Aan de rand van de lege Dam keken we toe

In de binnenstad van Amsterdam waren de stille straten verder vanaf de Dam afgezet dan anders. Agenten vertelden dat het de bedoeling was om ook de zichtassen naar het plein te blokkeren. Anders zouden er toch mensen bij elkaar kunnen gaan staan om te volgen wat er in de verte zou gebeuren. Dat kan niet in deze tijd. Op het lege Rokin stonden bekende medewerkers van de Amsterdamse politie al klaar met een jonge herdershond. De journalisten, slechts 12 terwijl het er anders 75 zijn, legden hun tassen en apparatuur op de stoep, twee meter van elkaar en ze deden een stap achteruit. Opgewonden snuffelde de hond alles af. Speciaal gemaakte persbadges werden uitgereikt, net als andere jaren. Meer lacherig dan anders, met zo weinig persmensen. Daarna konden we, op gepaste afstand van elkaar, naar het hoekpand met juwelier Gassan en daarboven de Industrieele Groote Club. Je moest goed kijken om te kunnen zien dat er rond het Nationaal Monument iets ging gebeuren. Er stonden tien houders voor de kransen en er zaten voor de Bijenkorf wat musici op een stoeltje, ver uit elkaar. „We willen de Dam zo leeg mogelijk houden, ook vanwege het effect”, had het organiserende Comité 4 en 5 mei eerder laten weten. Zou er daarom helemaal niemand op de Dam zijn uitgenodigd van een veteranencomité, van de krijgsmacht, van de destijds vervolgde bevolkingsgroepen? Ruimte om afstand te houden was er toch genoeg. Op aanwijzing van de politie gingen we voor de gevel van de juwelenzaak staan en rondkijkend over het ontvolkte herdenkingsplein vroegen we ons af of het allemaal wel echt was. Opeens klonk onwerkelijk uit de speakers: ’Zijne majesteit de koning en hare majesteit de koningin!’ en in de verte zagen we bewegende stippen bij het paleis. Daar kwamen ze aan, terwijl er genoeg plaats overbleef voor de inmiddels rondpikkende duiven. Het had iets ontspannends en het was of de politiebeveiligers op de daken zich openlijker lieten zien dan anders. Of deden ze dat, om eventuele aanslagplegers meer te imponeren nu die op de Dam een zichtbaarder doelwit hadden? Minder vanzelfsprekend dan in andere jaren drong het gewicht van de herdenking door. Nu was het even onwezenlijk als indrukwekkend. We waren uitgewerkt en kwamen de club weer uit, toen we zagen dat er geen krans meer voor het monument stond. Toch even het comité gebeld. Meestal werden de kransen bewaakt tot middernacht, elders opgefrist en ’s ochtend teruggezet. „Nu hebben we ze eerder weggehaald omdat er anders mensen naar komen kijken”, klonk het. En dat kan in deze tijd ook niet.