Huisarts Rutger: Gevolgen pesten soms net zo heftig als gevolgen incest

"Op de basisschool was er niks aan de hand, ik was zelfs populair. Ik werd verkozen tot Prins Carnaval en had leuke vrienden. Maar toen ging naar een middelbare school waar mijn vrienden niet naartoe gingen. Ik kwam terecht in een gemixte klas met allerlei niveaus, maar ik haalde altijd hoge punten. Ik week af van de norm. Gestenigd In de eerste en tweede klas ben ik toen veel gepest. Ik had 'de drie B's': bolleboos, beugel, bril. Het begon met verbaal pesten, mensen noemden me een nerd. Maar het werd steeds erger. Ik kreeg trappen en één keer trok iemand zo hard aan mijn oorlel dat die uitscheurde. Op het dieptepunt werd ik soort van gestenigd. Ik stond tegen een muur en de pesters gooiden stenen naar me. Pas na twee jaar durfde Rutger het op te biechten aan zijn ouders. "Ik ben toen naar een andere school gegaan. Vanaf dat moment stopte het pesten. Maar toen begon het eigenlijk pas: het leven ná het pesten. Eetstoornis De gevolgen van pesten kunnen namelijk heel serieus zijn. Het kan net zo heftig zijn als het trauma van een oorlogsveteraan of iemand die incest heeft meegemaakt. In mijn geval leidde het tot een hele rits klachten: ik heb een jaar lang een eetstoornis gehad en deed aan automutilatie. Maar het ergste 'gevolg' vind ik dat ik nog heel lang bang ben geweest in groepen. Als ik op een feestje kwam was ik altijd angstig. Ik voelde de ogen op me gericht. Wat zouden ze wel niet denken, zouden ze me wel accepteren? Zouden ze me gaan uitlachen? Wantrouwend en jaloers Ook bij het maken van vrienden en in relaties ondervond Rutger er hinder van. "Ik heb het heel lang moeilijk gevonden om sociaal contact te maken. In relaties was ik in de beginfase wantrouwend en jaloers, en later kreeg ik juist bindingsangst en ging ik constant conflicten uit de weg." Rutger kreeg psychische hulp en begeleiding voor zijn klachten, maar geen van zijn therapeuten legde de link met het pesten. "Daar ben ik uiteindelijk zelf achter gekomen. Pas toen ik het echt ging onderzoeken kwam ik erachter hoeveel verbanden er zijn met een pestverleden." Herstelperiode Serieus nemen dat pesten enorme gevolgen kan hebben, is volgens Rutger de eerste stap. "Dit had ik zelf graag zoveel eerder willen weten. Dan had ik me niet zo’n sukkel gevoeld, en beter begrepen waarom sommige dingen zo moeilijk voor me waren. Eigenlijk is het leven na pesten een soort revalidatie. Alsof je last hebt gehad van een ziekte die is verdwenen, maar dat je nog wel een herstelperiode nodig hebt om weer helemaal de oude te worden." Revalidatie Hoe je die revalidatie het beste kunt aanpakken, hangt volgens Rutger af van in welke fase je je bevindt. Wie eenmaal de link heeft gelegd, moet eerst werken aan acceptatie. "Je moet beseffen dat het een onderdeel van je is, iets wat nu eenmaal is gebeurd en gevolgen heeft. Pas daarna kun je aan de slag met de dingen waar je last van hebt. Het kan daarbij soms ook helpen om de oude pesters nog eens op te zoeken. Zelf heb ik dat ook gedaan. Hij vertelde dat hij zelf op de basisschool heel erg gepest was. Overlevingsstrategie Toen hij naar de middelbare ging, had hij zich voorgenomen hoe dan ook niet meer gepest te gaan worden. Iemand anders dan maar slachtoffer maken, was zijn overlevingsstrategie. Voor mij hielp dat enorm, ik zou willen dat ik destijds had geweten. Dan was ik later veel minder wantrouwig geweest tegenover nieuwe mensen in mijn leven. Het had namelijk niets met mij te maken. Haat en wrok Ik geloof dat dit echt meestal het geval is, dat er maar weinig mensen echt intrinsiek slecht zijn. Heel vaak proberen pesters zelf iets te verbergen. Ik heb heel lang haat en wrok gevoeld jegens mijn pesters, maar dit begrip heeft mij erg geholpen." De volgende stap is om uit de slachtofferrol te komen. "Zelf vond ik dat erg moeilijk. Ik dacht vaak: 'Zie je, dit overkomt mij weer, omdat ik vroeger gepest ben.' Maar je moet daaruit, anders kom je niet verder. Oude dame Je kunt dit proces versnellen door zelf anderen te gaan helpen. Van vrijwilligerswerk tot een oude dame helpen met oversteken: je gaat je er beter van voelen over jezelf. Dat geeft je kracht en energie." Wie weer sterker in zijn/haar schoenen staat, kan aan de slag met de laatste delen van Rutgers stappenplan: relativeren en trainingen volgen. "Ik ging geneeskunde studeren en moest coschappen lopen. Daar zag ik zoveel mensen die het veel erger hadden dan ik. Daardoor voelde ik me ook bij machte om iets aan mijn eigen situatie te doen. Opnieuw leren Ik moest daar ook echt opnieuw leren communiceren. Ik was gewend om snel te reageren op gezichtsuitdrukkingen en deed vaak aannames over wat iemand van me dacht of zou gaan doen. Ik vatte alles persoonlijk op. Maar heel vaak klopt dat natuurlijk niet; je moet erover praten, dan begrijp je pas wat er echt aan de hand is." In de laatste stap probeer je eigenschappen te versterken. "Het hangt er maar net vanaf wat je nodig hebt. Assertiviteits- en weerbaarheidstrainingen zijn vaak heel nuttig, maar sommigen hebben meer baat bij yoga of meditatie. Zelf ben ik theatersport gaan doen: dat hielp mij om van mijn sociale angsten en podiumvrees af te komen." Kind Aandacht voor het leven na pesten is natuurlijk goed, maar wat als je er zelf nog middenin zit, op je werk bijvoorbeeld? Of als je kind wordt gepest? "Eigenlijk willen we allemaal dat pesten wordt uitgeroeid, maar dat kan denk ik niet. Er zijn altijd mensen die er sociaal net niet lekker tussen passen. Soms helpt het om de omgeving te veranderen, door mensen op te zoeken die meer op je lijken, maar niet altijd. Bekende Nederlanders Het is natuurlijk altijd goed om het bespreekbaar te maken. In de klas, maar ook als ouder kun je hier ook pro-actief in zijn. Leg aan je kinderen uit wat pesten is en dat ze het tegen je moeten zeggen als ze iets vervelends meemaken. Dat ze zich niet hoeven te schamen als het gebeurt. Voor het boek heb ik ook veel Bekende Nederlanders gesproken. Dan hoor je dat een bekende schrijfster als Esther Verhoef het nog steeds vreselijk vindt als ze iets moet zeggen op haar boekpresentaties. En dat Bastiaan van Schaik regelmatig stond te hyperventileren achter de schermen bij RTL Boulevard. Stem De impact is groot. Zo vertelde Gerard Ekdom dat hij een tijd gepest is om zijn stem. De onzekerheid over hoe hij praatte heeft hem nog lang achtervolgd, maar heeft er ook voor gezorgd dat zijn motivatie om de beste dj van Nederland te worden nóg groter werd." Wat Rutger betreft heeft zijn pestverleden ook een eigenschap versterkt. "Mijn zorgzaamheid. Ik ben het alleen maar nog belangrijker gaan vinden om op te komen voor zwakkeren en het liefst zou ik alle mensen die gepest zijn onder mijn vleugels nemen." Pestkliniek Rutger wil daarom een pestkliniek openen, waar hij mensen met klachten na een pestverleden kan helpen. "Ik wil vooral veel doen met ervaringsdeskundigen. Als ik op mijn 14e iemand had gesproken die vroeger gepest was, maar er goed uitgekomen was, had ik me al veel minder rot gevoeld." Jij op VROUW.nl Ben jij zelf vroeger gepest, of heb je iemand gepest, en wil je daarover vertellen? Vertel het dan hier...