’Door onze tijd binnen de kerk hebben we schade opgelopen’

Vanaf hun kindertijd waren de zussen Natasja (33) en Mariëlle (29) Lucas aangesloten bij de City Life Church. Totdat ze zich niet meer konden vinden in de gebruiken van de kerk en elk afzonderlijk besloten te vertrekken. Daar zijn ze nog elke dag blij om. Natasja: „Toen ik acht was, raakten mijn ouders bij betrokken bij wat nu de City Life Church heet. Het begon destijds als een huiskamerinitiatief; een aantal stellen kwam op zondag bij elkaar. Inmiddels is de kerk door heel Nederland verspreid.” Mariëlle: „Ik was drie en kan me geen tijd herinneren dat de kerk nog niet in ons leven was.” Hobby’s Natasja: „Als kind was het er vooral leuk: we hadden daar onze vriendjes en vriendinnetjes, het was er veilig. De kerk gaf structuur en we kregen er veel ruimte om bezig te zijn met onze talenten: ik zong in de band, Mariëlle was onderdeel van de dansgroep.” Mariëlle: „Met die hobby’s erbij waren we dagelijks met kerkzaken bezig. Op zondag was de normale kerkdienst, op vrijdagavond jeugddienst en daarbuiten hadden we repetities. Er was nog de bidstonde waar we samen gingen bidden voor problemen in de wereld of tegenslagen in de gemeenschap. Later hadden we ook eens per week G12, dat waren aparte groepjes waarin werd gepraat en gebeden.” Stille tijd Natasja: „Dat alles was nog naast het bidden thuis, voor elke maaltijd en het slapengaan. Ook hadden we ’stille tijd’, waarin je zelf nadacht over je relatie met God en de Bijbel las, maar ook speciale teksten voor kinderen en jongeren. Daar moest je op papier vragen over beantwoorden; huiswerk van de kerk, zeg maar. Hoewel we naar een ’normale’ school gingen, organiseerden we daar op een gegeven moment ook een bidstonde voor schoolgenoten. Dat die ook maar het licht mochten vinden.” Mariëlle: „Alles wat anderen zeiden, of vragen die ze stelden, waren werelds. Dat raakte ons niet; zij zouden naar de hel gaan en wij niet. Dus waarom zouden we naar hen luisteren? Wij wisten het beter. Dachten echt dat we de wijsheid in pacht hadden.” Regels Natasja: „Regels waren er volop binnen de kerk, veel dingen die niet mochten. Zoals onchristelijke muziek luisteren en bepaalde televisieprogramma’s kijken. Artiesten op MTV dansten in weinig kleding en gebruikten hun lichaam anders dan om God te vereren, dat was uit den boze.” Mariëlle: „Ook alles met heksen, monsters en toverkracht was ongeschikt. We mochten wel naar Pocahontas kijken, maar bij het stukje met de pratende boom moest er worden doorgespoeld. Sprookjes waren oké tot er een toverspreuk voorbijkwam. Harry Potter was sowieso slecht. Uitgaan deden we eigenlijk niet; klassenfeesten waren een grijs gebied, maar beter gingen we gewoon naar evenementen van de kerk, die er veel waren.” Symbolen Natasja: „Ooit verscheen een boek waarin allerlei duivelse tekenen werden uitgelegd. Beeltenissen binnen de maatschappij bleken symbolen te zijn waarmee de duivel mensen beïnvloedde, zoals een vijfpuntige ster, maar bijvoorbeeld ook dolfijnen. Onze moeder besloot met dat boek als leidraad ons huis te zuiveren van alle ’gevaarlijke’ symbolen.” Mariëlle: „Ik was groot fan van dolfijnen; mijn kamer stond vol met beeldjes en knuffels en ik had er behang van. Toen ik thuiskwam van een vriendinnetje, was het behang van de muur gescheurd en al mijn spullen verdwenen. Dat bleek mijn moeder te hebben gedaan om me te beschermen tegen die ’kwaadaardige’ dieren. Ik was negen en begreep er niet veel van. Later hebben we alle sterren uit onze barbiekleertjes moeten knippen.” Salaris Natasja: „Een andere regel was dat je een tiende van je salaris aan de kerk moest afstaan. En dan had je nog offerande; het mandje dat tijdens elke dienst door de kerk ging. Als je financieel bijdroeg, zou je financieel gezegend worden. Ook boeken van preken en gastsprekers dienden te worden gekocht. Officieel was niets verplicht, maar als je niet betaalde, mocht je ook geen functies bekleden.” Mariëlle: „Zelfs van mijn krantenwijk ging een tiende naar de kerk. Dat moest ik overmaken, kreeg ik via mijn ouders te horen, want als ik het in dat mandje stopte konden ze niet controleren of ik wel alles betaalde.” Schuldig Natasja: „Hoewel we als kinderen gewoon alles aannamen, kreeg ik als tiener steeds meer twijfels. Op mijn 16e kreeg ik een vriendje binnen de kerk. Ik had nog nooit met iemand gezoend; alles wat maar te maken had met seksuele gevoelens buiten het huwelijk was fout. Maar ja, je bent een tiener, met gierende hormonen. Iedereen zat er bovenop, want een vriendje voor je 18e werd als ’onverstandig’ gezien. We mochten niet op mijn of zijn kamer zijn met de deur dicht. Uiteindelijk is het toch ’verkeerd’ gegaan en hebben we seks gehad. Achteraf voelden we ons zó schuldig dat we samen hebben zitten bidden. Alsof we iets heel slechts hadden gedaan. In de Bijbel staat ’belijd elkander uw zonde, opdat u vergeven zal worden’. Dus heb ik erover gepraat met een vriendinnetje, ook van de kerk. De relatie had ik inmiddels beëindigd, hoewel niet hierom. Helaas besloot mijn ex te biechten bij de leider van de kerk. Diens vrouw stelde me voor de keuze: ik moest het mijn moeder vertellen, anders deed zij het. Dat was een van de ergste momenten van mijn leven. Mijn moeder was in shock en voelde zich waarschijnlijk schuldig omdat ze het niet had kunnen voorkomen. Ze vroeg me of ik niet met die jongen wilde trouwen, dan was alles meteen opgelost. Maar nee, dat was voor mij geen optie, hoe vreselijk schuldig ik me ook voelde. Toen werden mijn ex en ik door de kerkleiding opgedragen om voor de band waarin we allebei speelden alles op te biechten en vergeving te vragen, omdat we hen hadden voorgelogen. Daar zaten we, op twee stoeltjes voor zo’n veertig man, op een speciaal belegde bijeenkomst. Alsof je naar je executie wordt geleid, zo’n gevoel. Voor iedereen moesten we gaan vertellen dat we seks met elkaar hadden gehad. Als er een gat in de grond was geweest, had ik daar zo in gesprongen.” Straffen en belonen Mariëlle: „Ik was in die tijd dertien en wist wel dat er iets speelde, maar het fijne wist ik er niet van. Er werd thuis ook niet echt over gepraat.” Natasja: „Niemand reageerde, iedereen hoorde ons gewoon aan en bleef stil. Ze waren natuurlijk bang, want dit had hen ook kunnen gebeuren. Dat is de macht van straffen en belonen. Als je het goed doet, krijg je aanzien, zoals een plek in de band. Maar als je iets fout doet, val je ook hard. Mijn ex en ik mochten niet meer meedoen. In die tijd werkte ik op een basisschool. Toen een collega zei dat ze het maar raar vond omdat het er toch om ging wie je bent als mens, niet wat je gedaan hebt, kwam dat aan. Het was of er twee continenten in mijn hoofd verschoven en het besef ontstond dat hier iets echt niet klopte. Toen de kerk ook nog eiste dat ik met een groepsleider mijn zonden zou belijden om mijn hele familielijn te redden van de vervloeking, ging me dat te ver. Ik ben uit de kerk gestapt en nooit meer terug geweest. Ik wilde daar niet meer zijn, want ik werd veroordeeld door honderden mensen daar, zo voelde het.” Veiligheidsgevoel Natasja: „Mijn ouders kozen voor de kerk, niet voor mij. Dat was heftig. Het was alsof mijn fundament als kind onder me vandaan werd geslagen. Mijn veiligheidsgevoel was weg; ik werd niet beschermd, terwijl ik dat zo nodig had. Zo snel mogelijk ben ik ook het huis uit gegaan. Hoewel niemand van de kerk nog met me praatte, kwam ik soms nog wel bij mijn ouders en stelde aan de eettafel dan allerlei kritische vragen omdat ik hoopte dat hun ogen ook open zouden gaan. In die periode spraken Mariëlle en ik stiekem af, want zij mocht me niet alleen zien.” Mariëlle: „Mijn eigen twijfels kwamen ook rond mijn 18e. Ik ging steeds meer vragen stellen bij alle regels van de kerk en werd gezien als ’moeilijk’. Dus werd ik regelmatig uit het dansteam gegooid want zo straften ze, door je passie af te pakken. Na een tijdje mocht ik dan weer meedoen; zo werd je zoet gehouden, denk ik achteraf. Toen ik op danskamp ging in Frankrijk en gesprekken voerde met andere gelovigen daar, hoorde ik zelfs van hen dat de gebruiken binnen onze kerk niet klopten. Toch bleef ik nog, want het was zo gezellig. Ik had er al mijn vrienden. Zo werd ik steeds weer terug gezogen. Uiteindelijk zijn mijn ouders de kerk uitgegaan nadat mijn broer onterecht van een inbraak werd beschuldigd. Dat was, na alles wat er al was voorgevallen, voor hen de druppel. Mijn broer en ik zouden de dag erna nog werken aan een dansvoorstelling, maar werden daar door de voorganger apart genomen. Hij stond tegen ons te gillen: het was onze schuld dat onze ouders waren afgehaakt. Toen onze vrienden langskwamen en daar niet eens iets van zeiden, heb ik mijn spullen gepakt en ben vertrokken.” Schade Natasja: „Door onze tijd binnen de kerk hebben we absoluut schade opgelopen. Bij mij ontstond een fundamenteel gebrek aan veiligheid en vertrouwen in mensen. Iemand toelaten was gevaarlijk, want ze konden zomaar weer weg zijn. Inmiddels gaat het weer goed, maar ik heb een lange weg afgelegd met lifecoaching en andere therapie.” Mariëlle: „Ook ik hield mensen op afstand. Ik liep vast toen ik een dansopleiding volgde en daar mezelf moest openstellen. Improvisatieles was verschrikkelijk, want dat was wat we in de kerk deden. Er kwam van alles naar boven wat ik stapje voor stapje heb moeten verwerken, met behulp van therapie.” Zakenleven Natasja: „Dat herken ik: ik heb ook lange tijd niet gezongen omdat dat associaties opriep met de kerk. Omdat iedereen riep dat ik buiten de kerk in de goot zou belanden, ben ik keihard carrière gaan maken in het zakenleven om het tegendeel te bewijzen. Maar dat is overleven, niet verwerken. Dat haalt je in en ik raakte overspannen. Mariëlle was degene die me aanraadde weer te gaan zingen en dat bleek het begin van het herstel; het heeft een therapeutische werking.” Mariëlle: „Ons hele gezin, inclusief onze drie broers, is de kerk uit. Daarna hebben we het contact weer flink aangetrokken; de band tussen de vijf ’kinderen’ is hecht.” Robots Natasja: „Het contact met onze ouders is oké. Ik neem het ze niet meer kwalijk; zij zijn ook slachtoffer geworden van de kerk en hebben wat ze deden niet gedaan om ons te kwetsen. Al had ik even tijd nodig om dat in te zien.” Mariëlle: „Als ik terugkijk, waren we binnen de kerk robots: je ging gewoon mee in wat werd gezegd. Dat straffen en belonen, bepaalde keuzes maken uit angst, alles binnen de gemeenschap houden: het zijn achteraf duidelijke tekenen van een sekte.” Plek Natasja: „We hebben het een plek gegeven en het is nu goed. Als ik eerlijk ben, zou ik ook niets willen veranderen aan wat we hebben meegemaakt. Het heeft ons gevormd en we zijn er sterk door geworden. Boosheid naar de kerk heb ik ook niet meer, omdat ik niet met haat wil leven.” Mariëlle: „We hebben een boek geschreven om met ons verhaal hopelijk anderen te kunnen helpen. Er zijn meer mensen vertrokken, wellicht hebben die er steun aan. Of iemand die al met een been in de kerk staat en zich hierdoor toch bedenkt.” Natasja: „Zelf hadden we in onze moeilijke periodes graag een boek als het onze gelezen, want het voelt alsof je alleen op de wereld bent. Als we met ons verhaal ook maar een persoon kunnen raken, is het de moeite waard geweest.” Feiten en cijfers Hoeveel sekten er zijn in Nederland is niet bekend, maar geschat wordt dat er enkele honderden zijn, sterk verschillend in grootte. * Tijdens een onderzoek uit 2013, in opdracht van de overheid, werd in 84 sekten misstanden geconstateerd. De informatie daarover was meestal afkomstig van oud-leden of familieleden. * Belangrijk in een sekte zijn sociaalpsychologische processen, zoals groepsdruk, wij-zijdenken en conformeren aan wat de leider zegt. (Bron: Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum van het Ministerie van Justitie en Veiligheid) * Voor iedereen die in aanraking komt of kwam met misstanden binnen gesloten groepen is er het meldpunt Sektesignaal. Daar vindt u onder meer vertrouwenspersonen en informatie: www.sektesignaal.nl * De City Life Church is een evangelische gemeenschap (een ’moderne, dynamische kerk’, noemen ze zichzelf) met zeker elf vestigingen door heel Nederland. Als reactie op het boek van Natasja en Mariëlle liet de kerk weten zich ’niet te herkennen’ in hun verhaal. * Het boek van Natasja en Mariëlle Lucas heet Zwemmen Of Verdrinken (’Het bizarre waargebeurde verhaal van twee meisjes in een Nederlandse sekte’) en is een roman gebaseerd op hun ervaringen. Meer informatie: zwemmenofverdrinken.nl