Tips om om te gaan met mensen met dementie: 'Ga erin mee'

Een vrouw die haar dochter niet meer herkent, een man die de namen van zijn kleinkinderen niet meer herinnert of een naaste die alleen nog maar kan praten over vroeger. Steeds meer mensen krijgen in hun directe omgeving te maken met dementie, een verzamelnaam voor ruim vijftig ziektes. Hoe kun je het best met de situatie omgaan? Sarah Blom is ouderenpsycholoog en schreef er een boek over. Regelmatig komt Blom ontroerende, grappige, maar ook schrijnende verhalen tegen in het verpleeghuis. Eén die haar persoonlijk raakte, was een dementerende vrouw die dacht dat ze weer terug was in het Jappenkamp waar zij ooit zat. Intimiteit "Ze leed ontzettend; elke dag zat ze in haar beleving weer opgesloten in het kamp. Alles smaakte naar poep, ze wilde niet eten, gooide alle spullen op haar kamer kapot en schreeuwde het uit van verdriet. Eén van de grote misverstanden over dementie is dat moeilijk gedrag een direct gevolg is van de aandoening, 'Het hoort erbij' wordt vaak gezegd. Maar vaak zit er zoveel meer achter, zoals een enorme behoefte aan intimiteit. Zo ontmoette ik een eenzame vrouw die binnen korte tijd kilo’s was afgevallen. Wat bleek? Deze vrouw weigerde haar maaltijden op de groep, omdat ze maar één brandend verlangen had, namelijk uren doorbrengen bij een bepaalde deur in de gang. Na observeren kwam ik erachter dat mevrouw verliefd was geworden op de reflectie in het raam van de deur. Ze was verliefd geworden op haar eigen spiegelbeeld. Romantisch diner Wat kun je in zo’n geval doen? Je kunt haar dwingen aan tafel te blijven zitten om te eten of zelfs het raam afplakken in de hoop dat haar verliefdheid verdwijnt. Dit zijn logische eerste reacties, wanneer je alleen maar focust op haar gewicht. Maar wat wij deden was tegemoet komen aan haar behoefte aan intimiteit: ze wilde bij haar geliefde zijn. Dus plaatsten we een tafeltje bij de deur, dekten deze voor twee personen en zo had deze mevrouw drie keer per dag een romantisch diner voor twee. En je raadt het al: ze was gelukkig en nam toe in gewicht." Miskraam Het is volgens Blom dus heel belangrijk om mee te gaan in de realiteit van de persoon, óók wanneer dit niet jouw realiteit is. "Dan kun je nog hele mooie gesprekken hebben en ontdek je vaak de logica die schuilgaat achter 'verward' gedrag. Als iemand bijvoorbeeld met een pop rondsjouwt, in de beleving dat het haar kind is, sluit ik hierbij aan en geef een persoon de kans om zijn/haar gevoelens voor dit kind onder woorden te brengen. Soms ontdek je dan dat iemand een miskraam heeft gehad en deze traumatische gebeurtenis via de pop herbeleeft. Door woorden te geven aan deze gevoelens, help je ze alsnog te verwerken. Want ook dit kan nog in de dementie." Vasthouden Iets anders dat je volgens Blom beter niet kunt doen is het conserveren van iemands uiterlijk. Je ziet dat veel mensen hun vader of moeder 'polijsten'. Het uiterlijk moet er tiptop uitzien want aan dat beeld kan vastgehouden worden. Zo ga je alleen niet meer mee in iemands veranderende innerlijk en mis je het contact dat je nog kunt hebben samen." Het is lastig, erkent Blom. "Daarmee accepteer je namelijk dat je naaste niet langer is zoals hij/zij was. Terwijl je juist graag wilt vasthouden aan dat wat er is. Daarom zie je regelmatig dat een familielid een persoon overspoelt met vragen en praktisch overhoort, om maar iets tastbaars terug te krijgen. Dat geeft de persoon juist zoveel stress en daarmee gaat de gesteldheid verder achteruit." Spiegelen Volgens Blom is het spiegelen van de gezichtsuitdrukking en lichaamshouding ook belangrijk. "Als een persoon in jouw gezichtsuitdrukking en houding terugziet wat hij van binnen zelf ervaart, voelt hij zich begrepen en gezien; er is contact. Komt iemand in paniek op je af, probeer deze paniek niet gelijk op te lossen en weg te nemen, maar verwoord wat de persoon tegen je zegt en spiegel zijn/haar gezichtsuitdrukking en lichaamshouding. Vanuit dit diepe contact kun je achterhalen wat er aan de hand is. Pas dan kun je echt helpen." Begrip Iets anders dat je volgens Blom op momenten écht niet moet doen, is troosten. "Dat kan funest zijn. Iemand heeft verdriet, maar dat wordt weggewuifd omdat de trooster het gelijk wil wegnemen, beter wil maken. Maar dat zorgt er vaak voor dat de mens met dementie zich onbegrepen en eenzaam voelt. Ook al begrijp je het niet, ga erin mee. Er is niets zo vreselijk om het gevoel te hebben dat je niet begrepen wordt. Daarin zijn mensen met dementie niet anders." Jij op VROUW.nl Heb jij een bijzonder verhaal en wil je dat delen? Dan kan dat hier...

Tips om om te gaan met mensen met dementie: 'Ga erin mee'

Bekijk meer van

HET BESTE VAN DE TELEGRAAF

5 tips om de overgang van winter- naar zomertijd vlekkeloos te laten verlopen

’Daten boven de 40 is een andere tak van sport’

Joyce (46): ’We hebben geen enorme orgies’

Pippi (2) heeft down: ’Ze is ons gezin niet tot last, ze is juist een verrijking’