’Kijk uit, eens zal de gulle gever in een relatie compensatie eisen’

Minder bekend is dat deze ellende ook opduikt in (liefdes)relaties. Iemand kan zo in het rood (komen te) staan bij de ander, dat de verhouding volledig scheefgroeit en uitmondt in een vorm van emotionele uitbuiting. Nu is de mens zich, in zijn alledaagse doen en laten, helemaal niet bewust van geldende economische principes in zijn verhouding tot zijn medemens. Maar deze principes zijn er wel degelijk en ze hebben doorgaans destructieve kenmerken. Stille dood Eén van die principes is: ‘voor wat hoort wat’. Zo zal ieder mens met boekhoudkundige precisie registreren wat hij aan de ander geeft, om op termijn tenminste iets van rente terug te willen zien voor hetgeen hij in de relatie heeft geïnvesteerd. Komt er helemaal niets terug, dan zal de relatie een stille dood sterven (‘als er helemaal niets van zijn kant komt, waarom zou ik dan nog moeite doen?’). Nu lijkt het gul geven een positieve manier om in een relatie te staan, maar niets is minder waar. Want de gulle gever kan zo veel van waarde op de liefdesrekening storten, dat de andere partij pijnlijk lang in het rood staat. Een goed voorbeeld is de relatie tussen Henk en Marienka. Zij hebben elkaar leren kennen toen Henk op vakantie was in Polen. Schuld Het begin was er één van wederzijdse verliefdheid, maar al gauw maakte Henk duidelijk dat hij, met name voor zijn werk, in Nederland wilde blijven wonen. Marienka, werkzaam als verpleegkundige en zeer gehecht aan haar vrienden en familie, zei tegen Henk: ‘Als het dan niet anders kan, dan zeg ik wel mijn vertrouwde leven op in Polen, maar ik ga er wel van uit dat je beseft wat ik allemaal voor onze verhouding over heb’. Nou, Henk heeft het wel geweten. Vanaf dag één liet Marienka geen kans onbenut om hem eraan te herinneren hoeveel hij haar verschuldigd was (‘Als je niet eens op tijd thuis kunt zijn, waarom ben ik hier dan naartoe gekomen?’). Door in alles alleen maar tegemoetkomend te zijn, probeerde Henk zijn schuld in te lossen. Maar algauw werd duidelijk dat hij die (immense) schuld nooit zou kunnen vereffenen. Compenseren Henk raakte in een depressie en Marienka ging, na drie jaar, terug naar Polen. Gelukkig hadden zij geen kinderen gekregen, anders was de ellende alleen nog maar groter geweest. Het kan heel mooi lijken wanneer iemand een geste doet. Maar ik zeg: kijk uit. Want vroeg of laat zal de gulle gever terugkomen en eisen dat je hem voor zijn gulle gebaar met gelijke munt compenseert. Niet dat mensen daar nu per se op uit zijn. Alleen, de harde werkelijkheid van elke relatie is er één van geslepen boekhouding.