D66-beloftes zonder waarde

Het opstappen van de hoogste ambtelijke baas volgde op wederom een rumoerige tijd op het departement. Onder Riedstra werd getracht de boel weer op de rails te zetten na de schandalen rond onder meer de bonnetjesaffaire die een reeks VVD-bewindslieden de kop had gekost. Hoewel sommigen claimen dat de man hierin best succesvol was, ging er nog steeds veel mis, bijvoorbeeld rond de gecamoufleerde misstanden in asielcijfers. Op hoog politiek en ambtelijk niveau werd al rond de zomer een spoedig einde verwacht van de justitie-carrière van de SG. Eenzelfde sentiment viel de voorbije weken waar te nemen rond de ambtelijk verantwoordelijken van de puinhoop bij de Belastingdienst. Kamerleden vragen zich openlijk af of na het aftreden van staatssecretaris Menno Snel niet ook ambtelijk moet worden ingegrepen. Functioneringsgesprekken van topambtenaren vinden echter niet in of met de Tweede Kamer plaats. Inmiddels weten we dat directeur-generaal Jaap Uijlenbroek het veld heeft geruimd. Steunpilaar In Haagse kring valt te horen dat Uijlenbroek onderdeel van het probleem was, omdat hij misstanden ook richting de politieke top bagatelliseerde en zelfs onder het tapijt veegde. Begrijpelijke ophef is ontstaan over het feit dat de man pardoes in de race bleek als de belangrijkste ambtelijke steunpilaar van het Haagse gemeentebestuur. Nu onduidelijk is of dit doorgaat, mag Uijlenbroek goed betaald op adem komen in het vangnet van de Algemene Bestuursdienst (ABD), die hem blijkbaar als ’consultant’ wil aanhouden. Het is een werkelijkheid waar in gewonemensenbanen alleen maar van gedroomd kan worden. De Kamer wil de benoemingencarrousel bij de ABD tegen het licht houden. Geen overbodige luxe, want de dienst lijkt zelfreinigend vermogen te missen. Of gezond verstand. Zo maakte Justitie-baas Riedstra pas aan ’de vier’ bekend dat hij op zou stappen op het moment dat hij voor zichzelf al een doorstart als directeur van ABDTopconsult had geregeld, de adviesafdeling van de ABD. Baantjescarrousel De benoeming werd een dag na het Telegraaf-bericht over zijn vertrek pardoes door de ministerraad gejaagd. In zekere zin werkt de politiek dus rustig mee aan deze baantjescarrousel, wat de Kamer er ook van vindt. Overigens zijn er ook veel uitstekend presterende ambtenaren die hun geld dubbel en dwars waard zijn en harder werken dan waar ze door de buitenwacht erkenning voor krijgen. Over hen gaat het maar weinig in Den Haag en daarbuiten. Inmiddels worden twee staatssecretarissen gezocht om de in december vertrokken Menno Snel te vervangen. Al voor de kerstvakantie is over een duale opvolging gesproken, weet een insider te melden. D66 maakte evenwel geen haast, verklaarde vorige week pas met de zoektocht te beginnen en laat zo dinsdag het belangrijke debat over het hervormen van de fiscus aan CDA-minister Wopke Hoekstra over. Bij D66 wordt zelfs gegrijnsd dat de christendemocraat nu de ’Menno Snel-behandeling van de Kamer’ wacht. Opmerkelijk leedvermaak. Truc van D66 Het is een eerder vertoonde truc van D66. In Amsterdam vertrok wethouder Udo Kock en wachtte D66 met het voordragen van een opvolger tot de rest van de stadscoalitie zijn hoofdpijndossier over een afvalcentrale had opgelost. Het zijn fratsen van een partij die denkt overal mee weg te kunnen komen. Politieke geheugens zijn echter goed; vroeg of laat wordt er afgerekend. Namen die circuleren als Snels opvolgers zijn die van Rekenkamerlid Francine Giskes, senator en metrobaas Alexandra van Huffelen en NVB-directeur Eelco Dubbeling. Ook voormalig thesaurier-generaal Hans Vijlbrief wordt genoemd, iemand met gezag op het departement en reeds jarenoude verholen politieke ambities. Zijn naam dook ook wel op rond de formatie, maar toenmalig partijleider Alexander Pechtold heeft hem nooit serieus overwogen. Anderhalf jaar corvee De vraag is of iemand als Vijlbrief zijn lucratieve baan bij de Eurogroep Werkgroep in Brussel zou willen opgeven voor anderhalf jaar corvee op Financiën. Een vergelijkbare afweging geldt ook voor de andere kandidaten. Hen wacht immers een hoog afbreukrisico waarbij een politieke vervolgcarrière na Rutte-III nog lang geen uitgemaakte zaak is. De vraag is niet alleen of D66 zal terugkeren in een nieuw kabinet, de vraag is ook wie dan de baas is van de partij. Het kostje van fractieleider Rob Jetten is met de groeiende positionering van minister Sigrid Kaag nog lang niet gekocht. Op het jongste D66-congres werd harder geklapt voor haar dan voor hem. Politieke toekomstbeloftes aan kandidaat-staatssecretarissen zijn nu dan ook niets waard.