Sta op voor Samuel Paty en steun een beroepsgroep in de frontlinie

Een jonge radicale islamist sneed deze week het hoofd af van een docent die zijn leerlingen wilde laten discussiëren over de kern van een functionerende democratische samenleving; gewetensvrijheid en het vrije woord. De leraar in kwestie had nog rekening gehouden met eventuele gevoeligheden van sommige leerlingen door van tevoren aan te kondigen dat er in de les onder andere spotprenten getoond zouden worden waarbij de profeet Mohammed te zien zou zijn. Ondanks dat ontstond er via sociale media een dynamiek waardoor de leraar in kwestie in het vizier kwam als doelwit van radicalen. Met als gevolg dat hij op barbaarse wijze werd vermoord. De toespraak van President Macron als reactie op de moord was militant seculier. Hij sprak over de vrijheid. Hij sprak over de jeugd van Frankrijk die opnieuw moest worden ingevoerd in de traditie van die vrijheid. Die zou moeten wennen aan het feit dat je in een open samenleving geconfronteerd kan en zal worden met beelden die je wereldbeeld kunnen schokken. Dat dat de onvermijdelijke prijs is die iedereen in het land betaalt voor de vrijheid. Die toespraak werd gevolgd door maatregelen tegen antidemocratische islamistische organisaties. Verbod op sommigen daarvan en uitwijzing van antidemocratische predikers. Morele rugdekking voor Macron Veel Fransen kwamen tezamen in een groot aantal Franse steden om hun president de morele rugdekking te geven voor deze maatregelen. Meestal zien we dit soort stevig optreden tegen politiek islamisme alleen in landen waar de islam de meest beleden Godsdienst is en zelden in een Westerse rechtsstaat. Wie recent stedelijk Frankrijk heeft bereisd zal inschatten dat in de meeste Franse steden de islam de religie is die het meest actief beleden wordt en dat de maatschappelijke invloed ervan, in het geseculariseerde Westen, inmiddels groter en zichtbaarder is dan die van het christendom. De kern van het seculiere systeem is de autonomie van het individu op geestelijk terrein. Het is een speelveld waarin elk gedachtegoed op de vrije markt van gedachten concurreert in een vreedzame en dynamische ideeënstrijd. Een model waarbinnen gewetens- en geloofsvrijheid maximaal gegarandeerd is en iedere levensovertuiging gelijk is voor de neutrale en democratische wet en waarin elke autoriteit, religieus of profaan, steeds kan worden bevraagd op legitimiteit en moraliteit. Waarbinnen elke claim op waarheid van welke autoriteit dan ook steeds kan worden uitgedaagd middels woord en beeld Voorwaarde voor dit model is echter dat burgers elkaar niet mogen dwingen zich te schikken in elkaars religieuze systeem. Het werkt alleen wanneer men medeburgers niet probeert te dwingen om het waarde- en gedragspatroon te onderschrijven waar men zelf in vrijheid voor gekozen heeft. Men kan ervoor kiezen om zelf bepaalde spijswetten te volgen en geen afbeeldingen te maken van datgene dat men zelf als heilig ziet. Het staat iedereen vrij om er een patriarchaal wereldbeeld op na te houden waarin een bepaalde rol staat omschreven voor de vrouw en waarbij het individu ondergeschikt is. Keuze geen gevolgen voor derden Men zal zich er alleen wel bij neer moeten leggen dat dat geen gevolgen mag hebben voor derden die die keuze niet maken. Ook al is die derde je dochter, je broer of je buurman. Alleen dan kan een multiculturele samenleving of een multireligieuze samenleving duurzaam zijn. Voor organisaties die voorrechten nastreven voor de levensovertuiging die zij zeggen te vertegenwoordigen, is in zo’n samenleving volgens president Macron geen plek. De traditie van het land waarvan hij staatshoofd is liet hem geen andere keuze dan dat uit te spreken. Hij weet zich daarin gesterkt door een stevige progressieve intellectuele traditie in zijn land. Of de weerbare houding van de Franse president tijdbestendig is, is nog onzeker. Woorden en daden zijn verschillende dingen, met een verschillende schaal aan mogelijke consequenties. Het is wel opmerkelijk dat Macron, toen hij refereerde aan bepaalde islamistische organisaties, sprak over „vijanden van de staat”. En de vermoorde leraar Samuel Paty krijgt postuum de hoogste Franse onderscheiding, de Legion d’honeur. Dat lijken toch geen woorden en daden van loze symboliek. De eerste tekenen duiden er dus op dat Frankrijk zijn seculiere burgerlijke revolutie van 1789 nieuw leven inblaast. Het zal dan een politieke en culturele revolutie moeten zijn die zich van de rechtbanken tot de onderwijsinstituten zal moeten uitstrekken. Dat zal geen project van een paar jaar zijn en het zal zeker tot grote spanningen leiden omdat de tegenstelling een fundamentele is; een botsing tussen twee mensbeelden; een progressieve, waarin de mens centraal staat en een reactionaire, waarin de groep de basis is. Het heeft er alle schijn van dat President Macron de inschatting heeft gemaakt dat het pad van de mens als autonoom individu het enig realistische pad kan zijn richting een Frankrijk waar Fransen van alle komaf een gezamenlijke en vrije toekomst kunnen hebben. Wanneer er in Nederland vanuit politiek en cultuur een pijnlijke stilte blijkt over de moord op Paty, doemt dan niet de vraag op of Nederland niet nog veel kwetsbaarder is tegenover gewelddadig religieus extremisme. Minder weerbaar. Meer chantabel. Polderen is onze tweede natuur In Frankrijk is la laïcité aangeboren. Het is de raison d’etre van de republiek. In Nederland regeert de koning nog bij gratie Gods en is polderen onze tweede natuur. Met fascisme kun je niet onderhandelen. Die ideologie laat die ruimte niet toe. Het absolute van dit totalitaire gedachtegoed vereist dat je er een absolute overtuiging tegenoverstelt. De volledige toewijding aan de vrijheid en de humane waarden van de moderniteit. Dat de hele maatschappij aangeeft dat die zachte waarden keihard worden verdedigd. Het is slecht touwtrekken wanneer de ene partij met man en macht aan het touw sleurt en de andere het touw maar een beetje losjes om het slappe geslacht heen wikkelt. Het is niet voor niets dat veel van de politici die zich weerbaar opstellen tegen politiek islamisme ouders hebben uit landen waar die strijd ertegen al heel lang werkelijkheid is. De strijd tegen die „machtsideologie” zoals de Arnhemse PvdA-burgermeester Marcouch het noemde. Zijn partijgenote Keklik Yücel stelde terecht dat wanneer politiek en cultuur onze leraren niet de nodige ruggensteun geven, dat ze dan een kansloze strijd voeren. Dat ze er dan alleen voor staan wanneer ze, inmiddels „gevoelige”, onderwerpen als gewetensvrijheid, de holocaust of homoseksualiteit aan de orde moeten stellen. Eer Samuel Paty en geef morele steun aan de beroepsgroep die in het belang van de kinderen en de maatschappij dagelijks in de frontlijn staat. Sta ook op tegen onrecht wanneer dat niet veilig voelt om te doen. Dit is zo’n moment.