Christine (58) geeft schrijfles aan levenslang gevangenen

Antwoorden In het boek kruipen we in de huid van schrijfster Katrien, die net als Otten een schrijfworkshop geeft in de gevangenis. Ze raakt geïntrigeerd door de slimme en gevoelige Luc die een levenslange gevangenisstraf uitzit. Hoe is het voor hem om levenslang gevangen te zitten? Nooit meer écht vrij te zijn? Om antwoorden te krijgen op deze vragen voerde Otten veel gesprekken met levenslanggestraften. „Soms schrok ik daar enorm van. Mensen die worstelen met de zin van het leven, hun uitzichtloze toekomst. Ik herinner me nog dat een gedetineerde tegen mij zei dat hij al zo lang gevangen zit dat zijn herinneringen langzaam opraken. Wat blijft er dan nog over als je verleden vervaagt en je niet meer aan een toekomst kunt bouwen? Wie ben je dan nog?” „Dat raakte mij zo dat ik dacht: daar móet ik over schrijven. Deze roman was voor mij een soort zoektocht naar de grens tussen goed en kwaad, naar vrijheid en onvrijheid, maar ook naar wat het betekent als je levenslang gevangen zit. „ Tien mannen „In eerste instantie was het helemaal niet de bedoeling om een boek te schrijven. Ik stapte daar vier jaar geleden binnen met het idee om een schrijfworkshop te geven, maar dat was zo’n groot succes dat ik sindsdien iedere twee weken afreis naar de gevangenis. Met een groep van tien mannen zitten we aan tafel. We lezen elkaar voor, schrijven verhalen, maar delen ook veel met elkaar.” „Soms vertellen ze mij over hun verleden, maar als er iets in mijn privéleven speelt, gooi ik dat ook in de groep. Toen mijn moeder overleed bijvoorbeeld, waren zij de eersten die dat wisten. Dat moet ook wel. Je kunt daar niet als een soort blanco blad binnenstappen. Alles draait om vertrouwen. Je bouwt een band op, groeit naar elkaar toe. Dat is in de gevangenis niet anders dan in het normale leven.” Al realiseert de 58-jarige schrijfster zich wel dat ze werkt met mannen die iets op hun kerfstok hebben. „Ik oordeel alleen niet. Waarom zou ik? Deze mannen weten als geen ander dat ze iets fout hebben gedaan. Ze worstelen daarmee, proberen in het reine te komen en een manier te vinden om hun leven weer op te pakken. Moet ik dan met een vingertje wijzen omdat ze iets fout hebben gedaan? Welnee! In onze groep is iedereen gelijkwaardig.” Talent Eén van de mooiste dingen aan het geven van de workshops, vindt Otten de ontwikkeling die haar cursisten doormaken. „Er was een jongen die helemaal niets van schrijven moest weten, maar uiteindelijk talent voor taal bleek te hebben. Inmiddels schrijft hij de mooiste teksten en verslindt hij het ene na het andere boek. Het schrijven doet echt iets met ze. Als je schrijft, reflecteer je automatisch op het leven, jouw leven. Je gaat de diepte in. Het leert ze iets moois creëren van zelfs de meest nare ervaringen in hun leven.” Dat Otten uiteindelijk zelf in de pen is geklommen, was het idee van de gedetineerden. „Ik vond het leven in de gevangenis fascinerend. Als schrijfster had ik al langer het gevoel dat ik daar íets mee moest, maar tegelijkertijd worstelde ik met de integriteit. Alles in onze schrijfgroep draait om vertrouwen. Dat wilde ik niet schaden. Maar op een gegeven moment zeiden de gedetineerden zelf: ’Je gaat hier toch wel iets over schrijven? Je krijgt zo’n bijzondere inkijk, het zou dom zijn als je daar niets mee doet!’” Vergeving Christine hoopt met haar roman ook mensen aan het denken te zetten. „Er zijn zoveel vooroordelen over gevangenen. We associëren de gevangenis vaak met kwaad, wat ik volkomen begrijp, maar het is ook een plek waar je veel kunt leren. Ik heb gezien hoe diep gevangenen moeten gaan om zichzelf weer in de ogen te kunnen kijken. Hoe ze worstelen met schuld en vergeving. Als je ooit iets verkeerds hebt gedaan in je leven, betekent dat toch niet dat je geen spijt kunt hebben of dat je nooit meer iets goeds kunt doen?” „Ik zie de gevangenis als een soort mini-samenleving waar essentiële levensvragen aan bod komen. Ben ik een goede vader voor mijn zoon? Hoe zorg ik dat mijn relatie standhoudt en wat is de zin van mijn leven? Dat zijn vragen die voor íedereen belangrijk zijn of je nou in de gevangenis zit of niet. Uiteindelijk zijn en blijven we allemaal mensen.”