Fijn feitje: We maken zelden de verkeerde keuze!

Door Roos Woltering

27 mei 2016 in VROUW

Ons hele leven bestaat uit keuzes maken. Van hele kleine, zoals wat we eten vanavond, tot live changing keuzes die je leven drastisch beïnvloeden, zoals bedenken of je op zoek gaat naar een andere baan. Veel mensen draaien hun hand niet om voor het maken van een keuze, voor anderen is het een terugkerend probleem.

Bijvoorbeeld voor Corien. Als kind vond ze kiezen al moeilijk, maar met het verstrijken van de jaren lijkt ze er alleen maar meer last van te krijgen: "Hoe groter de keuzes die ik moet maken, hoe lastiger. Maar gek genoeg worden ook de kleine keuzes steeds ingewikkelder."

Koraalrood

"Ik kan echt een half uur staan twijfelen over welke kleur nagellak ik zal kopen. Er is ook zo veel keus tegenwoordig! Waarom zijn er twaalf kleuren koraalrood? Bestond de wereld nog maar gewoon uit zwart en wit, al die grijstinten maken het voor mij nodeloos ingewikkeld."

Er is inderdaad steeds meer te kiezen. Zowel op het vlak van onze tijdsindeling als op andere maatschappelijke terreinen. Steeds minder is vanzelfsprekend doordat het is vastgelegd in wetten, regels of informele codes. Onze maatschappij is een meerkeuzemaatschappij geworden waarin we kunnen en mogen kiezen hoe we ons leven het liefste willen indelen.

Druk

Dat lijkt ideaal, maar de druk wordt daardoor ook groter. Meer keuzes betekent meer twijfels, spanning, onrust, hoge verwachtingen en spijt, waardoor we ondanks dat er meer te kiezen is, minder geneigd zijn een keuze te maken. Psycholoog Barry Schwartz maakt in zijn onderzoek duidelijk dat meer ook minder kan worden: hoe meer er te kiezen valt, hoe minder geneigd we zijn een keuze te maken.

Maakbaar

Ook de druk om alles goed te moeten doen en niemand teleur te willen stellen maakt kiezen ingewikkeld. Ons leven wordt steeds maakbaarder, waardoor we ons succes, maar ook ons ongeluk, steeds meer in handen lijken te hebben. Hierdoor wordt het steeds belangrijker om de beste keus te maken, juist omdat je de controle hebt.

Als je fout kiest is dat je eigen schuld. En dus zijn we bang om de foute keuze te maken. Patricia herkent dit: "Ik pieker me soms suf over wat de juiste keuze is, vooral ‘s nachts kan ik liggen wikken en wegen."

"Ik ben vooral bang dat ik later spijt krijg en dat ik dan niet meer terug kan. Ik ben op zoek naar zekerheid en omdat ik weet dat ik die nooit zal krijgen, is het soms gemakkelijker om niet te bewegen dan om een keus te maken."

Herstellen

Uiteraard loop je het risico op een verkeerde keus, maar om een aantal redenen hoef je hier niet zo bang voor te zijn. Allereerst is het belangrijk om je te realiseren dat je de meeste keuzes kunt herstellen, dat ze niet definitief zijn.

Mocht dat niet kunnen, geen nood: uit onderzoek blijkt dat het genomen besluit je uiteindelijk altijd iets oplevert. We krijgen vaker spijt van de dingen die we niet doen dan van de dingen die we wel doen.

En tenslotte regelen onze slimme hersenen het zo dat we ons automatisch aanpassen aan de keuze die we hebben gemaakt. We gaan deze keuze automatisch namelijk ook de beste vinden. Dit noemen we de 'cognitieve dissonantie-theorie'. Dit onbewuste proces zorgt er voor dat we zelden de verkeerde keuze maken.