Zwalken kabinet als ’normaal’ verkocht

Het antwoord van het ministerie van Volksgezondheid klonk als een grijsgedraaide plaat. „De wens is begrijpelijk, we willen allemaal zo snel mogelijk naar meer vrijheid in de samenleving, maar we moeten de dingen wel stap voor stap doen”, aldus een woordvoerder. Je hoort het Hugo de Jonge zeggen. Zijn reactie leidde in kabinetskringen tot teleurstelling, want Nederland kan wel positiviteit en perspectief gebruiken. Insiders beschouwen het pleidooi van Thijssen als een wanhoopspoging. Ondernemers zien al maanden een zwalkend kabinet dat rommelig communiceert, wiebelige besluiten neemt en nu zelfs van de eigen met veel bombarie aangekondigde routekaart afwijkt. Het blijft bijzonder dat De Jonge en premier Rutte dat weten te verkopen als de normaalste zaak van de wereld, wat het natuurlijk niet is. De afgelopen weken keerde een meerderheid van de ministers zich niet voor niets tegen het zorgkartel van Rutte, De Jonge en zijn VWS-collega Tamara van Ark. Catshuis Het gebeurde onder meer in het Catshuis, waar bijna wekelijks coronabesluiten worden voorgekookt. Op voorspraak van Rutte wordt er niet genotuleerd. Soms worden er stukken aan deelnemers voorgelegd, maar als die ontbreken wordt er met de benen op tafel wat gefilosofeerd en speelt gut-feeling een rol. Zo werd drie weken geleden in het Catshuis een totale lockdown geopperd voor het hele land. Een week later werd die door RIVM-bobo Jaap van Dissel pas van een doorrekening voorzien. Bewindspersonen zagen onder meer voorstellen om het hele land zes weken of twee weken volledig op slot te gooien. Sommige ministers vroegen zich daarop serieus af of ze hun handtekening ooit wel onder zo’n maatregel zouden zetten. Een bewindspersoon stelt ’fysiek buikpijn’ te krijgen van ’de hijgerigheid’ waarmee De Jonge lockdowns voorstelt. Avondklok Hetzelfde gebeurde vorige week rond diens voorstel om een avondklok in te stellen, juist in een tijd dat de besmettingen weer afnemen. Ook dat plan stuitte op hevige bezwaren elders in het kabinet. Minister Ferd Grapperhaus zou zich inmiddels gedragen als iemand die niets meer te verliezen heeft. Vandaar zijn welhaast openbare verzet tegen het invoeren van een spertijd. Ook de ministers Ank Bijleveld en Wopke Hoekstra en staatssecretaris Mona Keijzer durven De Jonge in kabinetsoverleggen onder vuur te nemen. De onenigheid onder CDA’ers richting hun partijleider blijft collega-bewindslieden opvallen. Maar de ontevredenheid is breder. Bij de CU is fel verzet tegen ideetjes van het zorgkartel om scholen in meer of mindere mate te sluiten, de portefeuille van CU’er Arie Slob. Woede-uitbarstingen Onder VVD’ers viel de scherpe kritiek van minister Eric Wiebes op De Jonges testbeleid op. Ook minister Cora van Nieuwenhuizen zou kritisch zijn, hoewel de VVD-bewindslieden gevoelig blijken voor de naar verluidt wekelijkse woede-uitbarstingen van hun partijleider. Die is boos over de tweespalt én over het feit dat die uitlekt. Rutte beschermt zijn CDA-collega van Volksgezondheid, want de VVD wil straks weer met de christendemocraten regeren. De liberalen vrezen voor electorale risico’s als De Jonges nummer twee Pieter Omtzigt het onverhoopt alsnog voor het zeggen krijgt. Een continue stutoperatie voor de vicepremier is het resultaat. Intussen wordt achter de coalitieschermen gesproken van ’debiele’ en ’feitenvrije waanideeën’ van De Jonge om het virus te bestrijden, terwijl zijn testbeleid ’een rotzooi’ is. Nadat een totale lockdown was gesneuveld en een avondklok op de lange baan geschoven, meenden De Jonge, Rutte en Van Ark nog steeds dat er ’een signaal richting de zorg’ moest worden afgegeven. Musea en theaters En dus moesten de musea en de theaters maar dicht. In het kabinet werden er nauwelijks besmettingsbeperkingen van verwacht (’zinloos’), maar het leek tenminste een verscherping van het beleid want het zou reisbewegingen beperken. Eenzelfde onnavolgbaar besluit is de uitzondering voor Caribisch Nederland van het reisverbod deze winter. De vliegtuigen naar Curaçao puilen straks uit, nu het eiland zo ongeveer de enige bestemming is waar Nederlanders nog op vakantie kunnen. De reden? Sommige bewindspersonen zouden het belangrijk vinden dat het hele koninkrijk qua reisbewegingen gelijk wordt behandeld. „Ik kan de ratio achter sommige besluiten ook niet altijd verklaren”, vermeldt een nauw betrokkene. De bron staat niet alleen. Als het kabinet onlogische besluiten neemt die men in eigen kring al niet wil verdedigen, werkgevers in de hoek zet en goedwillende burgers met symboolpolitiek in hun vrijheid beperkt, zal het draagvlak verdwijnen. En niet stap voor stap.