Buren reageerden geschokt nadat het gezin ontdekt werd. Dat zoiets in hun nabije omgeving kon gebeuren verbaasde hen, maar dat er iets niet in de haak was, dát hadden veel omwonenden al wel gedacht. De een vermoedde dat het een drugspand betrof, de ander dacht dat een sekte zich schuilhield in de boerderij, een derde buur hoorde zo nu en dan kindergeschreeuw… Toch voelde niemand zich geroepen de rol van klokkenluider op zich te nemen en verdenkingen kenbaar te maken bij de instanties. Wat hield hen tegen?

Verantwoordelijkheid

Feddes: „Het moment waarop je aan de bel trekt wanneer je iemand ergens van verdenkt, raak je erbij betrokken. Daardoor kan het gevoel ontstaan dat je de verantwoordelijkheid deelt, of je dat nou wilt of niet. Dat is voor veel mensen een drempel waar ze liever niet overheen stappen.”

Hoewel er nog veel onduidelijkheid bestaat over de situatie in Ruinerwold, vermoedt Feddes dat ook de sociale verbanden in het dorp een rol hebben gespeeld. „Wat weegt voor bewoners van zo’n dorp het zwaarst: de relatie met de buren of contact met de instanties? Zodra je de politie of hulpdiensten inschakelt, loop je het risico bekend te staan als klikspaan. Een stempel dat men, zeker in besloten gemeenschappen en kleinere dorpen, graag vermijdt.”

Hulpinstanties

Bovendien is het in veel plaatsen nog maar de vraag hoe de bevolking zich verhoudt tot de instanties, vervolgt Feddes. „De barrière tussen vermoedens en de daadwerkelijke gang naar de politie is nog vaak groot, omdat mensen niet precies weten wat er gebeurt met hun melding. Stel, je ’verklikt’ de drugsverslaafde buurman, hoe weet je dan dat jouw veiligheid gegarandeerd blijft? We kunnen er natuurlijk vanuit gaan dat je in vertrouwen met de politie kunt praten, maar wie daar zelf niet op vertrouwt, houdt zich liever gedeisd.”

Tot slot legt Feddes het verband met het toegenomen individualisme in Nederland in de afgelopen jaren. „Mensen beschermen zichzelf graag. ’Ik heb al genoeg aan mijn kop, ik kan dit er niet bij hebben’, denken ze vaak. Zeker als het een situatie betreft waarvan ze de gevolgen niet kunnen overzien. Zwijgen is dan meestal makkelijker.”