De btw is een ’stille melkkoe’ voor de overheid, zeggen belastingexperts. „De btw is goed voor bijna een derde van alle belastinginkomsten van de rijksoverheid, maar slechts een tiende van alle Belastingdienst-medewerkers houdt zich ermee bezig”, zegt Bart van Zadelhoff, emeritus hoogleraar belastingrecht aan de Rijksuniversiteit Groningen en belastingadviseur. Typisch een gevalletje ’minimale inspanning, maximale opbrengst’. „De ondernemers doen het werk voor de fiscus. En voor consumenten doet deze taks veel minder pijn dan de inkomstenbelasting omdat hij in de prijzen zit verstopt.” En hoewel er ook nu nog groot verzet is tegen mogelijke door Brussel opgelegde belastingen, ís er al vijftig jaar een door Europa gedicteerde taks – de btw. „We hebben in feite het Franse stelsel overgenomen, die hadden sinds de jaren vijftig al een btw”, zegt Van Zadelhoff. Nederland had in plaats daarvan een omzetbelasting, maar die werd gebruikt om buitenlandse concurrentie buiten de deur te houden. „De overheid schatte de omzetbelasting voor een Philips-tv expres te hoog in, zodat ook het Duitse Siemens veel belasting moest betalen.” Niet handig in een Europese Gemeenschap waarvan de leden steeds meer handel met elkaar drijven. En dus voeren alle lidstaten de btw in. „Nederland was een van de initiatiefnemers”, zegt Bart Heijnen, btw-expert bij advieskantoor Loyens & Loeff. „Dus om nou te zeggen dat Brussel het ons heeft heeft opgedrongen, is niet helemaal eerlijk.” Toenmalig minister van Financiën Johan Witteveen (VVD) is zo enthousiast dat hij de btw al in 1969 invoert, terwijl het van Europa pas in 1970 had gehoeven. Net als bij de verhoging van het lage btw-tarief nu, compenseert Den Haag de hogere lastendruk met een verlaging van de inkomstenbelasting. Van de geschatte opbrengst – 730 miljoen gulden – steekt premier Piet de Jong ruim een vijfde in de bestrijding van werkloosheid, en de rest in een belastingverlaging voor met name de laagste inkomens. Het meer belasten van consumptie en minder van werk past bij de ambitie van Rutte III: werk moet lonen. We houden straks meer over van ons salaris en hebben meer vrijheid om ons geld zelf te besteden. Wie minder btw wil betalen kan dat immers makkelijk doen: door minder te kopen. Bij inkomstenbelasting heb je die vrijheid niet. Daarom zijn ook voorname denktanks als de OESO voorstander van meer btw en minder inkomstenbelasting. De btw-tarieven van 1969 zijn fors lager dan we nu gewend zijn: 4 procent op ’eerste levensbehoeften en cultuurgoederen’, 12 procent op de rest. Nu betalen we 9 of 21 procent btw. In al die jaren is het hoge btw-tarief maar twee keer verlaagd: in 1989, en in 1992. En helaas, de nieuwe belasting is niet van het type ’Leuker kunnen we het niet maken, wel makkelijker’. In De Telegraaf van 3 januari 1969 wordt gesproken van een ’gelaten ontvangst’ voor de nieuwe belasting. „Ik vond dit tijdschrift toch al te duur, die paar extra centen konden er nog wel bij”, tekent een verslaggever op uit de mond van een ’knorrige heer’. Restauranthouders klagen dat door de btw de relatie met de klant weer een beetje zakelijker wordt, en zijn charme verliest. En bij een levensmiddelenwinkel stelt een huisvrouw ’veel scherpe vragen over de prijsverhogingen, zoals vijf cent op een pak koffie en een kilo suiker, en tien cent op een liter koffiemelk’. En ingewikkeld blijft het. Want valt het aan de consument uit te leggen dat hij 9 procent btw betaalt over konijnenvoer, en 21 procent over het eten voor de cavia? Achterliggende reden: ’Flappie’ eindigt nog wel eens op het bord, de gemiddelde cavia zit niet in onze voedselketen. En nog zo eentje: leest u deze krant op papier, dan betaalt u 9 procent btw. Voor een digitaal abonnement geldt dan weer het hoge btw-tarief. Binnenkort komt daar een einde aan, maar dat mocht Nederland pas regelen ná goedkeuring uit Brussel. De gedachte achter de twee tarieven was dat huishoudens met lage inkomsten meer van hun geld zouden uitgeven aan eerste levensbehoeften. De btw-tarieven zouden zo nivellerend werken. Uit onderzoek blijkt echter dat het consumptiepatroon van huishoudens met lage en hoge inkomsten niet zo veel verschilt. „Eerste levensbehoeften: tegenwoordig zou een mobiele telefoon daar ook onder moeten vallen en dat doet hij niet”, zegt Redmar Wolf, hoogleraar belastingrecht in Groningen. „De btw is een hele simpele belasting, bedoeld om inkomsten voor de overheid te vergaren. Elke andere manier om hem te gebruiken is gedoemd te mislukken en maakt alles alleen maar nodeloos ingewikkeld. Eén vlaktaks zou veel beter zijn.” Daarmee zouden we niet eens de eersten zijn: Denen betalen 25 procent btw over alles wat ze kopen. „Ik wens de btw voor haar vijftigste verjaardag vooral meer eenvoud toe”, zegt belastingadviseur Heijnen. Het Europees Hof moet zich elk jaar buigen over honderden rechtszaken rondom de btw, en ook in Nederland zaait de vijftigjarige nog altijd verwarring. „Wie zonnepanelen heeft en teruglevert aan het stroomnetwerk, is een ondernemer, heeft het Europees Hof bepaald”, zegt Heijnen. „Maar welk bedrag kunnen eigenaren dan over de aanschaf van die panelen terugvragen? En hoe werkt dat dan? En moeten ze ook een btw-factuur naar hun stroomleverancier sturen? En ben je bijvoorbeeld btw-ondernemer als je je woning verhuurt via Airbnb? Allemaal erg ingewikkeld.” En hoewel de btw ooit bedoeld was om de belastingregimes van verschillende landen wat minder verschillend te maken, blijft internationale handel complex, zegt Albert Bomer, hoogleraar indirecte belastingen aan de Vrije Universiteit. Hij beziet de opkomst van niet-Europese webwinkels als Alibaba en Amazon met argusogen. „Wat doe je als een ondernemer van buiten de EU een dienst levert aan een Nederlandse consument, hoe in je de btw dan? Daar moet Brussel een antwoord op vinden.” „Btw is een simpele belasting, maar het is ook vrij simpel om ermee te frauderen”, zegt hoogleraar Wolf. Dat gebeurt in Europa op vrij grote schaal, hoewel het in Nederland volgens Wolf nog wel meevalt, met zo’n 2 miljard euro per jaar. „Er lekt jaarlijks in heel Europa tot wel honderd miljard weg, dat is echt dé ziekte van de btw”, aldus Van Zadelhoff. Allemaal ondernemers die wel btw in rekening brengen, maar niet afdragen – de berruchte btw-carrousel. „De oplossing is ófwel afschaffen dat ondernemers btw aan elkaar afdragen, óf de Belastingdienst meer en actueel inzicht geven in omzetdata. Maar het heffen van btw gaat nu zo efficiënt, dat het weglekken van geld ook wel een beetje wordt gezien als part of the deal.”
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/594c4c46-14c3-11e9-95c0-eff125725247.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/39b4c7d0-1a6a-11e9-ab8c-cd1ed2b42c7b.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/ff3dfd40-16d3-11e9-b9e6-0578ae6cf983.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/0dba99f0-1b57-11e9-bf27-d1f8d72fc4a4.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/31335316-1b4f-11e9-bea5-77a02513178a.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/64c61830-1b36-11e9-a4ef-a79f4e78c643.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/f3d6bcd2-1b4a-11e9-a316-1fa73be47cdc.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/a6229450-1b3d-11e9-bd48-6d1eda59c66c.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/dfc44850-1bda-11e9-a3a8-138dd7f37e37.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/f855fbfc-1b35-11e9-b5e4-8bf7d3ee8808.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/de5a95b0-1b3e-11e9-94a0-cd0b4f75c025.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/d1ad3a4a-1b3c-11e9-9721-93a83b525b54.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/e9cf9f1c-1aa8-11e9-a6b2-b735cf2dc66d.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/1aeaa74a-1bda-11e9-adb4-a98de8d7e437.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/63dfa69e-1bda-11e9-8c7b-857a2909fa3f.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/a208bc1e-1bd3-11e9-b850-195114c1eab8.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/48497fb6-1bc8-11e9-93f1-cfa79db0733f.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/4fdbe48e-1b65-11e9-b5e4-8bf7d3ee8808.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/1d2f7ed4-1b3c-11e9-b9e6-0578ae6cf983.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/ce6cd3b2-1b65-11e9-869d-e13ae7d730f4.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/61516024-1b5e-11e9-870d-0f225915416b.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/a70c2ffc-1b01-11e9-9721-93a83b525b54.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/fe0856e0-1b07-11e9-95c0-eff125725247.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/46f379d6-1b3d-11e9-b3ca-31f598bdf958.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/d7f9e554-1b07-11e9-847a-e5580e84a541.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/f4fa675c-1af1-11e9-b09e-416170831e63.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/f52cf33e-1b0f-11e9-9649-d10e621dab6d.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/39133da4-1a4a-11e9-95c0-eff125725247.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/0cdd124a-19d3-11e9-a3a8-138dd7f37e37.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/10068d40-19ae-11e9-9f10-ffcd9cd3fa8c.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/96457022-1b27-11e9-afa2-519bfb7914dc.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/31415e9e-1b58-11e9-bd48-6d1eda59c66c.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/cd8ac60e-1b1d-11e9-99cd-95a61a95ca03.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/12986056-1ae9-11e9-ab8c-cd1ed2b42c7b.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/ba726de4-1a9e-11e9-b2e3-b952488fff22.jpg)