aanmerking voor deze wedstrijden. „Het was de eerste winter dat de World Cup werd geïntroduceerd. In ons land reageerde men: ’Wat motten we ermee? We zijn gewend WK’s, EK’s en NK’s te rijden, dat is schaatsen. Die wereldbeker is weer zo’n innovatief idee van de ISU’. Tegelijkertijd constateerde Henk Gemser – de bondscoach in die tijd – dat het niet in zijn programma paste. Toen werden er junioren gebeld en gevraagd of die even naar Noorwegen wilden gaan, want we konden het als groot schaatsland niet maken om helemaal niet te verschijnen.” De jonkies namen de honneurs meer dan voortreffelijk waar. „Tja, dat hield je niet voor mogelijk, dat Leo en ik op een buitenbaan in de sneeuw gewoon 1 en 2 werden. Dat was een vreemde gewaarwording hoor, we waren gewend naar de grote namen te kijken, zoals Rolf Falk-Larssen, Geir Karlstad en Tomas Gustafson. Heel bijzonder om er plotseling tussen te rijden, én die mannen te kloppen!” De knappe prestaties bleken geen garantie om voortaan tot de vaste kern van het wereldbekercircuit te behoren. „Nee, de bondscoach mocht beslissen wie hij meenam. Onze winst zat ’m vooral in het feit dat we internationaal waren doorgebroken. Zo’n reis en uitzonderlijk weekend gaven onze carrières een jump. We keerden terug met een schat aan ervaring en heel veel vertrouwen. Want we hadden laten zien dat we internationaal bij de besten hoorden”, aldus de Groninger, die twee seizoenen later (1988-1989) als eerste Nederlandse schaatser een overall zege in een World Cup-klassement bemachtigde: 5000/10.000 meter. „Dat was destijds best een aardige prijs. De World Cup begon langzamerhand zijn plek te krijgen. Toch had een interland, een wedstrijd die we vandaag de dag niet meer kennen, nog meer aanzien dan de wereldbeker. Geld verdienen? Haha, de verdiensten kwamen pas nadat ik was gestopt.” YVONNE VAN GENNIP Yvonne van Gennip, de ijskoningin van de Winterspelen in Calgary (1988, drie keer goud), veroverde in het najaar van 1986 haar eerste ’scalpen’ op dit podium: eerste op de 1500 en 3000 meter tijdens wereldbekerwedstrijden in Thialf. „Daar weet ik helemaal niets meer van”, zegt Van Gennip lachend. „Ik heb de uitslagen opgezocht en weet nu dat het een soort Nederlands onderonsje was, bijna geen tegenstand uit het buitenland. Vandaar dat er niets is blijven hangen.” Ze doelt vooral op het ontbreken van de Oost-Duitse machines die - mede door naderhand aangetoond dopinggebruik - nagenoeg onverslaanbaar waren. Tot op het buitenijs van Helsinki, een paar maanden later: een buitengewoon sterk gereden 1500 meter werd de eyeopener. Van Gennip versloeg Andrea Ehrig en Karin Kania-Enke. „Ze zijn dus niet helemaal onverslaanbaar, dacht ik meteen, ook met het oog op de Spelen van Calgary. Als zij nou een slechte dag hebben en ik een keer een heel goede, dan zou het zomaar heel leuk kunnen worden. Maar op hetzelfde moment overviel me het idee dat die Oost-Duitsen op de Spelen natuurlijk nooit een slechte dag zouden beleven. De rest is geschiedenis, hè.” Timmer vaakst aan de start Dat verleden komt zelden aan de orde wanneer Van Gennip nu afspreekt met een andere grootheid van het vaderlandse vrouwenschaatsen, Marianne Timmer. De Sappemeerse, 45 intussen, won eveneens drie keer de hoogste olympische onderscheiding. Daarnaast is ze de Nederlandse schaatsster die met ruime voorsprong de meeste World Cups reed: 282. Ze schrikt ervan wanneer ze dat aantal hoort, maar noemt het ook een logisch getal. „Ik heb de wereldbekers altijd zoveel mogelijk willen rijden, omdat ik ze nodig had om te groeien naar de grote toernooien. Bovendien vond ik ze erg gaaf. Internationale startvelden, werken aan het gevoel van timing dat weer moest kloppen, daar had ik ritme van wedstrijden voor nodig”, vertelt Timmer. Haar 43e start, op de buitenbaan van Innsbruck (22 februari 1997), leidde tot de eerste World Cup-overwinning. „Volkomen onverwacht”, stelt ze enthousiast. „Dat zijn momenten die ik niet vergeet. We moesten heel vroeg schaatsen, omdat het zo warm was. Dat betekende om vijf uur opstaan. Na de races zaten we met z’n allen in de zon op de tribunes, zo gaaf. Kijk, in die jaren had je regelmatig wedstrijden in de buitenlucht, omdat veel banen nog niet overdekt waren. Tegenwoordig vinden veel mensen dat we weer meer buitenwedstrijden moeten schaatsen. Daar ben ik het niet mee eens. Het is misschien lekker voor je gevoel, maar het is eerlijker als iedereen gelijke omstandigheden heeft. Ik herinner me nog een WK sprint in Ikaho (1993) waar het in de laatste vier, vijf paar zo hard begon te waaien dat de bloembakken over het ijs gleden. Toen moest Christine Aaftink net rijden. Dat werd een rouletteshow die haar een podiumplaats kostte”, besluit Timmer, winnares van dertien World Cup-races.