Emotionele strijd om geld voor de West

Een van de pikantste anekdotes over de beladen verhouding tussen Nederland en de Caribische eilanden dateert uit het eerste kabinet-Kok. De toenmalige bewindslieden Vermeend, Wijers, Voorhoeve en Zalm reisden toen met de Gulfstream van Defensie naar de West. De financiële top van het kabinet wilde met de Antillen onderhandelen over het doorvoeren van hervormingen. Tegelijkertijd was Nederland bereid de knip te trekken om de Caribische tekorten aan te zuiveren. Aan boord heerste een uitgelaten sfeer. PvdA’er Willem Vermeend had niet al te hooggespannen verwachtingen. „Het geld zullen ze, denk ik wel, accepteren. Maar hervormingen... ho maar!”, herinnert een aanwezige zich de woorden van de toenmalige staatssecretaris van Financiën. Gebulder steeg op. De grootste grappenmaker onder de bewindslieden deed er nog een schepje bovenop en siste tegen het raam: „Stelletje rovers!” En deed daarna snel het raamschuifje omlaag. Er werd smakelijk om gelachen. Waar de Oranjes doorgaans op een enthousiast onthaal kunnen rekenen, zoals zaterdag op Bonaire en maandag op Aruba, onderhoudt politiek Den Haag al decennia een beladen relatie met de eilanden. Zo vergaderen eens in de maand de Nederlandse ministers met collega’s die de landen in het koninkrijk vertegenwoordigen, in de zogenaamde rijksministerraad. De sessies zijn voor de Nederlanders bepaald niet een hoogtepunt. Grote auto’s Bewindslieden van toen en nu herkennen zich in de beschrijving ’verschrikkelijk’ als de rijksministerraad wordt omschreven. „Sommigen spreken niet eens Nederlands”, vermeldt een ervaringsdeskundige. „Ze rijden in grotere auto’s rond dan het Nederlandse kabinet, werken hooguit een dag per week en lezen teksten voor uit de eilanden die ze voor het eerst zien als ze hem uit de envelop halen.” Nadat voorgelezen vragen of statements zijn geadresseerd door de andere ministers, gebeurt het nog al eens dat die opmerkingen door de gevolmachtigd minister voor kennisgeving worden aangenomen en er niet een reactie op komt van de Caribische collega. De tekst is voorgelezen en daarmee zit het werk er kennelijk op. Waar wel discussies over zijn: geld. Ze zijn in het recente verleden zelfs ontspoord, waarbij Caribische waterlanders op afroep beschikbaar bleken. Volgens een aanwezige maakten de eilandministers op een zeker moment een van de beroemde schreeuwbuien van de minister-president mee, waarin Rutte een van zijn Antilliaanse gesprekspartners toebeet: „DAN GAAN JULLIE ER TOCH UIT!” Oftewel: verlaat het koninkrijk dan maar. Later bond de minister-president weer in, zich schuldig voelend, en kregen de eilandministers toch een beetje hun zin. Want de afspraken binnen het koninkrijk vereisen dat men er toch samen uit moet komen. Den Haag kan niet eenzijdig bepalen dat er afscheid moet worden genomen van een of meerdere Caribische eilanden, tenzij Nederland zelf uit het koninkrijk stapt. Een veelgehoorde klacht van oud-bewindslieden is dat de landen eigenlijk slimmere onderhandelaars zijn dan de Nederlanders. „Ze laten zich niet uit elkaar spelen”, weet er een. „Door een front te vormen staan ze sterk. En na een paar jaar zit er toch weer een nieuw kabinet in Den Haag.” Waar Nederland anno 2023 nog steeds probeert de eilanden te committeren aan hervormingen zodat ze ook financieel niet steeds hoeven aan te kloppen in Den Haag, wekt de Nederlandse bemoeienis bij politici op de eilanden juist irritatie op. Zo werd er ’namens het parlement en de burgers van Sint Maarten’ in 2021 bij de mensenrechter-rapporteur van de VN (!) een officiële klacht ingediend. Het Nederlandse kabinet kreeg een afschrift. Het epistel, opgesteld door een Amerikaans advocatenkantoor uit Washington, geeft een hele andere indruk van het sentiment op de eilanden dan het volksfeest dat dezer dagen rond de Oranjes lijkt plaats te vinden. Zo zou Nederland zich volgens de klacht al decennia koloniaal gedragen richting de bevolking van de zes Caribische eilanden. Dit zou komen omdat de Nederlandse regering ’haar voornamelijk blanke Europese burgers’ zou voortrekken bij het verstrekken van hulp en intussen de eilanden verder in de schulden zou duwen. „De behandeling van de grotendeels blanke bevolking van Nederland is buitengewoon superieur aan de behandeling van mensen van Afrikaanse afkomst en de andere etnische minderheden die de eilanden bevolken”, penden de Amerikaanse juristen voor Sint Maarten op. ’Hardnekkig racisme’ Deze handelswijze zou ’niet alleen consistent zijn met het koloniale verleden, maar in de pas lopen met hardnekkig racisme en vreemdelingenhaat die de afgelopen jaren de Nederlandse politiek zou zijn binnengedrongen’. Conclusie van de klacht: Nederland doet aan mensenrechtenschendingen en raciale discriminatie, de VN-rapporteur moet dit gaan onderzoeken en jaarlijks hierover een rapport gaan opstellen. Den Haag nam het schrijven voor kennisgeving aan. In de archieven is geen formele reactie op de klacht meer te vinden en op het departement van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties weten ze er op hoog niveau niet eens meer van. Maar bij ervaringsdeskundigen die de vrolijke Oranje-beelden dezer dagen aanschouwen, echoot de foute grap van de minister uit Kok-I nog met regelmaat na. Luister ook naar politiek commentator Wouter de Winther in de podcast Afhameren om op de hoogte te blijven van het laatste nieuws uit Den Haag:

Emotionele strijd om geld voor de West

Bekijk meer van

HET BESTE VAN DE TELEGRAAF

’We zullen moeten leren leven met personeelstekort’

’Verdubbel salarissen politici en ambtsdragers’

’Hou op met deze sekspropaganda’

’Eigen grenzen leren kennen zo waardevol’