Gevoel van onbestemd soort onbehagen bij bezoek aan Iran

Een bezoek aan Iran brengt ondanks de vriendelijke bevolking een onbestemd soort onbehagen met zich mee, zeker voor wie meereist met een regeringsdelegatie. Het stelt niet gerust te weten dat Iran een van de grootste inlichtingendiensten heeft van het Midden-Oosten. Een spionagemachine die de politieke en economische isolatie van het land vergeefs poogt te compenseren met afluisteren van buitenlands bezoek. Die er niet voor terugdeinst dissidenten ver buiten de eigen grenzen uit de weg te ruimen, ook in Nederland. Afgelopen week reisde ik mee met buitenlandminister Stef Blok naar Saudi-Arabië, Abu Dhabi en Iran. Een buitenkans, want vooral in de repressieve republiek Iran en de totalitaire monarchie Saoedi-Arabië komt een politiek verslaggever niet zomaar. Een bewindsman vijf dagen lang van dichtbij meemaken, zijn agenda en afwegingen van binnenuit kunnen observeren, het is een waardevolle aanvulling op de werkelijkheid van Kamerbrieven, debatten en interviews vanaf het Binnenhof. Blok was bovendien de eerste Europese minister van Buitenlandse Zaken die het mullah-regime bezocht na de Amerikaanse liquidatie van de Iraanse generaal Soleimani en de tegenaanval van Teheran die ook op Nederlandse troepen was gericht. Als er een moment was dat Bloks bezoek en boodschap ertoe deden, dan was het nu. Keerzijde van de positie als ingebed journalist is dat ze kan knagen aan onafhankelijkheid. Vooral op het vlak van veiligheid komen de belangen van de delegatie immers grotendeels overeen met die van de medereiziger. Toen ik in een reportage vrijuit schreef over de veiligheidsmaatregelen die team-Blok had genomen om te voorkomen dat telefoons en laptops in Iran zouden worden afgetapt, kwam daar bezwaar tegen. Moest ik een tegenstander echt wijzer maken? Aan de andere kant kon ik toch moeilijk negeren wat ik met mijn eigen ogen had gezien. Zoals: telefoons van de Nederlandse afgevaardigden die in afgesloten zakjes gingen en nieuwe, kale gsm’s die ervoor in de plaats kwamen. Als ik daar niet over kon schrijven, wat was dat meereizen dan waard? De uitkomst werd, heel Nederlands, een compromis. Ik hield mijn beschrijving van de voorzorgsmaatregelen overeind, maar liet al te gevoelige details weg. Zo kon ik de lezer een inkijk bieden in de randverschijnselen van diplomatie in een weerbarstige omgeving zonder het veiligheidsbelang van Bloks missie te schaden, een belang dat overlapte met het mijne. Althans, ik hóóp dat ik op dit punt geen schade veroorzaak. Misschien vinden we de appjes van de ministerstelefoon ooit nog eens terug in een Iraans dagblad....